بازاربورس اوراق بهادار

پالایش یکم

بورس اوراق بهادار چيست؟

بورس اوراق بهادار چيست؟
بورس اوراق بهادار به معنای یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است, که در آن سهام شرکت ها و اوراق مشارکت, تحت ظوابط و مقررات خاص, مورد معامله قرار می گیرد
به گزارش خبرنگار بازار گروه اقتصادي باشگاه خبرنگاران،بازار متشکل و رسمی است که در آن بازاربورس اوراق بهادار خرید و فروش سهام شرکتها یا اوراق قرضه دولتی یا خصوصی تحت ضوابط معین انجام می شود. مشخصه مهم آن حمایت قانونی از صاحبان پس اندازها یا سرمایه های راکد است. بورس اوراق بهادار به معنای یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است, که در آن سهام شرکت ها و اوراق مشارکت, تحت ظوابط و مقررات خاص, مورد معامله قرار می گیرد.بورس مرجع رسمی و مطمئنی است برای جذب سرمایه افراد و بخش های خصوصی به منظور تأمین مالی پروژه های سرمایه گذاری بلند مدت.در بازرگانی داخلی ایران اصطلاح بورس به بازارهای اختصاصی کالاهای سرمایه ای، واسطه ای یا مصرفی اطلاق می گردد که در یک محدوده جغرافیایی واقع شده و تعدا زیادی از عناصر عمده فروشی و خرده فروشی آن کالای خاص را دارند مانند بورس فرش در بازار تهران، بورس آهن و….

علل پیدایش بورس اوراق بهادار
پیدایش بورس در دنیا با دو پدیده پیدایش شرکتهای سهامی با مسئولیت محدودو پیدایش شرکتهای سهامی عام مرتبط است.
در گذشته تجار زیاد خطر و زیان می دیدند و همواره به دنبال شریکی بودند که با آن سود وزیان خود را تقسیم کنند و هر کس بنا به سرمایه ای که آورده در سود و زیان شریک شود. اما فرم تکامل یافته آن به صورت سهام عام بود یعنی سهام را به عموم مردم می فروخت و کار خود را با سرمایه مردم انجام می دهد. اولین کمپانی که از این روش استفاده کرد کمپانی هند شرقی بود که در تاریخ تجارت دنیا ثبت شد.

اما بعد ها با گسترش مبادلات تجاری در اروپا و ارتباط هر چه بیشتر مردم و صاحبان سرمایه ها مراکزی به وجود آمد که سرمایه داران با متقاضیان استفاده از نقدینگی تماس پیدا می کردند و به دادو ستد با هم می پرداختند که به آن بازار سرمایه می گویند.
جالب است بدانید که واژه بورس از نام خانوادگی شخصی به نام واندر بورس گرفته شده که صرافان شهر مقابل خانه او به دادوستد مشغول می شدند و از آن به بعد به اماکنی که محل دادوستد بود اطلاق شد.
اولین تشکل بورس اوراق بهادار در جهان به سال 1460 میلادی در شهر آنورس بلژیک که موقعیت تجاری قابل ملاحظه ای داشت بوجود آمد. بعد از آن بورس در اوایل قرن17 در شهرآمستردام بود که امروزه یکی از مهمترین منابع تأمین سرمایه در سطح بین الملل است. بعد از آن بورس لندن در سال 1801 با عضویت 500 نفر، بورس نیویورک،بورس زوریخ و…..

ارکان بورس
در قانون تأسیس بورس چهار رکن اصلی برای اداره امور سازمان بورس تعیین گردیده اند:
شورای بورس: وظیفه تعیین مقررات و همچنین نظارت بر حسن اجرای قوانین ومقررات مربوط را دارد.
هیأت پذیرش اوراق بهادار: به منظور اخذ تصمیم نسبت به قبول یا رد اوراق بهادار در بورس یا حذف آنها از لیست اوراق بهادار پذیرفته شده است.

سازمان کارگزاران بورس و دبیر کل: وظیفه آن ایجاد تسهیلات لازم جهت خرید و فروش اوراق بهادار، نظارت بر انجام معاملات، مراقبت در حسن جریان امور و روابط بین کارگزاران و مشتریان
هیأت داوری: این هیأت به اختلاف بین کارگزاران با یکدیگر و فروشندگان و خریداران اوراق بهاداربا کارگزاران که از معاملات در بورس ناشی می شود رسیدگی می کند.

سهم چیست؟
سرمایه هر شرکت سهامی, به قسمتهایی مساوی تقسیم می شود که به هر یک از این قسمت ها, یک سهم گفته می شود. معمولا قیمت اسمی سهام در ایران ۱۰۰۰ریال است. هر فرد پس از خرید سهام مالک جزئی از دارایی شرکت می شود.
به یاد داشته باشید که وقتی اقدام به خرید سهام می کنید, در بازار سرمایه شروع به فعالیت کرده اید

انواع بورس کدام است؟
بورس کالا, بورس فلزات, بورس کشاورزی, بورس اوراق بهادار, بورس اسناد خزانه.
در بورس افراد حقیقی و حقوقی توسط کارگزاران خود به داد و ستد می پردازند و در آن خریدار و فروشنده می توانند یک فرد یا یک شرکت باشند.
این خرید و فروش تابع قوانین خاصی است; که در مورد همه و با هر مقدار سرمایه به صورت یکسان برخورد می کند.

تامین مالی چیست؟
تامین مالی یا فاینانس, یعنی تهیه منابع مالی و وجوه برای ادامه فعالیت شرکت و ایجاد و راه اندازی طرح های توسعه و درآمدزای این واحدهای اقتصادی.
تامین مالی عمدتا از طریق انتشار سهام, فروش اوراق قرضه و وام و اعتبار صورت می گیرد.
ابزارهای ویژه تامین مالی:
الف) سهام عادی
ب) سهام ممتاز
ج) اوراق قرضه
د) اوراق مشارکت
ه) اوراق بهادار قابل تبدیل

● سهام عادی چیست؟
سهام عادی, همین سهامی است که شرکت ها عرضه می کنند و سهامداران به نسبت سهام خود, مالک شرکت می شوند. شما سهام عادی را هر زمان که بخواهید می توانید بفروشید ولی اگر شرایط بازار و کشور خوب باشد با قیمت بالاتر و اگر شرایط بازار خوب نباشد با قیمت کمتر آن را می فروشد.

● سهام ممتاز چیست؟
سهامی است, کهشرکت عرضه می کند و سود آن مثلا این طور گفته می شود ۱۰% از قیمت اسمی سهام.
حال اگر قیمت اسمی سهام ۱۰۰ تومان است ۱۰ درصد آن ۱۰ تومان می شود. سود سهام ممتاز, نسبتا دائمی است و پرداخت سود سهام ممتاز نسبت به سهام عادی اولویت دارد. برای رعایت حقوق سهامداران شرکت هایی که در بورس پذیرفته می شوند دارای سهام عادی و مشابه و یکسان هستند.

● اوراق مشارکت یا اوراق قرضه:
اوراقی است که سود معین دارد و صادرکننده اوراق قرضه متعهد می شود اصل پول و سود را در تاریخ معین پرداخت کند. این اوراق چند کوپن سود دارن که مثلا هر سه ماه یکبار باید به بانک مراجعه کرد و با تحویل آنبخش از سود را دریافت کرد. در بازار بورس ایران, اوراق مشارکت نیز مورد داد و ستد قرار می گیرد
اولین شرکتی که اقدام به انتشار اوراق مشارکت در بورس کرد شرکت ایران خودرو طرح پژو پارس با سود ۱۰% بود

● سرمایه گذاری چیست؟
منظور از سرمایه گذاری, صرف هزینه ای مشخص به همراه پذیرفتن ریسک(احتمال خطر) مشخص یانامشخص برای کسب سود د آینده می باشد. مهمترین هدف سرمایه گذاری, کاهش(هزینه های فرصت) می باشد. به این معنی که ممکن است که فرد پول مازاد راکدی داشته باشد که بتواند آن را در محلی برای سرمایه گذاری و کسب سود به کار بازاربورس اوراق بهادار گیرد. اما به علت عدم آگاهی , ان فرصت کسب سود را از دست بدهد. /ف

نزول شاخص بورس تهران/ ارزش معاملات دو بازار از 43 هزار میلیارد تومان فراتر رفت

شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز در یک روند کاملا ریزشی با کاهش 23 هزار و 647 واحد همراه شد.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، بورس اوراق بهادار تهران امروز در یک روند ریزشی قرار گرفت، به گونه ‌ای که شاخص کل در پایان معاملات با کاهش 23647 واحد به رقم یک میلیون و 384 هزار و 111 واحد رسید.

همچنین شاخص کل با معیار هموزن با کاهش 7927 واحد به رقم 380 هزار و 157 واحد رسید.

ارزش بازار در بورس اوراق بهادار تهران به بیش از 5 میلیون و 526 هزار میلیارد تومان رسید.

معامله‌گران امروز بیش از 5.7 میلیارد سهام حق‌تقدم و اوراق مالی در قالب 477 هزار فقره معامله و به ارزش 3 هزار و 931 میلیارد تومان داد و ستد کردند.

در فرابورس ایران هم ارزش معاملات امروز به مدد فروش اوراق مالی به بیش از 39 هزار و 25 میلیارد تومان رسید با این حساب ارزش معاملات بورس و فرابورس امروز از 43 هزار میلیارد تومان فراتر رفت.

امروز همه شاخص‌های بورس قرمز بودند، بگونه ‌ای که شاخص کل و شاخص قیمت با معیار وزنی ـ ارزشی 1.6 درصد کاهش یافتند و این دو شاخص با معیار هموزن 2 درصد افت کردند.

شاخص آزاد شناور در بورس 1.4 درصد کاهش یافت، شاخص بازار اول بورس 1.97 درصد کاهش یافت و شاخص بازار دوم بورس 1.3 درصد افت کرد.

امروز نمادهای پتروشیمی پارس، پتروشیمی پردیس، ملی‌مس ایران‌، پتروشیمی جم، گل‌گهر، پالایش نفت اصفهان و سرمایه‌گذاری امید بیشترین اثر کاهشی در شاخص بورس را داشته‌اند.

امروز در فرابورس ایران هم شاخص کل 280 واحد کاهش یافته و به رقم 19 هزار و 676 واحد رسید.

ارزش بازار اول و بازار دوم فرابورس ایران بیش از یک میلیون و 98 هزار میلیارد تومان شد.

ارزش بازار پایه یعنی شرکت‌های که هنوز وارد بازار اصلی نشده‌اند بیش از 383 هزار میلیارد تومان شد. معامله‌گران امروز در فرابورس ایران بی ش از 2.3 میلیارد سهام حق‌تقدم و اوراق مالی در قالب 257 هزار فقره معامله و به ارزش 39 هزار و 26 میلیارد تومان داد و ستد کردند.

امروز نمادهای پتروشیمی زاگرس، آریا ساسول ، ذوب‌آهن، پتروشیمی مارون ، پالایش نفت شیراز و پتروشیمی تندگویان و هلدینگ سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی بیشترین اثر کاهشی در شاخص فرابورس را داشته‌اند.

به گزارش فارس، با توجه به اینکه سرمایه‌گذاری در بورس همراه با ریسک و نوسان است،‌بنابراین قاطبه کارشناسان و مسؤولان سازمان بورس و همچنین مسؤولان شرکت بورس توصیه می‌کنند سرمایه‌گذاران حقیقی و مردم از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری به ویژه صندوق‌هایی با درآمد ثابت وارد بازار سرمایه شوند و در ابتدا از خرید سهام شرکت‌های بورسی خودداری کنند که دچار نوسان می‌شوند.

گرچه عمده کارشناسان اذعان دارند با توجه به ریزش بازار بورس از سال گذشته تا کنون عمده سهام موجود در بازار ارزنده شده و به کف قیمت رسیده‌اند، اما سرمایه‌گذاران حقیقی در مرحله اول بهتر است از طریق صندوق‌های با درآمد ثابت وارد بازار شوند و همچنین اگر می‌خواهند سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها انجام دهند از طریق هلدینگ‌های چند رشته‌ای وارد شوند که ریسک آنها کمتر است. به عنوان مثال برخی از هلدینگ‌ها مانند شستا ،‌سرمایه‌گذاری غدیر،‌سرمایه‌گذاری امید و هلدینگ‌های بزرگ در شرکت‌های متنوع سهام دارند و بنابراین خرید سهام این هلدینگ‌ها می‌تواند قدری از ریسک بازار کاهش دهد، اما در عین حال هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند، سرمایه‌گذاری در یک رشته در بورس بدون ریسک خواهد بود، چون ریسک و نوسان جزء ذات بازار به شمار می‌رود.

پالایش یکم

خریداران واحدهای سرمایه‌گذاری پالایش یکم بعد از 13 ماه هنوز با 33درصد زیان از اصل سرمایه همراه هستند،‌هر واحد پالایش یکم در اوایل شهریور 99 به قیمت 10 هزار تومان به مردم فروخته شد،‌اما امروز هر واحد این صندوق 6794 تومان معامله شد یعنی سرمایه‌گذاران به جای سود ،‌با 33 درصد زیان همراه شدند،‌ در حالی که مقامات دولت بارها قول دادند که زیان خریداران پالایشی را با سهام جایزه جبران می‌کنند.

بازاربورس اوراق بهادار

یکی از راه­‌های مشارکت افراد در توسعه اقتصادی کشور، سرمایه‌­گذاری در بازار سرمایه و به‌خصوص، بورس اوراق بهادار است. به این منظور، بازارهای اوراق بهادار باید مورد اعتماد مردم و فعالان اقتصادی باشند. شفافیت و کارایی بازار می‌­تواند حقوق و منافع سرمایه‌­گذاران را حمایت کند و باعث رونق بازار شود. در این میان، بعضی از افراد با توجه به موقعیت خود از اطلاعات نهانی مربوط به بازار بورس اوراق بهادار سوء استفاده می‌­کنند و باعث بی‌­اعتمادی افراد به بازار سرمایه می‌­شود؛ از‌این‌رو در این مقاله، با استفاده از کاربرد نامساوی چبیشف، روشی برای شناسایی افرادی که از اطلاعات نهانی، استفاده شخصی کرده­ و در مدت کوتاهی سود کلانی به‌­دست آورد‌ه‌­اند، ارائه شده است. به‌منظور استفاده از این روش دو فیلتر در نظر گرفته شده­ است، به‌طوری‌که فیلتر نخست تراکنش‌­های بزرگ را شناسایی می‌کند و فیلتر دوم، افرادی که بیشترین سود حاصل از خرید و فروش سهام در مدت زمان اندک (سه روز)، به‌دست آورده‌­ا‌ند؛ در‌حالی‌که دست‌کم یک تراکنش بزرگ در این حد فاصل زمانی رخ داده باشد، شناسایی می­‌کند؛ سپس روش پیشنهادی، بر روی دو دسته از داده­‌های واقعی بازار بورس اعمال شده است. با تغییر ضرایب فیلترها، می‌­توان معیارهای مورد نظر را تغییر داد.

نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: مقالات پردازش داده‌های رقمی
دریافت: 1397/3/12 | پذیرش: 1398/6/11 | انتشار: 1399/4/1 | انتشار الکترونیک: 1399/4/1

1. [1] جنیدی لعیا ، نوروزی محمد ، "شناخت ماهیت اطلاعات نهانی در بورس اوراق بهادار"، فصلنامه حقوق، دوره 39، شماره 3 ، 1388.

2. [1] L. Joneidi, M. Norouzi, "Recognizing hidden information in stock market," The Law Quarterly, vol. 39, no. 3, 2009.

5. [3] M. E. Roszkowski, "Business law: Principles, cases and policy", Newyork. Addison Wesley. 1997.

7. [5] شریفی سید الهام الدین. "بررسی تطبیقی جنبه‌های حقوقی معاملات در بازار بورس با استفاده از اطلاعات محرمانه". پژوهش‌های حقوقی، شماره 6. 1383.

8. [5] S. E. Sharifi, "Investigating legal aspects of stock market transactions via private information", The Journal of Legal Research, no. 6, 2004.

9. [6] H. E. Leland, "Insider treading: should it be prohibited?" The journal of political economy, 1992. [DOI:10.1086/261843]

10. [7] داداشی ایمان، کردمنجیری سجاد، مریم برادران، "تأثیر ساختار حسابرسی داخلی بر احتمال تقلب در صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران". دانش حسابرسی. دوره 18. شماره 70. 1397.

11. [7] I. Dadashi, S. Kord-Monjiri, M. Baradaran, "The impact of internal auditing on Financial Statement Fraud in companies registered in Tehran stock market", The Auditing Science, vol. 18, no. 70, 2018.

12. [8] انصاری علی، حیدری سورشجانی مریم، "تحلیل حقوقی تأیید بورس در معاملات اوراق بهادار". فصلنامه بورس اوراق بهادار. شماره 27 سال هفتم. 1393.

13. [8] A. Ansari, M. H. Sourashjani, "Legal analysis of stock market transactions", Stock Market Quarterly, no. 27, 2014.

14. [9] Y. Kim, and S. Y. Sohn, "Stock fraud detection using peer group analysis," Expert Systems with Applications. vol. 39, no. 10, pp. 8986-92, 2012. [DOI:10.1016/j.eswa.2012.02.025]

15. [10] D. Diaz, B. Theodoulidis, and P. Sampaio, "Analysis of stock market manipulations using knowledge discovery techniques applied to intraday trade prices," Expert Systems with Applications, vol. 38, no. 10, pp. 12757-71, 2011. [DOI:10.1016/j.eswa.2011.04.066]

16. [11] H. Öğüt, M. M. Doğanay, and R. Aktaş, "Detecting stock-price manipulation in an emerging market: The case of Turkey," Expert Systems with Applications. Vol. 36, no. 9, pp. 11944-49, 2009. [DOI:10.1016/j.eswa.2009.03.065]

17. [12] K. Golmohammadi, and O. R. Zaiane, "Data mining applications for fraud detection in securities market", In Intelligence and Security Informatics Conference (EISIC), pp. 107-114, 2012. [DOI:10.1109/EISIC.2012.51]

18. [13] M. L. Huang, J. Liang, and Q. V. Nguyen, "A visualization approach for frauds detection in financial market. In Information Visualisation", 2009 13th International Conference. IEEE, pp. 197-202, [DOI:10.1109/IV.2009.23] [PMCID]

19. [14] K. Golmohammadi, O. R. Zaiane, D. Díaz, "Detecting stock market manipulation using supervised learning algorithms," In2014 Inter-national Conference on Data Science and Advanced Analytics (DSAA), pp. 435-441, 2014. [DOI:10.1109/DSAA.2014.7058109]

20. [15] P. Ravisankar, V. Ravi, G. R. Rao, and I. Bose, "Detection of financial statement fraud and feature selection using data mining techni-ques," Decision Support Systems, 50(2), pp. 491-500, 2011. [DOI:10.1016/j.dss.2010.11.006]

21. [16] F. H. Glancy, and S. B. Yadav, "A computational model for financial reporting fraud detec-tion," Decision Support Systems, no.50(3), pp. 595-601, 2011. [DOI:10.1016/j.dss.2010.08.010]

22. [17] R. Kanapickienė, and Ž. Grundienė, "The model of fraud detection in financial statements by means of financial ratios", Procedia: Social and Behavioral Sciences, 213, pp. 321-327, 2015. [DOI:10.1016/j.sbspro.2015.11.545]

23. [18] C. C. Lin, A. A. Chiu, S. Y. Huang, and D. C. Yen, "Detecting the financial statement fraud: The analysis of the differences between data mining techniques and experts' judgments".- Knowledge-Based Systems, no. 89, pp.459-470, 2015. [DOI:10.1016/j.knosys.2015.08.011]

24. [19] اعتمادی حسین، زلقی حسن، "کاربرد رگرسیون لجستیک درشناسایی گزارشگری مالی متقلبانه". دانش حسابرسی. دوره 13. شماره 51. 1392.

25. [19] H. Etemadi, H. Zolfi, "Application of logistic regression in financial statement fraud detection", The Auditing Science, vol. 13, no. 51, 2013.

26. [20] فرقاندوست حقیقی، کامبیز، هاشمی، عباس و فروغی دهکردی، امین، "مطالعه رابطه مدیریت سود و امکان تقلب در صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، مجله دانش حسابرسی، دوره 4، شماره 21، ص 68-47، 1393.

27. [20] K. F. Haghighi, A. Hashemi, A. F. Dehkordi, "A study of correlation between profit management and financial statement fraud in the companies registered in Tehran stock market", The Auditing Science, vol. 4, no. 21, pp. 47-68, 2014.

28. [21] C. D. Katsis, Y. Goletsis, P. V. Boufounou, G. Stylios, and E. Koumanakos, "Using ants to detect fraudulent financial statements", Journal of Applied Finance and Banking, no.2(6), pp. 73, 2012.

29. [22] D. I. Topor, "The Auditor's Responsibility for Finding Errors and Fraud from Financial Situations: Case Study", International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, no.7(1), pp. 342-352, 2017. [DOI:10.6007/IJARAFMS/v7-i1/2862]

30. [23] B. W. Silverman, "Density estimation for statistics and data analysis," Routledge, 2018. [DOI:10.1201/9781315140919]

بازاربورس اوراق بهادار

با وجود این که بند8 ماده1 قانون بازار اوراق بهادار، برای نخستین بار اقدام به تبیین بازار خارج از بورس نموده و آن را به بازاری در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه مذاکره صورت می‌گیرد، تعریف کرده است، با توجه به تحولات قوانین و مقررات این حوزه از جمله تصویب قانون بازار اوراق بهادار، قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی، قانون برنامه پنجم توسعه و. تغییرات بنیادینی در حوزه اجرایی حادث گردیده و این بازار از مفهوم رایج و متداول خود در کشورهای دارای اقتصاد پیشرفته فاصله گرفته است. شرکت فرابورس ایران براساس مجوز شورای عالی بورس و اوراق بهادار به عنوان تنها مصداق بازار خارج از بورس در بازار سرمایه کشور تأسیس گردیده، اما ساختار متشکل و نظام یافته این شرکت و نحوه انجام معاملات آن که تا حد زیادی شبیه بورس اوراق بهادار می باشد، عملاً منجر به فاصله گرفتن فرابورس از مفهوم بازار خارج از بورس شده و این شرکت را به یک بورس سازمان یافته مبدل نموده است؛ امری که منجر به محرومیت بازار سرمایه کشور از مزایای بازار خارج از بورس شده و ایرادات قانونی عدیده ای بر آن وارد می باشد. این درحالی است که در حقوق آمریکا، بازار خارج از بورس از جنبه های مختلفی از جمله نحوه انجام معاملات، معافیت های مالیاتی، کارمزدها و واسطه های اجرای معاملات کاملاً متمایز از بورس اوراق بهادار بوده و بدین طریق شیوه های متنوع سرمایه گذاری را برای فعالان بازار سرمایه فراهم می نماید.

نوع مطالعه: پژوهش كاربردي | موضوع مقاله: حقوق خصوصی
دریافت: 1397/2/30 | ویرایش نهایی: 1398/7/2 | پذیرش: 1398/2/30 | انتشار: 1398/6/24 | انتشار الکترونیک: 1398/6/24

پیش نویس طرح اصلاح قانون بازار اوراق بهادار منتشر شد

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در پیش‏نویس طرح اصلاح قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران که مصوب کارگروه تخصصی بازار سرمایه کمیسیون اقتصادی می‌باشد، آمده است:

ماده1- ماده 3 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران نسخ و متن ذیل جایگزین آن می‏شود:

شورای عالی بورس بالاترین رکن بازار اوراق بهادار است که تصویب سیاست‌های کلان آن بازار و نظارت بر عملکرد سازمان را بر عهده دارد. اعضای شورا به شرح ذیل می‌باشد:

1 - وزیر امور اقتصادی و دارایی به عنوان رئیس شورا.

2 - وزیر صنعت معدن تجارت

3 - رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.

4 - رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار که به عنوان سخنگو و دبیر شورا نیز انجام وظیفه می نماید

5- دادستان کل کشور یا معاون وی.

6 - یک نفر خبره به نمایندگی کانون‌های مالی

7-یک نفر از کانون سهامداران حقیقی

8 – سه نفر خبره مالی منحصراً از بخش غیردولتی به پیشنهاد اعضای حقوقی شورای عالی بورس و تصویب هیأت وزیران.

9- یک نفر خبره مالی با معرفی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران.

10- یک نفر خبره منحصرا از بخش غیردولتی به پیشنهاد هر بورس کالایی و تصویب هیأت وزیران

11– دو نفر از نمایندگان کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به عنوان ناظر

تبصره1- اشخاص موضوع بندهای 6 تا 10 این ماده باید دارای شرایط زیر باشند:

1- تابعیت جمهوری اسلامی ایران و نداشتن تابعیت مضاعف و عدم اقامت در خارج از کشور؛

2- عدم سوءپیشینه کیفری و سابقه محکومیت مؤثر کیفری؛

3- عدم محکومیت قطعی انتظا‏می ‏از بند «د» به بعد موضوع ماده (9) قانون رسیدگی به تخلفات اداری (مصوب سال 1371)؛

4- حداقل 5 سال سابقه فعالیت مرتبط در بازار سرمایه.

تبصره 2- اعضای شورا نمی‏توانند از میان دبیر کل، مدیران و اعضای هیات مدیره نهادهای مالی، ناشران و یا تشکل‏های خود انتظام تحت نظارت سازمان انتخاب شوند.

تبصره 3- اعضای شورا موظفند میزان سهامداری خود و اشخاص وابسته به خود را در بدو انتصاب به رییس قوه قضاییه اعلام نمایند.

تبصره4 - نحوه برگزاری جلسات عادی و فوق العاده شورا به موجب دستورالعملی است که به تصویب شورا می‏رسد.

تبصره5- جلسات شورا با حضور حداقل نصف به علاوه یک نفر از اعضای شورا رسمیت می‌یابد. مصوبات شورا با رای دو سوم اعضای حاضر در جلسه شورای عالی بورس به تصویب می‏رسد.

تبصره6- شورای‏عالی بورس مرجع رسیدگی به تخلفات اعضای هیئت مدیره سازمان است. این شورا متخلفین را حسب نوع تخلف و براساس دستورالعمل رسیدگی به تخلفات که به تصویب شورای عالی بورس می‏رسد به تذکر، تذکر کتبی با درج در پرونده، کسر از حقوق و عزل از عضویت در هیات مدیره محکوم نماید. عزل از عضویت در هیات مدیره با رای دو سوم اعضای شورا قطعی و لازم‏الاجرا می‏باشد و ادامه تصدی در منصب مربوطه در حکم تصرف غیرقانونی در اموال عمومی محسوب می‌شود. دستورالعمل مربوطه باید تا 3 ماه به تصویب شورای عالی بورس برسد.

تبصره 7- دبیر شورای عالی بورس موظف است مصوبات شورا را همزمان با ابلاغ رئیس شورا از طریق تارنمای سازمان بورس و اوراق بهادار مطابق با قانون انتشار و دسترسی آزاد اطلاعات منتشر کند.

تبصره8- دوره عضویت اعضای حقیقی شورای عالی بورس دو سال است و حداکثر برای یک دوره متوالی قابل تمدید است.

ماده 2- حکم رئیس سازمان بورس اوراق بهادار با پیشنهاد رئیس شورای عالی بورس توسط رئیس جمهور صادر می گردد.

تبصره 1- رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بعنوان عضو شورای پول و اعتبار با حق رای تعیین می‏شود.

تبصره2- رئیس سازمان بدون حق رای در جلسات هیئت دولت با موضوعات مرتبط با بازار سرمایه، حضور می یابد.

تبصره 3-دبیر هیات دولت موظف است حداقل یک هفته قبل از جلسات مرتبط با بازار سرمایه از رئیس سازمان بورس دعوت بعمل آورد.

ماده 3- سازمان بورس و اوراق بهادار موظف است با گذشت حداکثر چهار ماه از پایان سال مالی خود و پس از تصویب صورت‌های مالی حسابرسی شده در شورای عالی بورس و اوراق بهادار، نسبت به ارائه گزارش حسابرس و بازرس قانونی و صورت‌های مالی حسابرسی شده و گزارش عملکرد سالانه و صورت‏های مالی خود و اشخاص حقوقی تابعه به عموم از طریق تارنمای رسمی سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام نماید.

تبصره1- سازمان بورس و اوراق بهادار مکلف است هر سه ماه یکبار گزارش تمامی درخواست‌های دریافتی، مجوزهای صادره از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار به تفکیک نهادها و ابزارهای مالی را به صورت عمومی منتشر کند.

ماده 4- میزان تملک سهام و اعمال حقوق مالکانة سهام شرکت‌های سهامی عام ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار (ناشر) توسط شرکت فرعی/وابسته یا شرکتهای مرتبط با کارکنان ناشران یا سهامداران عمده آنها و نظایر آن به صورت مستقیم یا غیر مستقیم تابع مقرراتی است که ظرف مدت حداکثر 3 ماه، به پیشنهاد سازمان بورس و اوراق بهادار، به تصویب شورای عالی بورس و اوراق بهادار می‌رسد.

ماده 5 - سازمان بورس و اوراق بهادار و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلفند با همکاری سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نسبت به ارتقای دانش مالی جامعه اقدام نماید. شیوه نامه این همکاری ظرف مدت سه ماه پس از ابلاغ این قانون به تصویب شورای عالی بورس خواهد رسید .

تبصره 1- سازمان برنامه و بودجه مکلف است در اجرای بند چ ماده 37 قانون احکام داِئمی برنامه‏های توسعه کشور، اعتبارات مورد نیاز این ماده را از محل اعتبارات دستگاه های اجرایی مرتبط با این قانون نظیر بانک مرکزی و بیمه جمهوری اسلامی ایران کسر و هر فصل معادل یک چهارم آن را به منظور تامین اعتبارات مورد نیاز جهت تولید و انتشار محتوای موضوع این ماده در اختیار سازمان صداوسیما قرار دهد.

تبصره 2- ده درصد از نرخ کارمزدهای حق نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار در معاملات انواع سهام و اوراق بهادار در بورس ها و فرابورس ایران بابت اندوخته فرهنگ سازی کسر می‏گردد. این مبلغ هر شش ماه یک بار با تصویب شورای عالی بورس و به نسبتی که شورا معین می کند به عنوان کمک هزینه اجرای برنامه های فرهنگ سازی و افزایش سواد مالی که توسط صداوسیمای ج.ا ا، وزارت آموزش و پرورش و وزارت فرهنگ و آموزش عالی اجرا شده است، تخصیص می یابد. نحوه امتیاز دهی، بررسی اثربخشی و پایش برنامه های آموزشی و فرهنگ سازی طبق رویه ای خواهد بود که به تصویب شورایعالی بورس می‏رسد.

ماده 6- دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی موظف است سند ارتقاء دانش مالی و اقتصادی ایران در تمام سطوح آموزشی و تربیتی را ظرف مدت 6 ماه از ابلاغ این قانون به تصویب آن شورا برساند.

ماده 7- سازمان بورس و اوراق بهادار مکلف است حداکثر ظرف مدت سه ماه از ابلاغ این قانون با همکاری قوه قضاییه و شورای عالی فضای مجازی دستورالعمل فعالیت فعالان فضای مجازی اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی در بازار سرمایه را تهیه و پس از تصویب در شورای عالی بورس اجرایی نماید.

تبصره1- 50 درصد جرایم دریافتی موضوع این ماده به حساب ویژه وزارت امور اقتصادی و دارایی نزد خزانه داری کل کشور واریز میگردد تا صرفاً صرف افزایش دانش مالی و اقتصادی موضوع ماده 5 گردد. و هچنین50 درصد از درصد جزای نقدی مقرر در مواد 46 و 49 قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذرماه 1384 و ماده 14 قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید مصوب آذرماه 1388 به منظور سرمایه‌گذاری به صندوق تثبیت بازار سرمایه اختصاص می‌یابد.

تبصره2- نیروی انتظامی و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکلف به همکاری با سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص این ماده می باشند.

ماده 8- سازمان بورس و اوراق بهادار مکلف است هرساله حداقل ده درصد از سود خالص خود را پس از تایید شورایعالی بورس به عنوان منابع پایدار به صندوق تثبیت بازار سرمایه پرداخت نماید.

تبصره - هزینه کاهش ارزش سرمایه گذاری در صندوق تثبیت بازار سرمایه به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی لحاظ می گردد.

ماده 9- در صورت سلب صلاحیت حرفه‌ای مدیران ناشران ونهادهای مالی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار از تاریخ ابلاغ حکم قطعی، مدیران محکوم به سلب صلاحیت، از مسئولیت مربوطه منفصل شده و سوابق این محکومیت توسط سازمان به مراجع ذیصلاح اعلام می گردد.

تبصره 1- ادامه تصدی در منصب مربوطه در حکم تصرف بازاربورس اوراق بهادار بازاربورس اوراق بهادار غیرقانونی در اموال دولتی محسوب می‌شود.

تبصره2 -هیات مدیره ناشر موضوع این ماده موظف است ظرف مدت 3روز کاری از تاریخ ابلاغ حکم قطعی نسبت به تعیین جایگزین طبق قانون تجارت اقدام و به سازمان اعلام نماید. در غیر اینصورت سازمان بورس و اوراق بهادار نسبت به تعیین امین تا تعیین جایگزین راسا اقدام خواهد نمود.

ماده 10- شرکتهای دولتی مجازند پس از کسب مجوز از شورای اقتصاد در چهارچوب مقررات بازار سرمایه نسبت به تاسیس صندوق‌های پروژه‌ در سطح ملی با رعایت شرایط زیر اقدام نماید.

1- آورده دولت در صندوق‌های پروژه شامل مجوز، ماشین‌آلات، زیرساخت‌ها و موارد مشابه است و مجاز به آورده نقدی نیست. آورده نقدی مورد نیاز برای تاسیس صندوق پروژه از طریق پذیره‌نویسی در بازار سرمایه صورت می‌پذیرد که تمامی افراد حقیقی و حقوقی غیردولتی مجاز به شرکت در آن هستند.

2- سقف سهام‌داری دولت در صندوق‌های پروژه حداکثر 2 سال بعد از پذیره‌نویسی در صندوق پروژه 20% است و دولت مکلف است مازاد سهام خود از نصاب مزبور در صندوق‌های پروژه را در بازار سرمایه به عموم عرضه کند.

تبصره 1- وزارت امور اقتصاد و دارایی مکلف است ضوابط و دستورالعمل‌های مربوط به تاسیس، اداره، شناسایی ارزش خالص دارایی‌ها و سایر موارد موضوع این ماده را با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار ، ظرف حداکثر ظرف مدت 3 ماه، به تصویب شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل‌وچهارم قانون اساسی برساند.

تبصره 2- دولت مکلف است حداکثر ظرف مدت شش ماه از ابلاغ این قانون نسبت به واگذاری حداقل 25 درصد از سهام خود در پروژه های بزرگ ملی در قالب صندوق پروژه اقدام نماید.

ماده 11- شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران یا فرابورس ایران که در صورتی که نسبت به افزایش سرمایه از محل سود تقسیم‌نشدة سنوات قبل(ثبت‌شده در حساب‌های سود انباشته، اندوخته احتیاطی و سایر اندوخته های اختیاری) حداکثر تا پایان سال مالی اقدام نمایند در صورت تسلیم مستندات مربوط به ثبت افزایش سرمایه به مرجع ثبت شرکت‌ها تا حداکثر چهارماه پس از پایان سال مالی و ارائه گواهی ثبت افزایش سرمایه به اداره امور مالیاتی مربوطه حداکثر تا سه ماه پس از انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه تا بیست درصد (20%) مبلغ افزایش سرمایه مذکور از سود سال مالی قبل آن‌ها، مشمول مالیات به نرخ صفر می‌شود.

ماده 12- ماده (143) قانون مالیات‌های مستقیم به شرح زیر اصلاح می‌شود:

«ماده 143- معادل ده درصد (10%) از مالیات بر درآمد شرکت‌هایی که سهام آن‌ها در بازار سرمایه پذیرفته‌شده‌اند و از سال پذیرش تا سالی که از فهرست شرکت‌های پذیرفته‌شده در این بازارها لغو پذیرش نشده‌اند با تأیید سازمان بورس و اوراق بهادار بخشوده می‌شود. شرکت‌هایی که سهام آن‌ها برای معامله در بورس‌ها پذیرفته شود درصورتی‌که در پایان دوره مالی به تأیید سازمان حداقل بیست درصد (20%) سهام شناور آزاد داشته باشند معادل دو برابر معافیت‌ فوق از بخشودگی مالیاتی برخوردار می‌شوند. همچنین معادل ده درصد (10%) از مالیات بر درآمد حاصل از فروش کالاهایی که در بورس‏های کالایی پذیرفته‌شده و به فروش می‌رسد از سال پذیرش تا سالی که از فهرست کالاهای پذیرفته‌شده در این بورس لغو پذیرش شده‌اند با تأیید سازمان بورس و بازاربورس اوراق بهادار اوراق بهادار بخشوده می‌شود. به ازاء هر 10 درصد افزایش فروش کالاها در بورس کالایی مربوطه، به میزان یک درصد به نرخ معافیت فوق تا سقف 20 درصد افزوده می شود.

تبصره 1- انتقال دارایی از/ به ابزارهای مالی مبتنی بر کالای مصوب شورای عالی بورس و اوراق بهادار(از جمله گواهی سپرده کالایی و صندوق های کالایی) از شمول قانون مالیات بر ارزش افزوده معاف می باشند.

تبصره2- نقل و انتقال مبتنی بر توافق بازخرید اسلامی (عملیات ریپو) انواع اوراق بهادار دولتی و غیردولتی از مالیات معاف می‌باشد.

ماده 13- ماده 20 مکرر به شرح ذیل به قانون تجارت الحاق می‌شود:

«ماده 20 مکرر- انواع سهام و سهم الشرکه شرکت‌های سهامی خاص موضوع ماده (20) قانون تجارت، قابل معامله و پذیره‌نویسی در هر یک از بورس‌ها می‌باشند. بدین منظور سازمان بورس و اوراق بهادار، ظرف سه ماه، نسبت به اصلاح و ابلاغ مقررات مربوط به معاملات در هر یک از بورس‌ها اقدام می‌نماید. سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور و مرجع ثبت کشورها موظف به همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار است. آن قسمت از مفاد ماده (21) لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، ماده (102) قانون تجارت و سایر مواد مندرج در قانون تجارت و لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت در قسمتی که مغایر با این ماده است، نسخ می‌گردد.»

ماده 14- تمامی شرکتهای وابسته و تابعه وزارتخانه ها، نهادهای عمومی غیردولتی، صندوق های بازنشستگی و همچنین شرکت های پذیرفته شده در بورس ها و بازارهای خارج از بورس مکلف به عرضه کلیه کالاهای تولیدی خود در بورس های کالایی مربوطه می باشند.

تبصره1- عدم انجام تعهدات مذکور به منزله تضییع حقوق عمومی است و مشمول مقررات حاکم بر آن می شود. کالاهای فاقد قابلیت پذیرش در بورس های کالایی به تشخیص سازمان بورس و اوراق بهادار از شمول این ماده خارج و سازمان بورس و اوراق بهادار مکلف است دلایل عدم قابلیت پذیرش آن را افشای عمومی نماید.

تبصره2-کلیه شرکت‌های مشمول این ماده، امکان اخذ موقعیت‌های تعهدی خرید و فروش قراردادهای مشتقه مبتنی بر کالاهای پذیرفته شده در بورس های بازاربورس اوراق بهادار کالایی مربوطه را مطابق مقررات حاکم بر بازار سرمایه دارند.

تبصره3- به منظور توسعه بازار مشتقه در بورس های کالایی و اوراق بهادار، هزینه ناشی از فعالیت در بازار مشتقه به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی محسوب می شود

تبصره 4 -آن دسته از کالاهایی که از طریق بورس‌های کالایی صادر می شوند از پرداخت مالیات موضوع ماده (13) قانون مالیات بر ارزش افزوده با ارائه گواهی انجام معاملات در بورس کالایی مربوطه و تایید گمرک مبنی بر صادرات کالای مذکور معاف می باشند.

ماده 15-وزارت نفت و کلیه شرکتهای وابسته و تابعه این وزاتخانه مکلفند عرضه کلیه فرآورده های نفتی اعم از اصلی، ویژه و سایر فرآوده ها را به منظور صادرات زمینی و دریایی صرفاً از طریق بورس انرژی ایران انجام دهند. همچنین کلیه عرضه های زمینی نفت خام نیز بایستی از طریق بورس انجام گیرد.

تبصره 1- وزارت نفت و کلیه شرکتهای تابعه آن مکلفند خوراک تحویلی به هر یک از پالایشگاه‌ها، پتروپالایشگاه ها، پالایشگاه‌های جدیدالاحداث، طرح‌های توسعه‌ای ظرفیت جدید پالایشگاه‌های موجود، پالایشگاههای کوچک و پتروشیمی ها را به صورت منظم و مستمر با تناوب عرضه ماهانه حسب مورد از طریق بورس انرژی یا بورس کالای ایران عرضه نمایند و ضمن دریافت وجوه مذکور، سهم صندوق توسعه ملی را پرداخت نمایند.

تبصره 2-تسویه به یکی از شیوه های تسویه مصوب بورس و به تشخیص عرضه کننده مجاز است.

تبصره 3- وزارت نفت و شرکتهای تابعه آن مجازند قیمت پایه نفت خام، فرآورده های نفتی اعم از اصلی، ویژه و سایر فرآوده ها برای مقاصد داخلی و صادراتی بر مبنای قیمتهای کشف شده قراردادهای مشتقه بورس انرژی ایران در سررسید فعال مرتبط اعمال نمایند.

تبصره 4- فروش داخلی و صادراتی کلیه محصولات تولیدی شرکت های پتروشیمی و پالایشگاهی صرفاً از طریق بورس های کالایی مربوطه انجام می گیرد و مشمول قیمت گذاری دستوری نخواهد بود .

تبصره 5 – عدم انجام تعهدات مذکور به منزله تضییع حقوق عمومی است و مشمول مقررات حاکم بر آن می‏شود.

ماده 16 - سازمان بورس و اوراق بهادار مکلف است اساسنامه کانون سهامداران حقیقی بازار سرمایه را ظرف مدت سه ماه از ابلاغ این قانون تهیه و به تصویب شورای عالی بورس و اوراق بهادار برساند.

تبصره- شورای عالی بورس اوراق بهادار مکلف است ظرف حداکثر سه ماه پس از تصویب اساسنامه مذکور ،با رعایت استقلال کانون سهامداران حقیقی نسبت به اعلام فراخوان عضویت و انجام دعوت برای برگزاری اولین مجمع عمومی کانون مذکور اقدام نماید.