معایب هشت گانه دامنه نوسان نامتقارن
وحید نکویی / دانشجوی دکتری اقتصاد مالی برخلاف اینکه از مدت‌ها قبل کارشناسان بازار سرمایه پیشنهاد افزایش دامنه نوسان و حتی حذف آن را مطرح می‌کردند اما در نهایت محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار از اتخاذ چهار تصمیم مهم در جلسه روز شنبه ۱۸بهمن ماه شورای عالی بورس خبر داد؛ یکی از مهم‌ترین تصمیمات بحث‌برانگیز این شورا، ایجاد دامنه نوسان نامتقارن بود؛ در این جلسه مقرر شد تا دامنه نوسان خرید و فروش سهام از منفی ۲ تا مثبت ٦ درصد تغییر کند و از روز شنبه ۲۵ بهمن ماه دامنه نوسان بورس تغییر کرد.
این موضوع موافقان و مخالفانی داشته است؛ موافقان بر این باورند که اگر دامنه نوسان کاهش پیدا کند، رشد بازار تعدیل می‌شود و سقوط کمتری را نیز شاهد خواهیم بود در نتیجه زیان کمتری به سرمایه‌گذاران تازه‌وارد می‌رسد اما از طرف دیگر مخالفان بر این باورند که تحدید دامنه نوسان منجر به تعدیل رشد و کاهش سقوط ارزش بازار در بلندمدت نمی‌شود و صرفا درکوتاه‌مدت اثر روانی دارد؛ مخالفان معتقدند که افزایش یا به‌طورکلی حذف دامنه نوسان است که باعث نرمال شدن سفارش‌ها می‌شود؛ این گروه همچنین بر این باورند که کاهش دامنه نوسان تاثیری بر سرعت رشد بازار نمی‌گذارد و حتی با تحدید دامنه نوسان بازار شاهد نوسانات بیشتری می‌شود. در این گزارش سعی در تحلیل اثرات این تصمیم یعنی ایجاد دامنه نوسان نامتقارن در بازار سهام خواهیم داشت.
دامنه مجاز نوسان به حدود سقف و کف قیمتی گفته می‌شود که هر سهم در هر روز معاملاتی می‌تواند داشته باشد. اقدام شورای بورس این پیام را به سهامدار می‌دهد که به ازای هر واحد سرمایه‌گذاری خود ممکن است یک واحد زیان کند و در مقابل ۳ واحد امکان سود دارد و یک پیام تشویقی برای سرمایه‌گذاری او به شمار می‌رود. سوال اینجاست که آیا ایجاد دامنه نوسان باعث کاهش هیجانات و صفوف فروش می‌شود یا خود در بلندمدت عاملی برطولانی شدن صفوف فروش از لحاظ حجم و زمان خواهد شد؟
کشورهای مختلف متناسب با اقتصاد و رفتارهای مالی فعالان بازارهای خود ریزساختارهای مختلفی را به کار گرفته‌اند و در کل نمی‌توان دو کشور را یافت که دارای ریزساختارهای کاملا مشابه باشند.
آیا محدودسازی دامنه نوسانات خود باعث ایجاد نوسانات بیشتری می‌شود یا خیر؟ در ادامه سعی در تحلیل و پاسخ این سوالات داریم. به‌طور کلی سازوکار کنترل قیمت را می‌توان به دو دسته احتیاطی و قطع‌کننده خودکار دسته بندی کرد که روش احتیاطی به بستن بازار در شرایط خاص اشاره دارد و قطع‌کننده‌های خودکار غالبا دارای الگوریتم‌های مشخص از پیش تعیین شده هستند که محدوده قیمت (دامنه نوسان) یکی از آنهاست. بسیاری از بازارهای نوظهور دارای مقررات محدوده قیمتی (دامنه نوسان) به‌خصوص در بازار سهام هستند. کنترل نوسانات بازار از طریق محدود کردن دامنه نوسان دارای معایبی است که بیشتر مخالفان ایجاد دامنه نوسان در استدلال‌های خود در جهت حمایت از آزاد‌سازی دامنه نوسانات استفاده می‌کنند که این معایب در ادامه تبیین می‌شوند. مخالفان ایجاد محدوده قیمتی (دامنه نوسان) معتقدند که استفاده از این روش جهت کنترل نوسانات بازار می‌تواند اثرات نامطلوبی بر بازار سهام داشته باشد که از جمله آنها می‌توان به ۸ اثر مهم زیر اشاره کرد که عباتند از:
۱- سرریز نوسان در روزهای آتی؛ محدود کردن دامنه قیمتی موجب سرریز نوسان بر روزهای آتی می‌شود، زیرا این محدوده از تغییرات بزرگ یک‌روزه و اصلاح سفارش‌های نامتوازن جلوگیری می‌کند.
۲- تاخیر در کشف قیمت؛ موجب تاخیر در کشف قیمت و کارآیی اطلاعاتی بازار می‌شود. به عبارتی محدود کردن دامنه قیمتی باعث می‌شود قیمت نسبت به اطلاعات جدید دیرتر واکنش نشان دهد و با تاخیر به سطح تعادلی جدید برسد.
۳- مداخله در معامله؛ محدود کردن دامنه قیمتی می‌تواند مداخله در معامله باشد به این صورت که با چسبیدن قیمت سهم به سقف محدوده(صف خرید یا فروش) نقدشوندگی سهم کمتر می‌شود و صف معامله در روزهای آتی سنگین‌تر خواهد شد.
۴- اثر کهربایی (Magnet Effect)؛ محدود کردن دامنه قیمتی موجب می‌شود با نزدیک شدن قیمت به سقف یا کف قیمت، به سمت آن شتاب گیرد که به آن اثر کهربایی اطلاق می‌شود. این پدیده به رفتارهای معاملاتی نادرستی منجر خواهد شد و نقدشوندگی سهام را کاهش خواهد داد. در واقع سرمایه‌گذاران از ترس عدم‌نقدشوندگی سهم و پیشگیری از قفل شدن سهم در صف‌های فروش یا خرید، با سرعت به سمت قیمت‌های کف یا سقف می‌روند. در مطالعه‌ای که اخیرا توسط گروه آمار و تحلیل ریسک سازمان بورس و اوراق بهادار انجام گرفته، نشان داده شده است که در ۸۵ درصد از صنایع بورس اوراق بهادار تهران اثرکهربایی در کف و در۴۰ درصد این اثر در سقف وجود داشته است؛ به عبارتی چسبندگی قیمت به‌ویژه به کف دامنه نوسان در شرایطی که دامنه نوسان محدود باشد قابل‌توجه بوده و نتایج بررسی نشان می‌دهد کمتر کردن این دامنه یا افزایش بیشتر حجم مبنا موجب تشدید این اثر خواهد شد. به این معنی که اگر قیمت سهم به کف محدوده قیمت مجاز روزانه نزدیک شود، قیمت جهت رسیدن به کف محدوده شتاب بیشتری می‌گیرد.
۵- کاهش انگیزه حمایت از سهم توسط سرمایه‌گذاران نهادی؛ محدود کردن دامنه قیمتی در شرایط وجود حجم مبنا، انگیزه سرمایه‌گذاران نهادی را برای حمایت از سهام کم می‌کند چون با هر بار جمع کردن صف فروش در حد حجم مبنا، فقط قادر خواهند بود قیمت سهام را به میزان ۲ درصد به قیمت ذاتی و تعادلی نزدیک کنند. بنابراین انگیزه سرمایه‌گذاران نهادی قیمت مجاز سهم چیست؟ برای مداخله در بازار بسیار کمتر خواهد شد.
۶- عدم‌توجه به واقعیت تعادل عرضه و تقاضا جهت کشف قیمت ذاتی سهام؛ افت قیمت سهام نمایانگر انتظارات آتی سرمایه‌گذاران و تمایلات آنهاست، مخالفان محدودسازی دامنه قیمتی معتقدند که با این روش، قیمت‌ها به جای آنکه به شیوه‌ای طبیعی و اصولی جای خود را به صعود قیمت‌ها بدهد به شیوه‌ای غیرمعمول مهار خواهد شد. این در حالی است که اگر قیمت‌ها در هر بازار قرار بود به جای تعدیل شدن با واقعیات بنیادی و انتظارات فعالان بازار با عتاب و خطاب تغییر کنند، مکانیزم عرضه و تقاضا دیگر معنایی نداشت. تجربه تاریخی در تمامی بازارها به‌خصوص بازار سهام حکایت از آن دارد که سرکوب قیمت‌ها در این بازار هیچ‌گاه جواب نداده است. سابقه دامنه نوسان در بازار سرمایه به خوبی نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین عوامل در ناکارآمدی دامنه نوسان منفی ۲ درصدی تجربه تاریخی بورس تهران در بازه زمانی سال‌های۸۴ تا ۸۷ است. بنابراین مخالفان محدودسازی دامنه نوسانات معتقدند که آنچه باعث می‌شود تا این سیاست ناکارآمد بماند جلوگیری از ایجاد تعادل طبیعی در قیمت‌هاست که در نهایت آینده قیمت‌گذاری سهام را بر اساس عرضه و تقاضا در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد.
۷- ایجاد هیجان در صفوف خرید و فروش؛ تجربه تاریخی بازار سهام نشان داده که دامنه نوسان به خودی خود بر اشباع خرید یا فروش تاثیر مثبت دارد و می‌تواند جو هیجان در هر دو سوی تغییرات نرخ را تقویت کنند؛ یکی از مواردی که سبب شده صف‌های فروش امتدادی بیش از حد داشته باشند، وجود دامنه نوسان است که در هر روز عرضه روز جاری را هم به‌روز آینده موکول می‌کند. همین مساله سبب می‌شود تا تداوم وضعیت یاد شده در عمل به کاهش جدی ارزش معاملات که خود ناشی از نبود تقاضای موثر برای پر شدن حجم مبناست، منتهی شود.
۸- عدم‌تعدیل سریع شاخص و منفی‌های فرسایشی؛ با ایجاد محدودیت در دامنه نوسانات سهام اگر بازار بعد از یک بازه کوتاه‌مدت منفی شود به احتمال زیاد منفی آن از نوع فرسایشی خواهد بود به سبب آنکه وفتی اجازه نمی‌دهند که به یکباره شاخص تعدیل شود پس نمی‌توان انتظار داشت که روند آن مانند بازارهای موازی باشد به‌صورتی که به همین منظور می‌توان به نرخ دلار پس از انتخابات بایدن اشاره کرد اگر دولت مانع کاهش نرخ آن می‌شد صد درصد صف‌های فروشی تشکیل می‌شد که خریداری نداشت.
نتیجه‌گیری
با کنترل نوسانات بازار به وسیله محدودسازی دامنه نوسان، سازوکارهای معاملاتی مبتنی بر مکانیزم عرضه و تقاضا در بازار به واسطه افزایش صف‌نشینی‌ها تضعیف خواهد شد و احتمال شتاب گرفتن قیمت برای چسبیدن به کف یا سقف محدوده مجاز قیمت افزایش می‌یابد؛ این در حالی است که تغییرات و اصالاحات پی درپی ریزساختارها(همانند ایجاد دامنه نوسان نامتقارن) به‌خصوص در شرایطی که از اثربخشی مثبت آن اطمینان حاصل نشده است، به اعتماد سرمایه‌گذاران آسیب زده و ممکن است برخلاف تصور، به ثبات سیاست‌گذاری خدشه وارد کند. مطالعات نشان می‌دهد اثر چسبندگی قیمت و صف‌نشینی به علت محدودتر بودن دامنه نوسان قیمت در نمادهای بازارسهام دیده می‌شود. همچنین براساس گزارش گروه آمار و تحلیل ریسک سازمان بورس، کاهش دامنه نوسان تفاوت محسوسی در روند رشد ارزش بازار سهام ایجاد قیمت مجاز سهم چیست؟ نکرده و میزان صعود و سقوط بازار را تحت‌الشعاع قرار نمی‌دهد مهم‌تر اینکه نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که ایجاد محدودیت در دامنه نوسان نمی‌تواند در میزان زیانی که به سرمایه‌گذاران جدید (به‌طور مشخص خریداران سهام در اوج قیمت بازار) وارد شده است تغییری ایجاد کند. بنابراین ایجاد محدودیت در دامنه نوسانات قیمتی در بلندمدت اثری بر کاهش زیان سرمایه‌گذاران جدید ندارد. این مدل تصمیمات برای کوتاه‌مدت قطعا شوک ایجاد می‌کند اما این بازار نیازمند تصمیمات اصولی و منطقی‌تری برای میان‌مدت است. در شرایط فعلی نیز تنها بخش اندکی از فعالان بازار قیمت مجاز سهم چیست؟ سرمایه تصمیم فعلی شورای‌عالی بورس را راهی مناسب برای بهبود وضعیت در بازار سرمایه تلقی می‌کنند. تصمیمی که در رابطه با تغییرات دامنه نوسان گرفته‌اند تاثیر چندانی بر صف‌های فروش نه تنها نمی‌گذارد بلکه طول و عرض آن را هم اضافه می‌کند، دولت باید در زمینه بنگاه‌های اقتصادی اقداماتی را اعم از حذف قیمت‌های دستوری در تمام صنایع، حمایت از تولیدکنندگان انجام دهد در غیر‌این صورت نمی‌توان انتظار داشت که تصمیمات مختلفی که اتخاذ می‌شود اثر چندانی بر بازار سرمایه بگذارد.
مفهوم قیمت پایانی در بورس
برای پاسخ به این سوال که مفهوم قیمت پایانی در بورس چیست یا قیمت آخرین معامله یعنی چه؟ باید اول این نکته را مرور کنیم؛ حتما می‌دانید که در حالت عادی، دامنه نوسان قیمت سهام در بورس ایران بین منفی ۵ تا مثبت ۵ درصد است (البته هنگام تنظیم این مطلب دامنه نوسان به‌طور موقت منفی ۲ تا مثبت ۶ تعیین شده و شاید باز هم تغییر کند). اما آیا می‌دانید مبدا این مقدار نوسان چه عددی است؟ به عبارت ساده‌تر، آیا می‌دانید این نوسان مثبت و منفی ۵ درصدی را نسبت به چه عددی می‌سنجند؟
مبدا دامنه نوسان قیمت پایانی روز قبل است. یعنی اینکه قیمت پایانی روز قبل هر عددی که باشد، قیمت امروز می‌تواند تا پنج درصد بیشتر یا کمتر از آن قیمت تغییر کند. طبیعی است که مبنای نوسان قیمت روز بعد هم قیمت پایانی امروز باشد.
مثال: فرض کنید قیمت پایانی روز گذشته سهمی ۲۵۰۰ تومان بوده باشد. در این حالت، حداکثر قیمت امروز می‌تواند ۵ درصد بیشتر از این عدد باشد. از آنجا که ۵ درصد از ۲۵۰۰ برابر با ۱۲۵ است، در نتیجه سقف مجاز قیمت برای امروز به این شکل محاسبه خواهد شد: ۲۵۰۰+۱۲۵=۲۶۲۵
به همین ترتیب کف قیمت مجاز را هم می‌توانیم به دست بیاوریم: ۱۲۵ـ۲۵۰۰=۲۳۷۵
اما قیمت پایانی امروز چگونه محاسبه می‌شود؟ در ادامه این موضوع را هم شرح می‌دهیم. عجله نکنید!
نحوه محاسبه قیمت پایانی سهام در بورس
به‌طور کلی قیمت پایانی در بورس یک سهم مشخص‌کننده میانگین قیمت تمام معاملات آن سهم در یک جلسه معاملاتی است. مثلا ممکن است ۸۰ درصد از معاملات سهم در یک روز در قیمت منفی ۵ باشد و طبیعتا باید هنگام محاسبه قیمت پایانی، برای این حجم از معاملات در منفی پنج وزن بیشتری قائل شد.
در حالت عادی قیمت پایانی قیمت مجاز سهم چیست؟ یک سهم می‌تواند میانگین وزنی معاملات سهم در یک روز معاملاتی باشد. فرض کنید در مثال بالا، ۱۳۰۰۰ سهم در قیمت ۲۳۷۵ تومان، ۵۰۰۰ سهم در قیمت ۲۴۰۰ تومان، ۱۴۰۰۰ سهم در قیمت ۲۵۰۰ تومان و ۱۰۰۰۰ سهم در قیمت ۲۶۰۰ تومان معامله شده باشد. حالا برای به دست آوردن میانگین وزنی معاملات، ابتدا مبلغ کل هر معامله را حساب می‌کنیم و با هم جمع می‌زنیم:
حالا این عدد به دست آمده را تقسیم بر مجموع کل سهام معامله‌شده می‌کنیم:
عددی که به دست می‌آید تقریبا برابر با ۲۴۷۳ تومان است. اما در تعیین قیمت پایانی یک سهم، حجم مبنا هم دخیل است. به این شکل که از تقسیم کل حجم معاملات بر حجم مبنای سهم، نسبتی به دست می‌آید که اگر کمتر از یک باشد، در تعیین قیمت پایانی روز جاری تاثیر مستقیم دارد. اگر این نسبت بیشتر از یک باشد تاثیری در محاسبه قیمت پایانی ندارد و قیمت پایانی سهم همان میانگین وزنی معاملات روزانه (روش بالا) خواهد بود. فرمول نهایی محاسبه قیمت پایانی در بورس به این شکل است:
که در آن: P_1 قیمت پایانی روز قبل، P_2 قیمت پایانی امروز، (P_2 ̅ ) میانگین وزنی قیمت در معاملات امروز، N حجم معاملات و M حجم مبنا
در این فرمول،اگر نسبت N/M بزرگتر از یک باشد، این نسبت را در محاسبات در نظر نمی‌گیریم و در نتیجه عددی که این فرمول به ما می‌دهد همان میانگین وزنی معاملات خواهد بود.
پس اگر کسی از ما بپرسد چه عواملی قیمت پایانی سهم را مشخص می‌کند، باید بگوییم قیمت پایانی نسبت مستقیمی با میانگین قیمت معاملات روزانه و نسبت معاملات روزانه به حجم مبنا دارد.
نکته یک: وجود حجم مبنا باعث می‌شود که اگر حجم معاملات روزانه پایین باشد، قیمت پایانی زیاد تغییر نکند. مثلا اگر سهمی در طول روز با صف خرید (یا صف فروش) همراه باشد و حجم معاملات آن نسبت به حجم مبنا ناچیز باشد، قیمت پایانی آن تقریبا تغییری نخواهد کرد.
نکته ۲: قیمت پایانی هر سهم به‌صورت خودکار و لحظه‌ای محاسبه می‌شود و در تابلو معاملات سهم به نمایش درمی‌آید.
قیمت پایانی درباره سهم چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟
در آموزش‌های تحلیل تکنیکال، گاهی قیمت آخرین معامله را قیمت پایانی عنوان می‌کنند که ترجمه «Closing Price» است. دقت کنید که در بورس ایران منظور از قیمت پایانی همانی است که بالاتر شرح دادیم. قیمت آخرین معامله هم، همان‌طور که از اسمش پیداست، نشان می‌دهد آخرین معامله سهم در چه قیمتی بوده است.
قیمت آخرین معامله چیست؟ چه اطلاعاتی درباره سهام به ما می‌دهد؟
همان‌طور که اشاره کردیم، قیمت آخرین معامله نشان می‌دهد که آخرین معامله‌ای که در سهم صورت گرفته، در چه قیمتی بوده است. قیمت آخرین معامله به‌نوعی قیمت لحظه‌ای سهم است و گاهی که هیجان معاملات بالاست، می‌تواند دستخوش نوسان‌های زیادی باشد. دقت کنید که در تابلو معاملات سهام، آخرین معامله زیر کلمه «معامله» و قیمت پایانی زیر کلمه «پایانی» درج می‌شود. دقت کنید که قیمت پایانی روز گذشته هم زیر کلمه «دیروز» به نمایش درمی‌آید.
اگر مفهوم آخرین معامله و قیمت پایانی را به‌خوبی درک کنیم، متوجه خواهیم شد که اگر بنا باشد که قیمت سهم رشد کند، اول قیمت آخرین معامله رشد خواهد کرد و بالاتر از قیمت پایانی خواهد آمد و بعد از دست‌به‌دست شدن سهم در قیمت‌هایی بالاتر از قیمت پایانی، قیمت پایانی هم به مرور رشد خواهد کرد و بالا خواهد آمد. پس یکی از نشانه‌های رشد قیمت سهم این است که قیمت آخرین معامله قیمت مجاز سهم چیست؟ بالاتر از قیمت پایانی باشد. برعکس، اگر قیمت آخرین معامله پایین‌تر از قیمت پایانی باشد، می‌تواند نشانه روند نزولی سهم باشد.
نکته یک: در روزهایی که هیجان معاملات بالاست، نوسان قیمت آخرین معامله نسبت به قیمت پایانی بسیار شدید است. مثلا ممکن است سهمی در صف خرید قفل باشد و قیمت پایانی آن هم نزدیک به سقف قیمت معاملات روزانه باشد، اما در یک لحظه صف خرید عرضه شود و بقیه معامله‌گران با عجله شروع به فروش کنند و در نتیجه قیمت سهم تا کف دامنه نوسان و صف فروش پیش برود. در این حالت حتی ممکن است فاصله بین قیمت پایانی و آخرین معامله به حدود ۱۰ درصد برسد.
نکته ۲: بیشتر اوقات معامله‌گران تلاش می‌کنند قیمت خریدشان نزدیک به قیمت پایانی باشد و قیمت آخرین معامله را مبنای خرید قرار نمی‌دهند. چون مبنای محاسبه قیمت در روز بعد قیمت پایانی است، نه قیمت آخرین معامله. اگر در شرایط هیجانی بازار دست به خرید بزنید و سهمی را در صف خرید بخرید، در حالی که قیمت پایانی این سهم حدود ده درصد پایین‌تر است، در این صورت سهم را به قیمت صف خرید دو روز بعد خریده‌اید! یعنی برای اینکه قیمت پایانی به قیمت خرید شما برسد و معامله شما در نقطه سربه‌سر قرار بگیرد، سهم باید دو روز کامل صف خرید باشد و مثبت پنج بخورد.
محاسبه سود و زیان با قیمت پایانی سهم باید انجام شود یا قیمت آخرین معامله؟
راستش را بخواهید هیچ کدام. درست این است که سودوزیان را زمانی محاسبه کنیم که سهم را می‌فروشیم و معامله را می‌بندیم. تا زمانی که سهمی را که خریده‌ایم نفروخته باشیم، سود و زیانی نکرده‌ایم. سهامداران باتجربه و کسانی که به قصد سرمایه‌گذاری سهمی را می‌خرند، از این لحاظ تفاوتی بین سهام و دارایی‌های دیگر قائل نمی‌شوند. وقتی خانه‌ای را به قصد سرمایه‌گذاری خریده باشید، نسبت به نوسان‌های قیمت خانه در بازه‌های هفتگی و ماهانه بی‌تفاوت خواهید بود. تا زمانی که این خانه را نفروخته باشید، سود یا زیانی برای خودتان محاسبه نخواهید کرد.
در هر صورت بازار سهام کمی با بازارهای دیگر فرق دارد و یکی از تفاوت‌هایش این است که ارزش روز سهام‌تان را هر لحظه می‌توانید در پنل کارگزاری‌تان ببینید. عددی که به عنوان سود و زیان در پنل کارگزاری‌ها می‌بینیم، معمولا بر اساس قیمت آخرین معامله است. یعنی اگر سهم‌تان را با قیمت آخرین معامله به فروش برسانید، به اندازه مقداری که در پنل کارگزاری می‌بینید سود یا زیان خواهید کرد.
بعضی از کارگزاری‌ها هم هستند که می‌توانید در پنل‌شان مقدار سودوزیان را بر اساس قیمت پایانی تنظیم کنید. از آنجا که نوسان قیمت پایانی نسبت به نوسان آخرین معامله کمتر است، در این حالت مقدار سودوزیانی که در پنل کارگزاری مشاهده می‌شود نوسان کمتری خواهد داشت.
نکته: وقتی سهمی را می‌خریم، اگر به قسمت پورتفو در پنل کارگزاری وارد شویم، خواهیم دید که چیزی حدود ۱.۵ درصد زیان کرده‌ایم. دلیل این موضوع این است که نرم‌افزار کارگزاری‌ها کارمزد معاملات بورس و مالیات را همان اول محاسبه می‌کنند و در قالب سود و زیان به نمایش در می‌آورند. مثلا اگر سهمی را با قیمت ۱۰۰۰ تومان خریده باشید و قیمت آخرین معامله سهم هم همین ۱۰۰۰ تومان باشد، پنل کارگزاری (اگر شیوه محاسبه سود و زیانش بر مبنای آخرین قیمت باشد) حدود ۱.۵ درصد زیان نمایش خواهد داد. این ۱.۵ درصد همان کارمزد و مالیاتی است که بابت خرید و فروش سهم باید بپردازید. توضیح ساده‌اش این است که اگر سهمی را به قیمت ۱۰۰۰ تومان بخرید و به همان قیمت بفروشید، معامله شما سربه‌سر نبوده است، بلکه حدود ۱.۵ درصد از پول‌تان به خاطر کارمزد و مالیات کم شده است.
دامنه نوسان (قیمت مجاز هر سهم) در بورس چگونه تغییر می کند؟
دامنه نوسان (قیمت مجاز هر سهم) در بورس چگونه تغییر می کند؟
دامنه نوسان (قیمت مجاز) در بورس تهران، در واقع به حداکثر افزايش يا کاهش قيمت سهام شرکت در يک روز گفته می شود و سهامداران خارج از این محدوده نمی توانند سهام خود را خرید و فروش نمایند.
دامنه نوسان (قیمت مجاز) سهام در بورس بر اساس قیمت پایانی هر سهم در روز گذشته تغییر می کند.
دامنه نوسان سهام در روز چند درصد است؟
به منظور افزایش نقد شوندگی بازار و بر اساس تقاضای بورس اوراق بهادار تهران و مصوبه هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، از روز شنبه مورخ 02 /03 /1394 دامنه مجاز نوسان روزانه قیمت سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از 4± به 5± درصد و برای حق تقدم سهام دو برابر دامنه مجاز نوسان روزانه قیمت سهام معادل 10± درصد تغییر کرد.
در ادامه تغییرات قیمت مجاز شرکت هایی که در بازار بورس قرار دارند نیز از 4 درصد به 5 درصد تغییر کرد.
همچنین در بازار پایه فرابورس که به سه بازار زرد، نارنجی و قرمز تغییر کرده است دامنه نوسان به ترتیب 3، 2 و یک درصد نسبت به قیمت پایانی روز قبل هر سهام، تعیین شده است.
در برخی مواقع ممکن است یک نماد چندین روز به دلیل مثلا افزایش سود و تعدیل مثبت یا منفی و . بسته شود و معامله نشود. در اینصورت ناظر بازار اطلاعیه ای با عنوان حراج تک قیمتی و یا دامنه نوسان 50 درصد و . را صادر می کند و در این صورت قیمت مجاز بیشتر می شود.
نکته: در حال حاضر که این پست منتشر می شود درصد نوسان قیمت سهام در بازارهای مختلف بورس بصورت بالا است که ذکر شد و در آینده امکان تغییر این درصد ها وجود دارد.
مثال:
به اطلاع مي رساند، نماد معاملاتي شركت گروه دارويي سبحان پس از برگزاري مجمع عمومي فوق العاده مبني بر تصويب افزايش سرمايه، بدون محدوديت نوسان قيمت با استفاده از مكانيزم حراج تک قيمتي آماده انجام معامله مي باشد. مديريت بازار
آشنایی با مفهوم قیمت پایانی سهم در بورس و نحوه محاسبه آن
یکی از مباحث بسیار مهم و کاربردی که برای معامله در بازار بورس حتماً باید به آن توجه داشته باشید، آگاهی از مفهوم قیمت پایانی سهم می‌باشد. قیمت پایانی موضوعی است که تمام سرمایه‌گذاران در روزهای کاری بارها و بارها با آن برخورد داشته و در سهام مختلف قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله را بررسی می‌کنند. اما اغلب اوقات پیش می‌آید که قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله‌ی سهم در یک روز معاملاتی باهم برابر نباشند. البته این موضوع عجیب و دور از ذهن نیست. چرا که این دو قیمت از لحاظ محاسبه‌ای و مفهومی، متفاوت از یکدیگر می‌باشند. در این مقاله از سری مقالات آموزش بورس چراغ به بررسی مفهوم قیمت پایانی سهم در بورس می‌پردازیم و نحوه‌ی محاسبه‌ی آن را هم توضیح خواهیم داد. همچنین راجع به رابطه حجم مبنا و حجم معاملات و تاثیر آن بر قیمت پایانی نیز صحبت خواهیم کرد.
قیمت پایانی در بورس چیست؟
مفهوم قیمت پایانی در بازار بورس
میانگینی از قیمت‌های معامله شده‌ی سهام در یک روز کاری را قیمت پایانی در بورس می‌گویند. به عبارتی در بازه‌ی مجاز قیمت امکان معامله سهم وجود دارد و این بازه‌ی مجاز به طور نرمال از %۵- قیمت پایانی روز قبل تا %۵+ درصد آن می‌باشد. نکته‌ی بسیار مهمی که در خصوص قیمت پایانی برای خرید و فروش‌ها باید در نظر داشته باشید این است که قیمت پایانی یک سهم که امروز به دست می‌آید، مبنای محاسبه‌ی تمامی اطلاعات تابلویی برای روز کاری بعدی می‌باشد. همان‌طور که در ابتدای مقاله هم گفتیم، معمولاً قیمت پایانی یک سهم با قیمت آخرین معامله برابر نمی‌شود. در واقع برای آنکه قیمت پایانی یک سهم بتواند با قیمت آخرین معامله یکی شود، باید یک حجم بسیار زیادی از آن سهم در آن قیمت مشخص خرید و فروش شود تا قیمت پایانی بتواند با قیمت آخرین معامله یکی شود.
رابطه حجم مبنا و حجم معاملات و تاثیر آن بر قیمت پایانی
دقت داشته باشید که در بازار بورس اوراق بهادار ایران، شرکت‌های بورسی دارای حجم مبنا هستند. حجم مبنا هم روی قیمت پایانی سهم تاثیرگذار خواهد بود. حجم مبنا ابزاری است که از تغییرات غیرعادی در قیمت سهام جلوگیری می‌کند. این تغییرات می‌تواند هم در راستای صعودی باشد و هم در راستای نزولی. در بازارهای صعودی اگر حجم معاملاتی سهم بسیار کم باشد، این ابزار باعث می‌شود که آن سهم عملاً نتواند خیلی خوب رشد کند و رشد آن بسیار کند باشد. از طرفی، حجم مبنا در بازارهای ریزشی و اصلاحی از تغییرات شدید قیمتی و ریزش‌های خیلی شدید در یک سهم جلوگیری خواهد کرد. شما می‌توانید هر زمان که خواستید، اطلاعات مربوط به حجم مبنا را خیلی راحت از تابلوی مربوط به سهم استخراج نمایید.
در رابطه با حجم مبنا و حجم معاملات و تاثیر آن بر قیمت پایانی، دو حالت کلی وجود دارد:
۱. اگر حجم معاملات یک نماد در یک روز کاری، دست کم برابر با حجم مبنا یا بیشتر باشد، در این صورت قیمت پایانی سهم را همان میانگین موزون محاسبه شده در نظر می‌گیرند و در سامانه‌ی معاملات ثبت می‌کنند.
۲. اگر حجم معاملات سهم کمتر از حجم مبنا باشد، به اندازه‌ی همان نسبتی که این حجم معاملات از حجم مبنا کمتر است، از مقدار کاهش یا افزایش سهم هم کم می‌شود. در چنین حالتی قیمت پایانی سهم در بورس به هیچ عنوان نمی‌تواند، ۵+ یا ۵- باشد.
نحوه محاسبه قیمت پایانی سهم در بورس
چگونگی محاسبه قیمت پایانی سهم در بازار بورس
قیمت پایانی سهم در بورس را می‌توان در سه حالت مختلف زیر محاسبه کرد.
۱. حالت اول برای محاسبه‌ی قیمت پایانی سهم زمانی‌است که حجم معامله شده کمتر از حجم مبنا باشد:
P2=P1+((Z-P1) Y/X)
- قیمت پایانی روز جاری = P2
- قیمت پایانی روز قبل = P1
- میانگین وزنی قیمت در روز جاری = Z
- حجم معاملات = Y
- حجم مبنا شرکت = X
۲. حالت دوم برای محاسبه‌ی قیمت پایانی سهم قیمت مجاز سهم چیست؟ زمانی‌است که حجم معامله شده مساوی یا بیشتر از حجم مبنا باشد:
P2=Z
- قیمت پایانی روز جاری = P2
- میانگین وزنی قیمت در روز جاری = Z
تفاوت قیمت پایانی سهم با قیمت آخرین معامله در چیست؟
قیمت آخرین معامله به آخرین قیمتی گفته می‌شود که در طول یک دوره‌ی زمانی (مثلاً یک روز کاری) معامله شده باشد. نام دیگر قیمت آخرین معامله، قیمت بسته شدن و معادل انگلیسی آن Close Price می‌باشد. قیمت آخرین معامله برای سفارش‌گذاری در بورس اهمیت زیادی دارد. چرا که چنانچه شخصی بخواهد معامله را به سرعت انجام دهد، می‌تواند قیمت سفارش خود را نزدیک به این قیمت یا معادل این قیمت وارد کند تا احتمال کامل شدن سفارش افزایش یابد. اما قیمت پایانی سهم در بورس میانگینی از قیمت‌های معامله شده سهم در ساعات معاملاتی و در یک روز معاملاتی طبق حجم معاملات می‌باشد.
نکات مهم در رابطه با قیمت پایانی سهم در بورس
نکته‌های پراهمیت
۱. عدم فروش احساسی؛ زمان‌که قیمت پایانی سهمی بیش از ۵ درصد بزرگتر از قیمت آخرین معامله باشد، به هیچ عنوان فروشنده نباشید. مگر اینکه واقعاً مطمئن باشید که آن سهم بخواهد وارد یک فاز ریزشی شدید شود.
مثال: تصور کنید که قیمت پایانی سهمی در بورس اکنون ۴+ است و قیمت آخرین معامله ۵- است. اگر شما حتی در صف فروش آن روز هم بتوانید سهم خود را بفروشید، نزدیک به ۹ درصد ضرر می‌کنید. اگر حتی دست نگه دارید و فردای آن روز سهم را در صف فروش بفروشید، عملاً ۴درصد کمتر ضرر می‌کنید. چون مبنای محاسبه‌ی قیمت فردا، قیمت پایانی امروز است که ۴+ است.
۲. عدم خرید احساسی؛ اگر قیمت آخرین معامله بیش از ۵ درصد از قیمت پایانی سهم بیشتر باشد، حتی اگر سهم روز بعد هم در صف خرید باشد، شما همچنان به سودآوری نمی‌رسید و ممکن است حتی ضرر هم داشته باشید.
مثال: تصور کنید که قیمت پایانی سهمی در بورس اکنون ۲- است و آن سهم در صف خرید دنبال می‌شود. اگر شما موفق شوید در صف خرید آن سهم را بخرید، همین امروز ۷ درصد ضرر خواهید کرد. حالا اگر خوشبینانه سهم فردا هم صف خرید باشد، ضرر شما از ۷ درصد به ۲ درصد کاهش پیدا خواهد کرد. اما با این وجود شما همچنان در ضرر هستید.
سخن آخر
در این مقاله از سایت آموزش چراغ راجع به قیمت پایانی سهم در بورس و نحوه محاسبه آن صحبت کردیم. برای بررسی عوامل موثر بر قیمت سهام، قیمت پایانی یکی از گزینه‌های تاثیرگذار می‌باشد. برای همین آگاهی از آن برای افرادی که می‌خواهند به معامله در بازار بورس بپردازند، ضروری است. چراغ به عنوان نسل جدیدی از پلتفرم‌های آموزش و استخدام در تلاش است تا با بیان و ارائه‌ی نکات و دوره‌های آموزش بورس به شما برای سرمایه‌گذاری صحیح و اصولی در این بازار کمک کند.
دامنه نوسان قیمت چیست؟
دامنه نوسان قیمت سهام یکی از قوانین مهم بازار سرمایه است که برای کنترل نوسانات قیمت سهم اعمال می‌شود.
ـ دامنه نوسان قیمت سهام یکی از قوانین مهم بازار سرمایه است که برای کنترل نوسانات قیمت سهم و جلوگیری از واکنش‌های هیجانی سهامداران اعمال می‌شود.
بر این اساس در هر روز کاری سهم هر شرکت یا بنگاهی دارای یک دامنه مجاز تغییرات سقف و کف قیمت است که می‌تواند داشته باشد و بر اساس همین دامنه سهم می‌تواند تغییرات داشته باشد.
اهمیت دامنه نوسان این است که اجازه تغییر قیمت در هر زمان و به صورت دلخواه را برای سوء استفاده نمی‌دهد همچنین مانع از تغییرات ناگهانی قیمت سهام می‌شود.
همچنین زمانی که قیمت سهم به دامنه مجاز نوسان نزدیک می‌شود نهاد ناضر معاملات را متوقف می‌کند تا سهم دچار هیجانات قیمتی نشود.
شاید علاوه بر مزایای که برای این موضوع عنوان شد، بتوان به معایب دامنه نوسان نیز اشاره کرد، از جمله اینکه موجب تاخیر در کشف قیمت می‌شود و قیمت نمی‌تواند متناسب با اطلاعات منتشر شده سهم واکنش نشان دهد.
البته در برخی از روزهای خاص که در مقررات بازار سرمایه قید شده است سهم می‌تواند بدون نوسان قیمت معامله شود.
دیدگاه شما