معامله الگوریتمی در عمل

قبل از هر چیز لازم است بدانید که متاسفانه استفاده از این روش در بازار بورس ایران در حال حاضر مجاز نیست. البته تا چندی پیش معاملات الگوریتمی در بورس ایران نیز انجام می‌شد، اما از آن جایی که در برهه‌ای از زمان باعث برهم خوردن تعادل بازار (میزان عرضه و تقاضا) شد، سازمان بورس و اوراق بهادار طی ابلاغیه‌ای استفاده از الگوهای الگوریتمی را در بازارهای بورس و فرابورس برای تمامی افراد حقیقی و حقوقی ممنوع اعلام کرد. با توجه به این که معاملات در سطح جهان به سمت الگوریتمی شدن پیش می‌رود و شرکت‌های زیادی در ایران روی ابزارهای معاملات الگوریتمی کار می‌کنند، احتمالا تا چندی دیگر با وضع قوانین جدید برای استفاده از ربات‌ها، این روش مجاز خواهد شد.

مزایا و معایب معاملات الگوریتمی

مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس با اعلام مزایا و برخی معایب معاملات الگوریتمی، ویژگی رویه جدید را که بعد از ۸ ماه رفع ممنوعیت شده اعلام کرد.

به گزارش بیداربورس، روح‌الله دهقان درباره اقدام اخیر سازمان بورس مبنی بر لغو ممنوعیت معاملات الگوریتمی سهام شرکت های بورسی و فرابورسی بعد از حدود ۸ ماه با انتشار مطلبی با عنوان آزادی پس از ممنوعیت در دنیای اقتصاد اعلام کرد : رشد بازار سرمایه در سال‌های اخیر سبب شد تا موضوع معاملات خودکار یا معاملات الگوریتمی، مورد اقبال برخی معامله‌گران بازار قرار گیرد. به‌ طوری که این افراد با استفاده از قابلیت‌های فناوری اطلاعات اقدام به پیاده‌سازی استراتژی‌های معاملاتی در قالب الگوریتم‌ها کرده و این الگوریتم‌ها را برای مواردی مانند سبدگردانی یا بازارگردانی به‌کار بردند. علاوه بر این الگوریتم‌ها برای مدیریت پرتفوی برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک نیز مورد استفاده قرار گرفت.

در این کاربردها از مزایای الگوریتم‌ها مانند قابلیت اقدامات سریع‌تر و واکنش‌های به‌موقع، مدیریت تعداد بیشتری از سبدهای سرمایه‌گذاری و کاهش هزینه به ازای هر سبد، کاهش هزینه بازارگردانی و ایفای تعهدات بازارگردان به‌طور کامل و بدون وابستگی به کاربر و موارد متعدد دیگری بهره گرفته شد و الگوریتم‌ها جای خود را در بازار سرمایه باز کردند.

البته باید در نظر داشت الگوریتم نیز مانند هر ابزار دیگری در کنار مزایای متعددی که به‌همراه دارد، معایبی را نیز در بر می‌گیرد که می‌تواند برای بازار سرمایه مخاطراتی ایجاد کند. همچنین از آنجا که این ابزار می‌تواند بسیار دقیق و قدرتمند عمل کند در نتیجه مخاطرات ایجاد شده نیز به مراتب می‌توانداز عملگرهای انسانی جدی‌تر باشد.

در این میان سازمان بورس بهمن ۹۸ دستورالعمل معاملات الگوریتمی را مصوب و چارچوب‌هایی را مشخص کرد و به‌دنبال رشد بسیار سریع بازار در آن سال و ۶ ماه اول سال گذشته، استفاده از الگوریتم‌ها نیز به سرعت رشد کرد و تعداد زیادی از معامله‌گران به‌صورت رسمی و غیررسمی از این رویکرد جدید بهره گرفتند.

مهر سال گذشته هم با بروز ریزش‌های بازار سهام و افت شاخص، برخی شواهد حاکی از این بود که معاملات الگوریتمی در افزایش این روند منفی در بازار نقش دارند و براساس قواعد اعلامی در این برنامه‌ها با ایجاد روند منفی، الگوریتم‌ها تصمیم به فروش بیشتر گرفته و این روند را تشدید می‌کنند. حتی در برخی موارد مشاهده شد که الگوریتم‌ها بدون قصد انجام معامله، صرفا اقدام به سنگین کردن صف‌های فروش می‌کنند.

با این فرض و برای جلوگیری از تشدید روند منفی در بازار و پیاده‌سازی راهکارهای کنترلی مناسب با تصمیم مدیریت نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس و اوراق بهادار معاملات الگوریتمی ممنوع اعلام شد که مشکلاتی برای شرکت‌های استفاده کننده از الگوریتم‌ها به‌دنبال داشت و کسب‌ و کار این شرکت‌ها را دچار مخاطره جدی کرد.

البته باید در نظر داشت با ایجاد این محدودیت، صرفا شرکت‌های دارای مجوز معاملات الگوریتمی و استفاده کننده از درگاه‌های رسمی، دچار محدودیت شدند و بخشی از الگوریتم‌ها که از ابتدا به‌ صورت غیررسمی عمل کرده بودند، همچنان قادر به‌ ادامه بودند.

الگوریتم‌ها اغلب نمی‌توانند روال‌های مثبت یا منفی را ایجاد کنند. بلکه عموما براساس شرایط مثبت یا منفی ایجاد شده، تصمیم‌گیری می‌کنند و می‌توانند روند ایجاد شده را تشدید کنند اما این روند و توقف معاملات الگوریتمی چندان طولانی نشد و با توجه به وضعیت جدید بازار و در اواخر فروردین سال‌ جاری، نهاد ناظر با قراردادن برخی شرایط، معاملات الگوریتمی را مجاز کرد.

در شرایط جدید سعی بر آن شده تا حد امکان، الگوریتم‌ها کنترل شوند تا در موارد بروز مخاطرات، ناظر بازار بتواند در سریع‌ترین زمان ممکن عملکرد این الگوریتم‌ها را متوقف کرده یا به‌صورت دوره‌ای بتواند ساختار این الگوریتم‌ها را بررسی و در صورت مشاهده تنظیمات نادرست در این الگوریتم‌ها، تذکرات لازم را به بهره‌برداران آن اعلام کند.

یکی از مزایای استفاده صحیح از الگوریتم‌ها افزایش نقدشوندگی و کاهش هیجانات انسانی است. زیرا این الگوریتم‌ها فارغ از هیجانات انسانی و براساس شرایط بازار و اطلاعات معاملات تصمیم‌گیری می‌کنند.

در وضعیت فعلی بازار سرمایه موضوع نقدشوندگی به‌طور جدی دچار مخاطره شده و هیجانات انسانی سبب شده با وجود اطلاعات مالی بسیار مناسب، روند منفی در بازار همچنان ادامه داشته باشد، شاید به‌کارگیری صحیح الگوریتم‌ها بتواند این معامله الگوریتمی در عمل مشکلات را مرتفع کرده و بازارسرمایه مجددا به روزهای رونق بازگردد.

معاملات الگوریتمی بلای جان بورس یا عامل ارتقای نقدشوندگی؟/ 5 کارکرد معاملات الگوریتمی در بازار سرمایه

معاملات الگوریتمی که در همه بازارهای مالی جهان در حال انجام است، در بورس تهران،‌ سهامداران خرد و حقیقی را با چالش‌هایی مواجه کرده است.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، معاملات الگوریتمی بورسها در سراسر جهان، از آمریکا و اروپا تا هند و چین و سنگاپور در حال بیرون راندن کامل معاملات سنتی و دستی است. سهامداران و شرکت‌‌هایی که هنوز نتوانسته‌اند با این روش‌ عمل ‌کنند، در حال خارج شدن از بازارهای مالی این کشورها هستند.

رقابت بین شرکت‌‌های سرمایه‌گذاری برای استفاده از این روش‌های مدرن بالا گرفته و معاملات الگوریتمی جزء جدایی ناپذیر بازارهای سرمایه شده‌‌اند.

اما در ایران، معاملات الگوریتمی در بازار سرمایه یکی از معضلاتی است که هرچند وقت یکبار سهامداران را با نگرانی‌های جدی مواجه می‌کند. سهامداران بازار سرمایه معتقدند وجود چنین معاملاتی در بورس، یعنی نوعی تبعیض در انجام معاملات برای عده‌ای خاص و یا شرکت‌های خاص.

تعدادی از کارشناسان می‌گویند این نوع معاملات به دلیل اینکه در دسترس همه افراد و سهامداران مخصوصا سهامداران حقیقی و خرد قرار ندارد،‌ نوعی بی عدالتی است. اما از طرف دیگر، برخی صاحب نظران بازار سرمایه بر ضرورت توسعه معاملات الگوریتمی تاکید دارند و معتقدند این نوع معاملات عامل افزایش سطح کارایی بازار است.

در همین زمینه مجید عشقی، رییس سازمان بورس، معتقد است: الگوریتم‌ ها نقشی در روند معاملات بازار سرمایه ندارند و ادعاها در این مورد خلاف واقع است.

معاملات الگوریتمی چگونه کار می کند؟

در تعریف معاملات الگوریتمی یا معاملات خودکار گفته می‌شود: استفاده از برنامه‌های کامپیوتری برای ورود به سفارش‌های معاملاتی بدون دخالت انسان؛ به عبارت دیگر، این الگوریتم‌‌ها که اَلگو تریدینگ (Algorithmic Trading) هم نامیده می‌شوند، در زبان برنامه نویسی مجموعه‌‌ای از دستورهای مشخص شده در کنار هم برای انجام معاملات استفاده می‌کنند.

این معاملات به افرادی که از آن استفاده می‌کنند، معامله الگوریتمی در عمل به شدت کمک می‌کند علاوه بر شناسایی روندهای موجود در سهام، برای سهم‌ها نیز یک روند مشخص تشکیل دهند. به عبارت دیگر،

چرا معاملات الگوریتمی ممنوع شد؟

اول مهرماه 1399 و پس از 40 روز که از آغاز ریزش تاریخی بورس می گذشت، مسوولان سازمان بورس به منظور حفظ تعادل عرضه و تقاضا در بازار سرمایه و بازگشت ثبات به بورس، معاملات الگوریتمی برای تمامی سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی به جز بازارگردانان دارای مجوز در همه نمادهای معاملاتی بورس و فرابورس به شکل موقت معلق شد.

برخی کارشناسان می‌گویند معاملات الگوریتمی به دلیل ریزش بازار سهام متوقف شد و البته باید گفت در آن برهه زمانی معامله الگوریتمی در عمل این بهترین تصمیم برای بازار سرمایه بود. اما در فروردین ماه سال جاری ممنوعیت این معاملات برای همه شرکت ها و کارگزاری‌هایی که مجوز داشتند، برداشته شد.

به نظرمی رسد، سیاست گذاران و ناظر بازار سرمایه، برای رفع هیجان و ترس بازار، این معاملات را متوقف کردند و در بازارهای دنیا نیز معمولا الگوریتم ها تحت نظارت هستند تا خللی در روند بازار ایجاد نکنند.

نظارت سازمان بورس بر معاملات الگوریتمی

یکی از موضوعاتی که باید در کنار این معاملات الگوریتمی مورد توجه قرار گیرد، مساله نظارت بر این معاملات است. در صورتی که سازمان بورس بر شرکت هایی که اجازه فعالیت در این زمینه را داشته باشند، نظارت کند، سهامداران نیز می‌توانند امیدوار باشند، شیوه عمل این الگوریتم ها برای آنها ضرر و زیانی ندارد.

در همین زمینه دهقان مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس می گوید: الگوریتم ها می توانند بازار را تحت تاثیر قرار دهند. اما در آینده و با رشد صنعت IT نمی توان از نقش معاملات الگوریتمی در بازارسرمایه چشم پوشی کرد و قطعا معاملات الگوریتمی گسترش خواهد یافت و هرچند الگوریتم مزایای زیادی دارد، در عین حال معایب آن را نیز نباید نادیده گرفت. با این حال به هیچ عنوان موافق توقف معاملات الگوریتمی نیستیم و تلاش های زیادی در زمینه راه اندازی مجدد این نوع از معاملات داشتیم.

نکته قابل توجه این موضوع است که برخی از معاملات الگوریتمی قابل شناسایی و تشخیص نیستند. به زعم برخی کارشناسان، الگوریتم ها جزیی از بازار خواهند بود؛ اما باید ابزارهای نظارتی دقیقی را به کار گیریم تا این معاملات به کلیت بازار سرمایه ضربه نزند. به عبارت دیگر، در واقع نمی توان بدون برخورداری از ابزارهای نظارتی دقیق، بازار را مدیریت کرد. با توسعه بازار و ورود نقدینگی بیشتر، سیستم های نظارتی نیز باید به روز شوند.

کارکرد معاملات الگوریتمی

مدیریت تعداد کدهای زیاد با حجم کم، مدیریت یک کد با حجم بالا مانند شرکتهای بزرگ سرمایه گذاری و صندوق های سرمایه گذاری، استفاده ناشران یا صندوق های بازارگردانی از الگوریتم برای ایجاد نقدشوندگی در بازار و استفاده توسط سهامداران حقیقی مهمترین کارکردهای معاملات الگوریتمی است. همچنین معاملات الگوریتمی می‌تواند به چرخش و مدیریت سبد، سبدگردان ها کمک کند. البته در زمان صعود بازار، متاسفانه سبدگردان ها به دلیل تمایل مردم به سرمایه گذاری مستقیم، استفاده چندانی از الگوریتم ها نکردند.

برخی کارشناسان می‌گویند، راه اندازی معاملات الگوریتمی برای سهامداران خرد باید توسط مسوولین سازمان بورس پیگیری جدی شود، اما شرایط، ضوابط و مقررات خاصی برای راه اندازی آن لازم است. قطعا افزایش حجم معالات، رشد نقدشوندگی و افزایش ارزش معاملات از مهمترین نتایج استفاده از معاملات الگوریتمی خواهد بود.

این الگوریتم‌ها که می ‌توانند بیش از یکی باشند، برای انجام معاملات بررسی‌ های لازم را از جنبه ‌های گوناگونی مانند زمان ‌بندی، قیمت و حجم روی سفارشات و وضعیت بازار انجام داده و تصمیم می ‌گیرند. این امر کمک می‌ کند تا بازار سرمایه به روشی اصولی ‌تر و به دور از دخالت احساسات انسانی پیش رود که یکی از نتایج آن بالارفتن نقدینگی در بازار است.

به نظر می رسد معاملات الگوریتمی می تواند تا حدود زیادی مشکلات فعلی بورس را برطرف کند. اما این موضوع باید در کنار نظارت جدی بر انجام این مدل معاملات باشد تا سهامداران خرد در این زمینه متضرر نشوند.

جزئیات خبر

یکی از مواردی که سهامداران حرفه‌ای توجه ویژه‌ای به آن دارند، انتخاب استراتژی معاملاتی و مدیریت سبد سهام بر اساس آن است. داشتن استراتژی معاملاتی باعث می‌شود که سهام‌دار با دیدی جامع به اتفاقات بازار نگاه کند و در شرایط بحرانی با کنترل احساسات، تنها بر مبنای نتیجه تحلیل‌ها و استراتژی مذکور تصمیم بگیرد. تدوین استراتژی گام اول است اما نحوه اجرای استراتژی نیز بر نتیجه نهایی اثر می‌گذارد. افرادی که تجربه کافی و درک مناسبی از بازار دارند، می‌توانند برای اجرای استراتژی خود از معاملات الگوریتمی بهره بگیرند و بهترین فرصت‌های معاملاتی را پیدا کنند. اما منظور از «استراتژی معاملاتی» و «معاملات الگوریتمی» چیست؟ چگونه می‌توان از آن‌ها استفاده کرد؟ برای یافتن پاسخ این سوالات با ما همراه باشید.

استراتژی معاملاتی چیست؟

قبل از بررسی مفهوم معاملات الگوریتمی لازم است مختصری درباره استراتژی معاملاتی صحبت کنیم. استراتژی معاملاتی یعنی تعیین یک روش و برنامه خاص برای انجام معاملات؛ این برنامه با توجه به میزان ریسک‌پذیری، بازه زمانی مد نظر، اهداف سرمایه‌گذاری و… تعریف می‌شود. داشتن استراتژی معاملاتی فقط مربوط به بازار بورس نیست و معامله‌گران بازارهای ارز دیجیتال، فارکس و… هم برای مدیریت دارایی خود، طبق برنامه‌ای از پیش تعیین شده عمل می‌کنند. در بازار بورس و اوراق بهادار، معمولا استراتژی بر اساس تحلیل بنیادی و یا تحلیل تکنیکال و در بهترین حالت هر دوی این‌ها تعیین می‌شود.

از نظر تحلیلگران بنیادی، هر سهم با گذر زمان به ارزش واقعی خود باز می‌گردد و نوسان قیمت تاثیر چندانی بر ذات سهم نخواهد داشت و افراد با استراتژی معاملاتی بلندمدت با این دیدگاه به خرید و فروش سهام می‌پردازند. تحلیلگران تکنیکال معتقدند که روند قیمتی و حرکتی هر سهم، اطلاعات آن را فاش می‌کند. این افراد با استفاده از اندیکاتورهای تکنیکال (نمودارهای ریاضی که بر حسب قیمت و حجم معاملات رسم می‌شوند) بهترین فرصت کسب سود و همچنین احتمال برگشت قیمت و یا تغییر روند حرکتی را پیش‌بینی می‌کنند و با استفاده از نتایج به دست آمده، می‌توانند استراتژی‌های مختلفی (مثلا کوتاه‌مدت یا میان‌مدت) را انتخاب کنند. بنابراین با یک برنامه‌ریزی صحیح، ما نیازمند جمع‌آوری اطلاعات، پردازش آن‌ها از طریق یک یا چند متد تحلیلی، بررسی خروجی و در نهایت اخذ تصمیم برای انتخاب استراتژی معاملاتی خود هستیم. البته بحث انتخاب استراتژی بسیار گسترده است و شاید بتوان ساعت‌ها راجع به آن صحبت کرد، اما تا این لحظه ما مفهوم و ضرورت استراتژی معاملاتی را متوجه شدیم و می‌توانیم درباره به کارگیری آن در معاملات الگوریتمی صحبت کنیم.

منظور از معاملات الگوریتمی چیست؟

معاملات الگوریتمی یعنی انجام معامله به صورت خودکار یا نیمه‌خودکار توسط کامپیوتر و بر مبنای الگوریتمی که برای آن نوشته شده است. در این روش، معامله‌گر با توجه به استراتژی خود برنامه‌ای را تعریف می‌کند، ربات به جست‌وجوی بهترین فرصت معاملاتی بر حسب آن الگو می‌پردازد و در کسری از ثانیه معامله را انجام می‌دهد. پس همانطور که متوجه شدید، برای استفاده از معاملات الگوریتمی داشتن استراتژی و تسلط به بازار الزامی است و در غیر این صورت نمی‌توان برنامه‌ای را برای ربات تعریف کرد. همچنین برای استفاده از ابزارهای معاملات الگوریتمی باید به یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی تسلط داشه باشید یا نرم‌افزار آماده معاملات الگوریتمی را تهیه کنید. علاوه بر آن، داشتن سخت‌افزار مناسب برای اجرای برنامه و تست آن ضروری است.

همانطور که می‌دانید در معامله الگوریتمی در عمل یک «الگوریتم»، دستورات مرحله به مرحله انجام می‌شوند؛ به عبارت دیگر کامپیوتر قدرت درک ندارد، فاقد ذهن انسانی است و تنها می‌تواند دستورات را در کمترین زمان با بالاترین دقت ممکن انجام دهد. بنابراین چیزی که ما از این ربات انتظار داریم، تحلیل بازار نیست، بلکه اجرای دستورات ما با دقت و سرعتی است که به صورت دستی نمی‌توانیم از عهده آن برآییم.

چگونه از معاملات الگوریتمی استفاده کنیم؟

قبل از هر چیز لازم است بدانید که متاسفانه استفاده از این روش در بازار بورس ایران در حال حاضر مجاز نیست. البته تا چندی پیش معاملات الگوریتمی در بورس ایران نیز انجام می‌شد، اما از آن جایی که در برهه‌ای از زمان باعث برهم خوردن تعادل بازار (میزان عرضه و تقاضا) شد، سازمان بورس و اوراق بهادار طی ابلاغیه‌ای استفاده از الگوهای الگوریتمی را در بازارهای بورس و فرابورس برای تمامی افراد حقیقی و حقوقی ممنوع اعلام کرد. با توجه به این که معاملات در سطح جهان به سمت معامله الگوریتمی در عمل معامله الگوریتمی در عمل الگوریتمی شدن پیش می‌رود و شرکت‌های زیادی در ایران روی ابزارهای معاملات الگوریتمی کار می‌کنند، احتمالا تا چندی دیگر با وضع قوانین جدید برای استفاده از ربات‌ها، این روش مجاز خواهد شد.

در معاملات الگوریتمی، شما ابتدا برنامه دقیق خود را پیاده‌سازی می‌کنید و با تعریف آن برای ربات، وارد مرحله تست می‌شوید تا خطاهای آن مشخص شود. دقت کنید که در مراحل اولیه، احتمال عدم وجود خطا بسیار ضعیف است چرا که کامپیوتر به خودی ‌خود توانایی تغییر الگو را در صورت لزوم ندارد. مجددا تاکید می‌شود که ربات مذکور تنها می‌تواند برنامه شما به صورت دقیق و با سرعت بالا اجرا کند و اگر خطایی در الگوی تعریف‌شده وجود داشته باشد، کامپیوتر توانایی لازم برای اصلاح آن را ندارد؛ بنابراین سعی کنید الگوی خود را با در نظر گرفتن تمامی جوانب تعریف کنید.

پس از گذشت مرحله تست و خطایابی، می‌توانید معاملات خود را آغاز کنید. در این مرحله لازم است که در بازه‌های زمانی مشخص، نتایج را بررسی و با یکدیگر مقایسه کنید. یک الگوی تعریف‌شده برای ربات نمی‌تواند همواره بهترین نتیجه را برای‌تان حاصل کند؛ چرا که آن الگو بر اساس شرایط خاصی از بازار تعریف شده است و ممکن است شرایط کنونی بازار متفاوت باشد.
بنابراین دو مورد را در نظر داشته باشید:
• اول بررسی خروجی‌ در بازه‌های زمانی مشخص و انجام بهینه‌سازی بر اساس نتایج خروجی‌ها
• دوم بهینه‌سازی الگوریتم بر اساس رفتار کنونی بازار
اگر این دو مورد را به صورت مکرر در معاملات الگوریتمی خود در نظر بگیرید، احتمالا این روش برای شما مناسب و سودده خواهد بود.

مزایا و معایب معاملات الگوریتمی

این روش هم مانند تمامی روش‌های دیگر مزایا و معایبی دارد. معامله‌گران با آگاهی از آن‌ها و شناختی که نسبت به خود دارند، می‌توانند در مورد استفاده کردن از آن تصمیم بگیرند. در رابطه با مزایای روش معاملات الگوریتمی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• امکان انجام تست پس از پیاده‌سازی استراتژی معاملاتی، بررسی بازخورد و در صورت نیاز اصلاح آن
• مشخص شدن میزان سود و ضرر احتمالی در مراحل پیش‌تست و کاهش میزان ریسک به وسیله اعمال تغییرات و بهینه‌سازی
• سرعت و دقت بالا در انجام معاملات
• دخیل نبودن احساسات انسانی که موجب اخذ تصمیمات هیجانی و بر خلاف استراتژی انتخاب‌شده می‌شود.
• پیدا کردن سهام مد نظر در کسری از ثانیه
• تحلیل مقادیر زیادی از اطلاعات با چندین روش و در زمانی کم
• عدم تاثیرگذاری مواردی مانند خستگی ذهنی و خطای دید
اگرچه روش معاملات الگوریتمی در تمام دنیا و در بازارهای مختلف استفاده می‌شود و یکی از محبوب‌ترین روش‌ها است اما معایبی را نیز می‌توان برای آن در نظر گرفت:
• مهم‌ترین موضوع در استفاده از معاملات الگوریتمی میزان تسلط بر بازار سرمایه و همچنین تسلط نسبی بر کدنویسی یا استفاده از نرم‌افزارهای آماده است. این روش هرگز برای مبتدیان مناسب نیست و تنها زمانی کاربرد دارد که سرمایه‌گذار توانایی پیاده‌سازی استراتژی معاملاتی برای خود داشته باشد.
• حتی اگر شما یک سرمایه‌گذار قدر باشید، اما نتوانید استراتژی خود را به درستی به ربات منتقل کنید، نتیجه متفاوتی از آن چه انتظار دارید دریافت خواهید کرد. بنابراین برای استفاده از معاملات الگوریتمی شما باید در هر دو زمینه دانش کامپیوتر و بازار سرمایه به حد قابل قبولی رسیده باشید.
• دسترسی به سخت‌افزار مناسب این برنامه و البته اینترنت بدون قطعی نیز یکی دیگر از دشواری‌های این گونه معاملات است. وقتی الگوریتمی را برای برنامه تعریف می‌کنید، اطلاعات بازار در برنامه به صورت لحظه‌ای به روزرسانی می‌شود و سپس بر اساس آن الگوریتم، معامله صورت می‌گیرد؛ حال اگر به هر دلیلی مثل قطع شدن اینترنت یا کافی نبودن رم کامپیوتر و… اطلاعات با تاخیر دریافت شوند، قطعا الگوریتم نتیجه متفاوتی را به شما ارائه خواهد داد.
• گاهی افراد تصور می‌کنند که با استفاده از روش معاملات الگوریتمی، دیگر نیازی به رصد بازار و تحلیل آن نخواهند داشت! اما این تصور کاملا اشتباه است و شما باید به صورت مداوم نتایج و بازخورد برنامه را مرور، اصلاح و بهینه‌سازی کنید.

به صورت کلی توجه داشته باشید که اگر الگوریتم شما صحیح باشد و به بهترین شکل عمل کند، سرعت و دقت بالای این روش سود کلانی را نصیب‌تان خواهد کرد اما همین سرعت بالا، در صورت پیاده‌سازی یک الگوریتم نامناسب، می‌تواند ضرر هنگفتی را به بار بیاورد. بنابراین خوب بودن یا نبودن این روش تا حد زیادی وابسته به میزان دانش سرمایه‌گذار خواهد بود.

سخن آخر

معاملات الگوریتمی به صورت خودکار یا نیمه‌خودکار انجام می‌گیرند. برای استفاده از این شیوه باید به نرم‌افزار و سخت‌افزارهای مناسب دسترسی داشته باشید؛ البته داشتن تخصص و تجربه در بورس نیز برای استفاده از معاملات الگوریتمی یک ضرورت محسوب می‌شود. در حقیقت، این گونه معاملات به هیچ وجه مناسب افراد تازه‌کار نیستند. این شیوه در تمامی بازارهای جهانی استفاده می‌شود و می‌توان ادعا کرد که تمامی معاملات حجم بالا با استفاده از ربات انجام می‌گیرند. در واقع این تکنولوژی به سرعت در حال پیشرفت است و برنامه‌نویسان و تحلیل‌گران بسیاری ۱۰۰ درصد تمرکز خود را روی هوشمندسازی برنامه‌های معاملات الگوریتمی گذاشته‌اند. استفاده از این روش در بازار بورس ایران نیز رواج داشت اما در حال حاضر مجاز نیست. احتمالا در آینده و با وضع قوانین جدید، امکان استفاده از معاملات الگوریتمی برای معامله الگوریتمی در عمل فعالان بورس تهران نیز فراهم خواهد شد.

معاملات الگوریتمی چیست؟

سالیان درازی است که معاملات در بازارهای مالی مانند بورس یا فارکس انجام می‌شود و بسیاری از سرمایه‌گذاران بزرگ در این بازارها به فعالیت مشغول‌اند. از سال 1398، با همه گیری ویروس کرونا در جهان، بسیاری از مردم در جای‌جای دنیا، از جمله کشور ایران، به دلیل تعطیلی کسب‌وکارهای اصلی خود، به معاملات در بازارهای بورس و رمزارز علاقه‌مند شدند.

سود حاصل از این بازارها در نگاه اول بسیار جذاب است، اما باید در نظر داشت که پاداش بزرگ‌تر، با خطرپذیری (ریسک) بزرگ‌تری نیز همراه است. این ریسک، برای افراد عادی که وارد بازار می‌شوند، حتی بیشتر نیز هست. امروزه فقط انسان‌ها نیستند که در این بازارها با انسان‌های دیگری معامله می‌کنند، بلکه ماشین‌ها نیز با انسان رقابت می‌کنند. ماشین‌ها، هم از لحاظ سرعت، انجام محاسبات و معاملات در بازار و هم از نظر تحلیل داده و پیش‌بینی آینده، از انسان قوی‌ترند؛ اما جای نگرانی نیست! چرا که با گسترش معامله الگوریتمی در عمل برنامه‌های متن باز، ابزارهای برنامه‌نویسی، اینترنت و محاسبات ابری، افراد معمولی نیز می‌توانند همانند شرکت‌های بزرگ، الگوریتم‌های معاملاتی خود را پیاده‌ کنند.

معاملات الگوریتمی چیست؟

قبل از آن که معاملات الگوریتمی را تعریف کنیم، نخست باید بدانیم که هدف از معاملات در بازارهای مالی همانند بورس یا رمزارز چیست. معامله‌گری در بازارهای مالی یک فعالیت اقتصادی بسیار مهم است. معامله‌گری در سیستم اقتصادی باعث می‌شود که نقدینگیِ بلا‌استفاده وارد بازار شود و هر زمان که‌ نیاز بود، دوباره بتوان پول نقد را بازیابی کرد. همچنین معامله‌گری اجازه می‌دهد که پول در بازارهای مختلف دست به دست شود و دارایی‌های مختلف با هم مبادله شوند.

معاملات الگوریتمی دسته‌ای از معاملات در بازارهای مالی است که در آن‌ها یک برنامۀ کامپیوتری (یک الگوریتم)، خرید و فروش را انجام می‌دهد. معاملات الگوریتمی نام‌های دیگری مانند الگو-ترِیدینگ[1] و معاملات خودکار[2] نیز دارد. این معاملات، با توجه به سرعت رایانه‌ها در پردازش اطلاعات و ارسال درخواست‌ها، می‌تواند سود قابل توجه‌تری نسبت به معاملات انسان‌ها داشته باشد .

معاملات الگوریتمی بر پایه‌ مدل‌های ریاضی ساخته می‌شوند که استراتژی خرید و فروش را مشخص می‌کنند. در این مدل‌ها از کمیت‌هایی مانند زمان، قیمت، تغییرات قیمت و حجم معاملات استفاده می‌شود و بر اساس آن‌ها نحوۀ تصمیم‌گیری برای خرید یا فروش مشخص می‌شود.

مثالی ساده از معاملات الگوریتمی

فرض کنید یک معامله‌گر از این استراتژی برای خرید و فروش یک سهم استفاده می‌کند:

• زمانی که قیمت میانگین سهم در 30 روز گذشته از قیمت میانگین سهم در 90 روز گذشته بیشتر می‌شود، به مبلغ یک میلیون تومان از آن سهم می‌خرد.
• زمانی که قیمت میانگین سهم در 30 روز گذشته از قیمت میانگین سهم در 90 روز گذشته کمتر می‌شود، بخشی از سهام خود را می‌فروشد.

یک فرد معامله گر برای انجام این معامله باید روزانه سهام مورد نظر را بررسی کند و در ساعت مناسبی، با قیمت مناسب یک سفارش بدهد تا بتواند راهبرد (استراتژی) خود را عملی کند.

در معاملۀ الگوریتمی این دو دستورالعمل ساده در یک برنامه پیاده‌سازی می‌شوند و کامپیوتر به صورت خودکار قیمت‌ها را در روزهای مختلف نظارت می‌کند و میانگین قیمت را محاسبه می‌کند. زمانی که رویداد مورد انتظار در دستورالعمل رخ می‌دهد، کامپیوتر بلافاصله آن را شناسایی می‌کند و دستور خرید یا فروش را ارسال می‌کند. پس دیگر نیازی نیست که معامله‌گر معامله الگوریتمی در عمل خودش قیمت‌ها را لحظه به لحظه رصد کند و خرید و فروش را در زمان مناسب انجام دهد؛ بلکه تمام این کارها را الگوریتم کامپیوتری با دقت و سرعت انجام می‌دهد.

انواع معاملات الگوریتمی

بسیاری از معاملات الگوریتمی از نوع معاملات با فرکانس بالا[3] هستند. معاملات فرکانس بالا، دسته‌ای از معاملات هستند که در آن‌ها، با سرعت‌های بالا در بازارهای متعدد، تعداد زیادی سفارش داده می‌شود.

در الگوریتم‌های با فرکانس بالا، حتی اگر سود حاصل از خرید و فروش کم باشد، از آنجایی که تعداد سفارشات بالاست و تعداد معاملات انجام گرفته بسیار زیاد است، الگوریتم می‌تواند در مجموع سود قابل توجهی را به دست آورد.

لزوماً هر وقت در مورد معاملات الگوریتمی صحبت می‌شود، مقصود معاملات با فرکانس بالا نیست. بسته به استراتژی خرید و فروش، انواع معاملات الگوریتمی را می‌توان طراحی و پیاده‌سازی کرد.

معاملات الگوریتمی و کاربرد آن در بازار سرمایه

معاملات الگوریتمی در واقع استفاده از کامپیوتر برای انجام معاملات در یک بازار سرمایه مانند بورس است.

اگر بخواهیم معاملات الگوریتمی را به زبان ساده و خلاصه تعریف کنیم، باید بگوییم معاملات الگوریتمی در واقع استفاده از کامپیوتر برای انجام معاملات در یک بازار سرمایه مانند بورس است؛ اما اینکه این امر چگونه ممکن است، در ادامه به‌طور مفصل درباره آن خواهیم گفت.

همه ما نیاز داریم تا پس‌انداز نقدی خود را درجایی سرمایه‌گذاری کنیم که رونق بیشتر داشته باشد تا سود بالاتر و مطمئن‌تری نصیب ما شود. بازارهایی مانند بورس ایران، بازار آتی کالا (زعفران، زیره، پسته) بازارهای جهانی و کریپتو کارنسی‌ها و… ازجمله آن‌ها است. در بسیاری از تصمیمات مالی توسط انسان، عوامل مختلفی دخیل هستند که موجب می‌شود خطاها زیادتر معامله الگوریتمی در عمل شده و نتایج به‌دست‌آمده نیز تحت تأثیر این خطاها قرار گیرد. شکست و ناکامی در بازارهای مالی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ازجمله این دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آموزش ناصحیح و یا ناکافی: همان‌طور که میدانید برای موفقیت در خریدوفروش‌های بازار سرمایه در ابتدا نیاز به دانش تخصصی و پس‌ازآن نیاز به تجربه کافی داریم. آموزش‌ها در بازارهای مالی ایران بسیار سنتی هستند و در بسیاری از موارد به‌صورت ناصحیح ارائه می‌شوند.

ناکارآمدی تحلیل‌ها: اتخاذ استراتژی صحیح و تحلیل آن، همیشه از مشکل‌ترین و پیچیده‌ترین اساس فعالیت در بازار است. معمولاً در این مبحث خطاهای انسانی زیادی دیده می‌شود. در حالیکه استفاده از آمار و داده‌ها می‌تواند در تحلیل درست شرایط و تبیین استراتژی صحیح بسیار مؤثر باشد.

تأثیرات روانی بر تصمیمات خریدوفروش‌ها: تأثیر معاملات پیشین و یا تأثیر عادات ناصحیح فرد معامله‌گر بر اتخاذ تصمیم صحیح برای خریدوفروش گریزناپذیر است. برای مثال چند معامله زیان ده یا سود ده اخیر، به‌طورقطع می‌تواند بر تصمیم بعدی شما تأثیر زیادی بگذارد.

در بازار سرمایه و بورس نیز این شرایط برقرار است. تصمیمات انسانی برای خریدوفروش سهم، ممکن است تحت تأثیر شرایط به شکل درستی انجام نگیرد. در این موارد ابزارهای معاملاتی هوشمند و استفاده از کامپیوتر و محاسبات غیرانسانی می‌تواند ما را به نتایج ایده آل نزدیک‌تر کند، استفاده از معاملات الگوریتمی این قابلیت را ایجاد می‌کند که خریدوفروش به شکل خودکار انجام گیرد. در ادامه به‌طور کامل سازوکار و کاربرد آن را شرح خواهیم داد.

معاملات الگوریتمی چیست؟ و چگونه از آن در خریدوفروش سهم استفاده می‌شود؟

همان‌طور که گفته شد استفاده از کامپیوتر و معاملات الگوریتمی می‌تواند ریسک معامله را کم کند و برحسب برنامه‌ای از پیش تعیین‌شده خرید و یا فروش سهم در بازار را انجام دهد. استفاده از این نوع معاملات به شکل یک ابزار به فعالین بازارهای مالی کمک خواهد کرد و بیشتر توسط افراد زبده و فعال بازار استفاده می‌شود و افراد مبتدی از آن استفاده نمی‌کنند. درواقع در معاملات الگوریتمی ربات‌هایی هستند که از قبل با هدف و استراتژی خاص برنامه‌ریزی و طراحی می‌شوند. درواقع برای هر ربات سیگنال ورود، سیگنال خروج، حد سود و حد ضرر مشخص تعریف می‌شود. البته این برنامه‌ریزی مربوط به ساده‌ترین نوع ربات‌ها است. در انواع پیشرفته امکان مدیریت سرمایه و ریسک‌پذیری نیز در برنامه‌ریزی ربات لحاظ می‌شود؛ بنابراین به زبان ساده زمانی که سود یا ضرر هر سهم به میزان تعیین‌شده برسد، سهام به‌طور خودکار فروخته خواهد شد. در این نوع معامله انسان به‌عنوان تصمیم‌گیرنده به‌طور مستقیم هیچ دخالتی نخواهد داشت و تنها می‌تواند از طریق استراتژی تعیین‌شده برای ربات بر خریدوفروش دخالت داشته باشد.

مزایای استفاده از معاملات الگوریتمی

استفاده بهینه از زمان: افراد حرفه‌ای ساعات طولانی را صرف خریدوفروش سهم در معاملات و بازارهای مالی می‌کنند. رصد تعداد بالای نمادها در هر روز می‌تواند بسیار زمان‌بر باشد. در حالیکه ربات‌ها می‌توانند به‌صورت آنی به‌جای ما تصمیم بگیرند.

عدم اتخاذ تصمیمات احساسی: به‌طورقطع ربات‌ها تصمیمات را تنها به‌واسطه برنامه و کدی که در اختیار آن‌ها قرار داده‌شده اتخاذ می‌کنند. در مقابل، تصمیمات انسانی اغلب با توجه به شرایط و احساسات و در لحظه گرفته می‌شود.

سرعت‌بالای معاملات: در بسیاری از موارد لحظه‌ای درنگ در خروج یا ورود به معامله، ضرر زیادی را به فرد وارد می‌کند. معاملات از طریق ربات‌ها، آنی و در لحظه انجام خواهد شد. ازاین‌رو به‌محض عبور ارزش سهم از حد تعیین‌شده برای ربات، معامله انجام می‌شود.

کاربرد معاملات الگوریتمی

حجم بالای کار و تفحص دقیق برای میزان سود و زیان هر سهم، می‌تواند اثرات سویی بر تصمیمات بگذارد. درواقع طراحی‌ها برای معاملات الگوریتمی رصد بازار را آسان‌تر، انتخاب سهام را کم ریسک تر، اجرای تصمیم برای ورود و یا خروج به معامله را آسان‌تر و کنترل ریسک را باکیفیت بیشتری به انجام می‌رساند. معاملات الگوریتمی می‌توانند تأثیر بالایی در کارایی بازارهای مالی داشته باشند. این نوع از معاملات می‌توانند نوسانات بازار را به‌شدت کاهش داده و به قیمت‌گذاری‌ها ثبات بیشتری ببخشند.

به‌طورکلی استفاده از الگوریتم‌های معاملاتی در چهار بخش، کاربرد وسیع‌تری دارند:

استفاده از ربات در خریدوفروش سهام بسیار پرکاربرد است. با استفاده از این ربات‌ها می‌توان در حداقل وقت، بر اساس استراتژی که از قبل در نظر گرفته‌شده به خریدوفروش سهم پرداخت. از این طریق علاوه بر کاهش هزینه‌های بازار گردانی، می‌توان ریسک کمتری را به فعالین بازار تحمیل کرد.

استفاده از معاملات الگوریتمی برای بازار گردانی اوراق بسیار پرکاربرد است و باعث می‌شود نقد شوندگی درآمد ثابت بیشتر شود. این الگوریتم‌ها قادرند سفارش‌ها بالایی را بررسی کرده و با توجه به شرایط اقدام به خریدوفروش آن کنند. شرایطی چون نرخ بهره و تورم را می‌توان در آن‌ها برنامه‌ریزی کرد تا با توجه به آن تصمیم خود را اتخاذ کنند. ازاین‌رو در صورت مساعد بودن شرایط می‌توانید تعداد بالایی از اوراق را خریداری نمایید. کارایی بالاتر و عملکرد سریع‌تر از دو مزیت اصلی استفاده از معاملات الگوریتمی در خریدوفروش اوراق است.

استفاده از معاملات الگوریتمی در خریدوفروش صندوق‌های معامله‌ای کاربرد زیادی دارد. تعیین استراتژی در ای اف تی و نتایج حاصل از آن با توجه به نوع بازار به‌صورت صعودی و نزولی و خنثی خواهد بود.

همان‌طور که می‌دانید آربیتراژ درواقع به سود حاصل از تفاوت قیمت در دو بازار مختلف گفته می‌شود. سرعتِ ‌بالا و قدرت تحلیل قوی باعث می‌شود در آربیتراژ سود بسیار خوبی کسب شود. معاملات الگوریتمی به‌خوبی می‌توانند در این بازار سود بالایی نصیب شما کنند؛ زیرا سرعتِ بالا در عملکرد و همچنین قدرت تحلیل بر اساس برنامه از پیش تعیین‌شده، می‌تواند معاملات را به‌طور موفقیت‌آمیزتری به انجام برساند.

برنامه‌ریزی ربات‌ها از چه طریق امکان‌پذیر است؟

توسعه بازارهای مالی باعث شده است که نیاز به معاملات معامله الگوریتمی در عمل هوشمند و خودکار بیش‌ازپیش احساس شود. همان‌طور که گفته شد در معاملات اتوماتیک یا الگوریتمی، با برنامه‌ریزی ربات‌ها قادر خواهیم بود بدون دخالت انسان به خریدوفروش سهم در بازارهای معاملاتی بپردازیم؛ اما شاید از خود بپرسید که برنامه‌ریزی ربات‌ها از چه طریقی و با چه زبانی انجام می‌گیرد؟ آیا امکان آموزش آن نیز معامله الگوریتمی در عمل وجود دارد. در ادامه برای پاسخ به این سؤالات همراه ما باشید.

برای برنامه‌ریزی ربات‌ها نیاز به یادگیری دانش یک زبان برنامه‌نویسی خاص است. یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی ربات‌های معاملاتی mql نام دارد. درواقع mql یک‌زبان برنامه‌نویسی است که قابلیت اجرای اسکریپ در متاتریدر را دارند. MQL5 درواقع مخفف MetaQuotes Language 5 است که توسط شرکت MetaQuotes Software Corp ارائه‌شده است. با توجه به رونق این روزهای بازارهای مالی مانند بورس، استفاده از ربات‌ها در انجام معاملات بسیار بیشتر از قبل شده است. آموزش MQL5 می‌تواند به شما کمک کند ایده خود را به‌طور خاص بر الگوریتم ربات پیاده‌سازی کنید. ازاین‌رو اگر به دنبال یادگیری این زبان برنامه‌نویسی هستید پکیج های آموزش MQL5، میداس سرمایه مرجعی معتبر است که به شما کمک می‌کند این زبان برنامه‌نویسی را به‌صورت پایه‌ای بیاموزید.

از ویژگی‌های زبان MQL5

• این زبان شباهت‌هایی با جاوا و C++ دارد و می‌تواند برنامه‌های نوشته‌شده از زبان‌های دیگر را بپذیرد.
• ازنظر سرعت برنامه‌نویسی بسیار بالا است.
• کتابخانه بسیار گسترده‌ای در پایگاه کد خود دارد.

جمع‌بندی

ربات‌های معاملاتی که بر اساس الگوریتم‌ها و کدهای برنامه‌ریزی‌شده عمل می‌کنند، می‌توانند با سرعت زیادتری اقدام به خریدوفروش سهم کنند. این کدها قادرند هزینه‌های بازار گردانی را کاهش داده و بر ثبات قیمت‌های بازار تأثیر زیادی بگذارند؛ اما درهرصورت برای ورود در بازارهای مالی و کسب سود بیشتر، در کنار دانش و استفاده از علم روز، تجربه و ریسک‌پذیری نیز تأثیر زیادی دارند؛ زیرا ربات‌ها صرفاً بر اساس کد دستور ما عمل می‌کنند؛ اما تلفیق هم‌زمان تجربه و استفاده از علم روز می‌تواند نتایج بسیار خوبی را برای شما به‌عنوان یک شخص فعال در بازار به ارمغان بیاورد.