2. اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام. بر خلاف آنچه در مورد اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام گفته شد، قانون گذار با وجود اقتباس از مقررات لایحه قانونی 1347 در ایجاد اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام، رژیم حقوقی این اوراق را از اوراق قرضه قابل تعویض با سهام جدا کرده و دست به ابداعی زده که به سبب اینکه خلاف منطق است موجب عدم رغب ناشرین و عدم رجوع عموم برای خرید این گونه اوراق شده است. توضیح مطلب این است که در لایحه قانونی 1347، خرید اوراق قرضه قابل تعویض با سهام، در صورت تمایل صاحب ورقه، موجب سهامدار شدن او در شرکت ناشر می شد، همان طور که در مورد اوراق قرضه قابل تدیل به سهام شرکت مصداق داشت و در مورد اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام در حال حاضر دارد. قانون گذار فعلی راه حل عجیبی پیش بینی کرده است که معلوم نیست چگونه قابل اعمال است. در واقع، به موجب ماده 29 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت که در اجرای ماده 6 قانون اخیرالذکر وضع شده است: «اوراق مشارکت ممکن است قابل تعویض با سهام سایر شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار باشد. در این صورت ناشر مؤظف است حداقل به میزان اوراق مشارکت قابل تعویض، موجودی سهام شرکتهای مذکور را تا سر رسید نهایی اوراق مشارکت نگهداری کند» مفهوم این ماده این است که شرکت ناشر الزامی به افزایش سرمایه خود و نیز صدور سهام جدید برای تعویض با اوراق مشارکت متقاضیان تعویض ندارد. کافی است که شرکت سهامی در دیگر شرکتهای حاضر در بورس داشته باشد؛ هرگاه، صاحب ورقه اراده کرد سهام مزبور را در مقابل تسلیم اوراق مشارکت به صاحبان این اوراق منتقل می کند. با این کیفیت صاحب ورقه مشارکت در شرکت ناشر شریک نمی شود، بلکه در شرکتهای دیگری شریک می شود که شرکت ناشر در آن صاحب سهم است. مقصود قانون گذار از وضع چنین اوراقی معلوم نیست. اگر در گذشته اوراق قرضه قابل تعویض به سهام، در کنار اوراق قرضه قابل تبدیل وجود داشت به سبب آن بود که در فرض اوراق قابل تعویض، شرکت ناشر اطمینان داشت که با انتشار این اوراق، سرمایه او حتماً افزایش پیدا خواهد کرد؛ زیرا مؤسسه ای مالی به حکم ماده 62 لایحه قانونی 1347 افزایش سرمایه را پذیره نویسی می کرد؛ یعنی تضمین می کرد که اگر اوراق قرضه منتشر شده به وسیله عموم خریداری نشوند، او این اوراق را از شرکت ناشر خریداری خواهد کرد و به سهام دار شرکت تبدیل خواهد شد، در حالی که معلوم نیست فلسفه وجودی اوراق مشارکت قابلت تعویض واقعاً چیست!
اوراق قرضه امریکا چیست و چطورمی شود آن را ترید کرد؟
احتمالا بیشتر شما که این مقاله را می خوانید، با واژه بازارهای مالی آشنا هستید. بازارهای مالی به طور وسیعی اشاره به هر نوع بازاری که در آن دادوستد دارایی های مالی صورت می گیرد، دارد. برخی از این بازارها شامل: بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس که بزرگترین بازار مالی جهان با بیش از 7 میلیارد دلار گردش مالی روزانه است، بازار ارزهای دیجیتال، بازار پول و بازار مشتقات است، می باشد.
بازارهای مالی برای اقتصادهای سرمایه داری، به شدت حیاتی و مهم هستند. این بازارها به دو صورت فیزیکی و غیر فیزیکی، فعالیت می کنند. زمانی که این مارکت ها دچار اختلال می شوند، نتایجی چون رکود مالی و بیکاری را رقم می زنند.
در این مقاله ما قصد داریم تا شما را با یکی دیگر از این بازارهای مالی مهم یعنی بازار اوراق قرضه ایالات متحده امریکا و عملکرد آن، آشنا کنیم. موضوعاتی که قصد داریم با شما در میان بگذاریم، به شرح زیر است:
بازار اوراق قرضه امریکا چیست، آیا بازار اوراق قرضه برای سرمایه گذاری مناسب است، آیا امکان از دست رفتن سرمایه در بازار اوراق قرضه وجود دارد، انواع اوراق قرضه، محاسن و معایب اوراق قرضه، اوراق قرضه بهتر است یا سهام، بیمه اوراق قرضه چیست، رابطه اوراق قرضه و نرخ بهره، بازده اوراق قرضه چیست و نتیجه گیری.
بازار اوراق قرضه امریکا چیست؟
بازار اوراق قرضه که نامهای دیگر آن بازار درآمدهای ثابت، بازار اعتبار، بازار بدهی یا قرض می باشد، بازاری است که سرمایه گذاران در آن دارایی های بدهی که توسط دولت ها و یا موسسات منتشر می شود را، معامله می کنند. به صورت عمومی، دولت ها با انتشار اوراق قرضه سرمایه هایشان را افزایش می دهند تا بتوانند به پروژه های در دست اقدامشان، بپردازند. موسسات هم به همین منظور دست به چاپ اوراق قرضه می زنند تا بتوانند کسب و کارهای خود را توسعه دهند و یا پروژه های موجودشان را حفظ کنند.
اوراق قرضه یا در مارکت های اولیه صادر می شوند و یا بازارهای ثانویه. در مارکت اولیه این اوراق برای اولین بار منتشر می شوند و اصطلاحا به آنها انتشار جدید گفته می شود. در مارکت اولیه، تمام مبادلات مستقیما و بدون واسطه بین صادرکننده اوراق و خریدار اوراق صورت می گیرد. ضمنا همانطور که اشاره شد، این اوراق قبلا هیچ کجای دیگر، منتشر نشده است.
ولی در مارکت ثانویه اینطور نیست. در این بازار، دارایی هایی که قبلا در مارکت اولیه خرید و فروش شده، در تاریخ های دیرتری معامله می شوند. سرمایه گذاران در مارکت ثانویه، می توانند این اوراق را از بروکرها که نقش واسطه را بین خریدار و فروشنده بازی می کنند، تهیه کنند. این اوراق در غالب های صندوق بازنشستگی، صندوق سرمایه گذاری مشترک و سیاستهای بیمه عمر، ارائه می شوند.
آیا بازار اوراق قرضه برای سرمایه گذاری مناسب است؟
درست مثل هر سرمایه گذاری دیگری باید بازگشت مورد انتظار سود را نسبت به ریسک آن، در نظر گرفت. به طبع هرچه توان ریسک کردن شما به عنوان یک سرمایه گذار در معامله ای بیشتر باشد، به همان نسبت درصد سود و زیانتان نیز، بالاتر یا پایین تر می شود.
اصطلاحا هرچقدر پول بدهید، قادر خواهید بود آش بیشتری ببرید. البته باید در نظر داشته باشید که اوراق قرضه به درد نخوری هم وجود دارند که سود بیشتری به شما پرداخت می کنند ولی ریسک بسیار بالاتری دارند. در مقابل اوراقی که وزارت خزانه داری امریکا صادر می کند، بازده کمتر ولی ریسکی نزدیک به صفر، دارد.
در کل باید گفت که سرمایه گذاری در بازار اوراق قرضه، یکی از امن ترین سرمایه گذاری ها ولی با بازده کمتری می باشد. این نوع سرمایه گذاری مناسب کسانی است که افراد محافظه کار تری هستند و فقط در جاهایی که ریسک نزدیک به صفری دارد، سرمایه گذاری می کنند.
آیا امکان از دست رفتن سرمایه در بازار اوراق قرضه وجود دارد؟
طبق آخرین تحقیقات انجام شده در همین ماه ژانویه 2022، افراد معمولا دو گروه هستند. گروه اول افرادی هستند که دنبال سرمایه گذاری در مارکت های با ریسک بسیار بسیار پایین و نزدیک به صفری هستند و گروه دوم افرادی هستند که تمایل دارند ریسک بیشتری بکنند.
در این تحقیق انجام شده مشخص شد که یکی از بازارهایی که امکان از دست رفتن سرمایه در آن بسیار بسیار پایین است، همین بازار اوراق قرضه است. در حقیقت اوراق قرضه انواع مختلفی دارند و بسته به اینکه دولتی هستند یا خیر، ریسک آنها بهتر مشخص می شود. در ادامه مقاله انواع اوراق قرضه را برای شما شرح می دهیم تا بهتر بتوانید تصمیم بگیرید.
اوراقی که خود دولت ها مثلا وزارت خزانه داری ایالات متحده منتشر می کند، یکی از کم ریسک ترین و در عین حال مطمئن ترین سرمایه گذاری ها در بازار اوراق قرضه می باشد.
انواع اوراق قرضه
اوراق قرضه بسته به اینکه توسط دولت یا موسسات صادر شود، انواع متفاوتی دارد. در ادامه ما برخی از مهمترین انواع اوراق قرضه را برای شما توضیح می دهیم.
1- اوراق قرضه موسسات corporation
در این نوع مارکت، شرکتها برای پروژه های موجود مالی، گسترش خطوط تولید، یا افتتاح امکانات جدید تولید، اوراق چاپ می کنند. اوراق قرضه موسسه ای، معمولا در زمره دارایی های اوراق بلند مدت با سررسید حداقل یک ساله قرار می گیرند.
2- اوراق قرضه دولتی
اوراق قرضه دولتی یا ملی، خریداران را وسوسه می کند تا همان ارزش اسمی یا Face Value را که روی سند اوراق نوشته شده و سررسید مشخصی دارد، بپردازند. این ویزگی ها، اوراق قرضه دولتی را برای سرمایه گذاران محافظه کار، جذاب تر می کند. زیرا بدهی های دولتی، توسط دولتی که از شهروندانش مالیات می گیرد یا برای هزینه هایش پول چاپ می کند، حمایت می شود. در کل این نوع اوراق قرضه، کم ریسک ترین اوراق هستند.
این اوراق در امریکا، Treasuries یا خزانه داری نام دارد و امروزه به هر طریق، فعال ترین و دارای بیشترین نقدینگی می باشند. اوراق قرضه خزانه داری کوتاه مدت یا همان T-Bill، اوراق قرضه کوتاه مدت خزانه داری دولت امریکا است که توسط وزارت خزانه داری با سررسید یک ساله یا کمتر، منتشر می شود.
اوراق قرضه میان مدت یا T-note، یکی دیگر از انواع اوراق قرضه قابل فروش دولت امریکا است که نرخ بهره ثابتی دارد و سررسید آن بین یک تا ده سال است.
سومین نوع آن، اوراق قرضه بلند مدت یا همان T-bond است که یکی دیگر از انواع اوراق قرضه دولت فدرال ایالات متحده با سررسید بالای بیست ساله می باشد.
3- اوراق قرضه شهرداری ها
Municipal bonds یا کوتاه تر شده آن “muni bonds” اوراق قرضه شهرداری ها است که معمولا توسط ایالات، شهرها، مناطق خاص، مناطق عمومی، مدارس، فرودگاهها یا بنادر عمومی و یا دیگر مناطق تحت سیطره دولت که به دنبال جمع آوری پول برای پروژه های متنوع هستند، منتشر می شود.
این اوراق در سطح فدرال ها، شامل مالیات نمی شوند و همچنین می توانند در ایالت ها یا سطوح مالیاتی عمومی، معاف از مالیات بشوند. این اوراق مناسب سرمایه گذاران آگاه به مالیات است و همین فاکتورها، آنها را برای سرمایه گاری جذاب تر می کنند.
این اوراق دو نوع هستند: 1- اوراق تعهد بخش عمومی (general obligation bond or GO) 2- اوراق درآمدی (revenue bond).
4- اوراق قرضه حمایت شده توسط وام های مسکن MBS
این نوع اوراق توسط وام های مسکن جمع آوری شده از املاک مسکن منتشر می شود که به وسیله وثیقه های خاص، گرو گرفته شده است. کسانی که این نوع اوراق را خریداری می کنند، در حقیقت به خریداران مسکنی که از طریق قرض دهندگانشان خرید کرده اند، وام پرداخت می کند. به طور عمومی، سود اینها ماهانه، سه ماهه و شش ماهه می باشد.
5- اوراق قرضه مارکت های نوظهور
این نوع اوراق توسط دولت ها و کمپانی های واقع در اقتصاد مارکت های نوظهور، چاپ می شود. این نوع اوراق فرصت های سرمایه گذاری پر سودتر وعالی تری ارائه می دهند. ولی به همان نسبت دارای ریسک بالاتری نسبت به اوراق قرضه داخلی و گسترش یافته تر، هستند.
محاسن و معایب بازار اوراق قرضه
اگر شما امروز نزد شرکتهای مشاوره مالی در امور سرمایه گذای در بازارهای مالی بروید، اکثر آنها سبدی متنوع را به شما پیشنهاد می دهند که حتما قسمتی از آن، به بازار اوراق قرضه تخصیص داده می شود. خوشبختانه بازار اوراق قرضه بازار متنوعی است و دارای نقدینگی بالاتر و نوسانات کمتری نسبت به سهام ها است. ولی به همان نسبت در طول زمان، بازگشت سود کمتری دارد و شامل مسائل اعتباری و انقضای قبل از تاریخ سررسید و ریسک های نرخهای بهره می شود. در کل سرمایه گذاری افراطی روی اوراق قرضه برای افق های دراز مدت، غیرمنطقی به نظر می رسد.
محاسن سرمایه گذاری در مارکت اوراق قرضه
اولین ویژگی بازار اوراق قرضه این است که نسبت به سهام ها دارای ریسک و نوسان کمتری است. دومین ویژگی آن، تنوع بسیار زیاد آن در نوع و فرد یا مکان صادرکننده است. سومین حسن اوراق قرضه این است که اگر از دولت ها یا موسسات معتبر مالی خریداری شود، فعال ترین و دارای بالاترین نقدینگی می باشد. آخرین ویژگی اوراق قرضه این است که دارندگان اوراق قرضه در زمان های ورشکستگی، نسبت به سهام داران وضعیت بهتری دارند.
معایب سرمایه گذاری در مارکت اوراق قرضه
اولین عیبی که بر بازار اوراق قرضه وارد است، بازده کمتر سود آنها است. اگر یادتان باشد گفتیم که چون اوراق قرضه ریسک کمتری دارند، به همان اندازه بازده سود یا بازگشت پول آنها، کمتر می باشد. دومین عیب آنها این است که خرید مستقیم این اوراق تقریبا برای سرمایه گذارن معمولی، امکان پذیر نیست. آخرین ایرادی که بر بازار اوراق قرضه وارد است این است که این اوراق در مقابل ریسک های اعتباری و خطرات نرخهای بهره، آسیب پذیرند.
اوراق قرضه بهتر است یا سهام؟
اوراق قرضه در چند مسئله مهم با سهام ها متفاوت هستند. اوراق قرضه نشان دهنده بودجه های قرضی است (بودجه هایی که به وسیله قرض دادن ایجاد می شوند)، در صورتیکه سهام ها خودشان مولد و پدید آورنده بودجه ها هستند.
اوراق قرضه یک صورتی از اعتبار است که در آن قرض گیرنده (صادر کننده اوراق) باید اصل پول بعلاوه سود آن را در سررسید مشخصی، به صاحب اوراق پرداخت کند. ولی سهام ها به صاحبانشان قول هیچ بازگشت اصل سرمایه یا سودی نمی دهند. اوراق قرضه، به خاطر حمایت های قانونی و ضمانت هایی که نسبت به اعتباردهندگان آنها تعریف شده، از سهام ها کم ریسک تر هستند.
سهام ها به طور ذاتی از اوراق پرریسک تر هستند و پتانسیل های بالاتری برای سود یا زیان دارند. ولی نکته مشترک هردو این مارکت ها؛ چه اوراق و چه سهام ها، این است که بازارهایی فعال با نقدینگی بالایی هستند.
قیمت اوراق قرضه نسبت به تغییرات نرخهای بهره، به شدت حساس است و قیمتهای آنها نسبت به نرخهای بهره، به طور معکوس حرکت می کند. از طرفی دیگر قیمت سهام ها، نسبت به تغییرات آینده ای سودبخش و رشدی بالقوه، حساس هستند.
بیمه اوراق قرضه چیست؟
فارغ از اینکه سرمایه گذاری در بازار اوراق قرضه یک سرمایه گذاری امن محسوب می شود و مناسب افراد محافظه کار است، ولی شما این امکان را دارید تا اوراق قرضه خودتان را بیمه کنید. بیمه اوراق قرضه، یک نوع بیمه است که خریدار اوراق قرضه هزینه آن را پرداخت می کند. این بیمه، تضمین سود شما در سررسید و پرداخت اصل سرمایه شما را در زمانهای بحران و عدم پرداخت، ضمانت می کند.
منتشرکنندگان اوراق قرضه این نوع بیمه را خریداری می کنند تا رتبه اعتباری خود را افزایش دهند تا میزان سودی را که باید پرداخت کنند کاهش دهند و اوراق قرضه را برای سرمایه گذاران بالقوه، جذاب تر کنند.
رابطه اوراق قرضه و نرخ بهره
اگر معامله گر بازار فارکس باشید، به اهمیت نرخهای بهره در اقتصاد کلان کاملا واقف هستید. در حقیقت نرخ بهره مبلغی است که قرض دهنده از قرض گیرنده، کسر می کند. از نقطه نظر فاندامنتال، یکی از اخبار بسیار مهم با شدت تاثیر بالا، اخبار مربوط به نرخ بهره است.
سرمایه گذاران بازار اوراق قرضه هم مثل خیلی از معامله گران دیگر، سعی دارند تا نهایت سود را از سرمایه گذاری شان، ببرند. برای رسیدن به این مهم، آنها باید مدام چشمشان به نوسانات هزینه های قرض گرفتنشان باشد.
به عنوان مثال در بازار فارکس، افزایش یا کاهش نرخهای بهره باعث قوی تر یا ضعیف تر شدن ارز کشور مورد نظر می شود. حال باید دید این افزایش یا کاهش نرخ بهره، چه تاثیری در مارکت اوراق قرضه دارد.
اوراق قرضه و نرخهای بهره یک ارتباط معکوس با هم دارند. یعنی با بالا رفتن نرخ بهره، اوراق قرضه کاهش پیدا می کند و بالعکس. این مسئله یک توجیه منطقی هم دارد. زمانیکه هزینه قرض گرفتن بالا می رود یا اصطلاحا به صرفه نیستند (منظور نرخهای بهره افزایش می یابند)، اوراق قرضه معمولا کاهش پیدا می کنند.
بازده اوراق قرضه چیست؟
بازده اوراق قرضه یا همان Bond Yields، مبلغی است که سرمایه گذار روی اوراق قرضه اش، دریافت می کند. بازده اوراق قرضه می تواند تعاریف مختلفی داشته باشد ولی یکی از ساده ترین این تعاریف، یکسان سازی بازده اوراق قرضه با نرخ کوپن آن است.
بازده فعلی اوراق قرضه، در حقیقت عملکرد قیمت اوراق و کوپن آن یا پرداخت سود آن می باشد که درصورت متفاوت بودن قیمت اوراق با ارزش اسمی آن، از بازده کوپن آن صحیح تر و دقیق تر می باشد.
رابطه بازده اوراق قرضه و قیمت آن
نکته قابل توجه ارتباط وارونه قیمت اوراق قرضه و بازده آن است. بازده اوراق قرضه و قیمت آن، با هم ارتباطی معکوس دارند. وقتیکه قیمت اوراق قرضه افزایش می یابد، بازده آن کاهش پیدا می کند.
برای مثال، فرض کنید یک سرمایهگذار اوراق قرضهای را خریداری میکند که سررسید آن در پنج سال با نرخ کوپن سالانه 10 درصد و ارزش اسمی 1000 دلار است. هر سال، این اوراق قرضه 10٪ یا 100 دلار به عنوان بهره به این سرمایه گذار، پرداخت می کند. ارزش اسمی 1000 دلار تقسیم بر 10% نرخ کوپن می شود.
نتیجه گیری
اگر شما تمایل به سرمایه گذاری در بازارهای مالی دارید، و دنبال یک سرمایه گذاری مطمئن هستید و نمی دانید که کدام بازار امن تر است، قطعا بازار اوراق قرضه مناسب شما است. همانطور که متوجه شدید، بازار اوراق قرضه نقدینگی بالا، ریسک پایینتر و به همان نسبت بازده کمتری را به شما می دهد.
شاید زمانیکه با تنوع اوراق قرضه مواجه شوید، باز هم این سوال برایتان پیش بیاید که، کدام نوع از انواع اوراق قرضه مناسب و مطئن تر است. در این صورت می توانید سراغ اوراق منتشر شده دولتی مثل اوراقی که توسط وزارت خزانه داری امریکا منتشر می شود، بروید.
انواع اوراق مشارکت
قانون گذار با اقتباس آشکار از قوانین لایحه قانونی 1347 راجع به شرکتهای سهامی عام و خاص و در قیاس با اوراق قرضه سابق، اوراق مشارکت را به دو دسته ساده و مرکب تقسیم کرده است. معرفی انواع این اوراق موضوعی است که در این گفتار به آن می پردازیم.
الف) اوراق مشارکت ساده. اوراق مشارکت ساده اوراقی است که پس از انتشار تغییر صورت نمی دهند و در نهایت، منجر به استرداد اصل سرمایه و سود حاصل از به کارگیری آن در پروژه به صاحب ورقه می شوند. در این فرض صاحب ورقه مشارکت با شرکت در یک پروژه خاص شریک است و پس از اجرای پروژه رابطه اش با شرکت منتشر کننده ورقه قطع می گردد. این نوع ورقه مشارکت شایع ترین ورقه مشارکت است و به دلیل مکانیسمهای حقوقی خاصی که مقررات متفرقه حاکم بر این اوراق پیش بینی کرده اند(از جمله تضمین باز پرداخت اصل و سود ورقه) در عمل مشکلی ایجاد نمی کند و وسیله خوبی برای شرکت عموم در سرمایه گذاری های کوتاه مدت است؛ زیرا صاحب ورقه می تواند آن را منتقل کند یا حتی به ناشر مسترد کند.
ب) اوراق مشارکت مرکب. این نوع اوراق که فقط به وسیله شرکتهای سهامی عام منتشر می شوند (ماده 6 قانون نحوه انتشار اوراق مشارک) عبارت اند از: اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام و اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام.
1.اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام. پیش بینی این نوع ورقه مشارکت اقتباس کامل از مقررات سابق اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام به وسیله قانون گذار بعد از انقلاب است؛ زیرا ورقه مشارکت قابل تبدیل ورقه ای است که قابل تبدیل به سهم شرکت ناشر است(ماده 1 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت). تفاوتی که این نوع ورقه با ورقه مشارکت ساده دارد در این است که، صاحب ورقه، در صورتی که وضع شرکت ناشر به دلیل اقتصادی و سودهی بهتر از زمان انتشار اولیه ورقه مشارکت باشد، می تواند با تبدیل ورقه مشارکت خود به سهم شرکت از این بهبود وضع اقتصادی شرکت بهره ببرد و با شرکت ناشر، این بار به عنوان صاحب سهم آن، باقی بماند.
مانند وضعیتی که لایحه قانونی 1347 برای اوراق قرضه قابل تبدیل به سهم پیش بینی کرده بود؛ لازمه انتشار اوراق مشارکت قابل تبدیل این است که شرکت ناشر سرمایه خود را افزایش دهد. همچنی مانند گذشته، برای انتشار این اوراق، شرکت الزامی ندارد که هم زمان با تصمیم مجمع عمومی فوق العاده اش به انتشار این اوراق، سرمایه خود را به میزان این اوراق افزایش دهد. در واقع، افزایش سرمایه، که اجازه آن را مجمع عمومی به هیئت مدیره می دهد، زمانی محقق می شود که مهلتی که طی آن دارندگان این گونه اوراق خواهند توانست اوراق خود را به سهام شرکت تبدیل کنند، منقضی شده باشد. در این صورت معادل مبلغ بازپرداخت نشده اوراقی که برای تبدیل به سهام شرکت عرضه شده است، سرمایه شرکت افزایش داده شده و پس از ثبت این افزایش در مرجع ثبت شرکتها سهام جدید صادر و به دارندگان اوراق مشارکت معادل مبلغ بازپرداخت نشده اوراقی که به شرکت تسلیم شده اند، سهم داده خواهد شد(مواد 30 و 33 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت).
سهام داران شرکت، در خرید سهام جدید شرکت حق تقدم ندارند. ماده 31 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت این نکته را به صراحت بیان کرده است: «حق تقدم سهام داران شرکت در خرید سهام قابل تبدیل با اوراق مشارکت با تصویب مجمع عمومی فوق العاده شرکت منتفی خواهد بود» مفهوم ماده اخیر این نیست که مجمع عمومی مجاز است حق تقدم سهامداران را منتفی نکند، بلکه این است که با تصویب انتشار اوراق و افزایش سرمایه، سهام جدید باید به صاحبان اوراق مشارکت داده شود و سهام داران حقی به آنها ندارند. این قاعده را قانون گذار فعلی از ماده 63 لایحه قانونی 1347 راجع به شرکتهای سهامی عام و خاص اقتباس کرده است.
2. اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام. بر خلاف آنچه در مورد اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام گفته شد، قانون گذار با وجود اقتباس از مقررات لایحه قانونی 1347 در ایجاد اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام، رژیم حقوقی این اوراق را از اوراق قرضه قابل تعویض با سهام جدا کرده و دست به ابداعی زده که به سبب اینکه خلاف منطق است موجب عدم رغب ناشرین و عدم رجوع عموم برای خرید این گونه اوراق شده است. توضیح مطلب این است که در لایحه قانونی 1347، خرید اوراق قرضه قابل تعویض با سهام، در صورت تمایل صاحب ورقه، موجب سهامدار شدن او در شرکت ناشر می شد، همان طور که در مورد اوراق قرضه قابل تدیل به سهام شرکت مصداق داشت و در مورد اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام در حال حاضر دارد. قانون گذار فعلی راه حل عجیبی پیش بینی کرده است که معلوم نیست چگونه قابل اعمال است. در واقع، به موجب ماده 29 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت که در اجرای ماده 6 قانون اخیرالذکر وضع شده است: «اوراق مشارکت ممکن است قابل تعویض با سهام سایر شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار باشد. در این صورت ناشر مؤظف است حداقل به میزان اوراق مشارکت قابل تعویض، موجودی سهام شرکتهای مذکور را تا سر رسید نهایی اوراق مشارکت نگهداری کند» مفهوم این ماده این است که شرکت ناشر الزامی به افزایش سرمایه خود و نیز صدور سهام جدید برای تعویض با اوراق مشارکت متقاضیان تعویض ندارد. کافی است که شرکت سهامی در دیگر شرکتهای حاضر در بورس داشته باشد؛ هرگاه، صاحب ورقه اراده کرد سهام مزبور را در مقابل تسلیم اوراق مشارکت به صاحبان این اوراق منتقل می کند. با این کیفیت صاحب ورقه مشارکت در شرکت ناشر شریک نمی شود، بلکه در شرکتهای دیگری شریک می شود که شرکت ناشر در آن صاحب سهم است. مقصود قانون گذار از وضع چنین اوراقی معلوم نیست. اگر در گذشته اوراق قرضه قابل تعویض به سهام، در کنار اوراق قرضه قابل تبدیل وجود داشت به سبب آن بود که در فرض اوراق قابل تعویض، شرکت ناشر اطمینان داشت که با انتشار این اوراق، سرمایه او حتماً افزایش پیدا خواهد کرد؛ زیرا مؤسسه ای مالی به حکم ماده 62 لایحه قانونی 1347 افزایش سرمایه را پذیره نویسی می کرد؛ یعنی تضمین می کرد که اگر اوراق قرضه منتشر شده به وسیله عموم خریداری نشوند، او این اوراق را از شرکت ناشر خریداری خواهد کرد و به سهام دار شرکت تبدیل خواهد شد، در حالی که معلوم نیست فلسفه وجودی اوراق مشارکت قابلت تعویض واقعاً چیست!
موسسه حقوقی کیا ثبت برای مشاوره ثبتی در خصوص ثبت شرکت، ثبت برند، ثبت علائم تجاری در خدمت شماست.
ریسکهای سرمایهگذاران و منتشرکنندگان اوراق بهادار
اشاره: صادرکنندگان اوراق بهادار بیشتر با هدف جمعآوری منابع مالی موردنیاز به بازارهای اوراق تجاری و اوراق قرضه مراجعه میکنند. از آنجا که این قبیل متقاضیان، همواره به دنبال کسب منابع مالی میان مدت و بلند مدت با نرخ مناسب هستند، بنابراین باید در خصوص امکان دسترسی به بازارها، در مواقع ضروری اطمینان داشته باشند.
اشاره: صادرکنندگان اوراق بهادار بیشتر با هدف جمعآوری منابع مالی موردنیاز به بازارهای اوراق تجاری و اوراق قرضه مراجعه میکنند. از آنجا که این قبیل متقاضیان، همواره به دنبال کسب منابع مالی میان مدت و بلند مدت با نرخ مناسب هستند، بنابراین باید در خصوص امکان دسترسی به بازارها، در مواقع ضروری اطمینان داشته باشند. ریسکهای مالی منتشرکنندگان اوراق و بازارهای قرضه
اهم ریسکهای مالی که متوجه شرکتهای صادرکننده اوراق بهادار منتشر کنندگان اوراق قرضه هستند، عبارتند از ریسک قیمت، ریسک عملکرد و پیشامدهای نامطلوب در بازار، ریسک تامین مالی مجدد و ریسک نوسانات نرخ برابری ارز.
۱ - ریسک قیمت: صادرکنندگان اوراق، ممکن است در زمینه کسب بهترین قیمت برای اوراق منتشره موردنظر خود با موفقیت مواجه نبوده و در نتیجه متحمل پرداخت هزینه بهره بالاتر شوند. حال دو علت عمده بروز ریسک وجود دارد، نخست تنظیم زمان انتشار اوراق و دیگری احتیاط در قیمتگذاری.
تنظیم زمان انتشار اوراق از اهمیت شایان توجهی برخوردار است. در یک بازار اوراق قرضه معمولا فرصتهای محدودی که در حیطه آن امکان دسترسی به نرخهای بهره مطلوب قابل حصول بوده فراهم است. در این ارتباط، چنانچه منتشرکننده اوراق از موقعیتها بهره کافی را نبرد، ممکن است تحت شرایط بازار، اوراق را با قیمت کمتری عرضه کند. علت دیگر بروز ریسک قیمت، وجود محافظهکاری در تعیین قیمت اوراق است، به طوری که صادرکننده اوراق بهادار را به سمتی هدایت میکند که به منظور افزایش ضریب پذیرهنویسی کامل اوراق منتشره، حداقل قیمت را به بازار پیشنهاد کند. چنانچه اوراق بهادار با قیمتی به مراتب کمتر از قیمت موردانتظار در بازار عرضه شود، احتمال افزایش قیمت آن در معاملات بازار ثانویه دور از ذهن نخواهد بود. در این خصوص و به منظور تبیین بیشتر موضوع، توجه خواننده به این مثال جلب میشود:
مثال: شرکت چند ملیتی X در کشور انگلستان فعالیت داشته و برنامه قابل انعطافی را برای انتشار اوراق قرضه با سررسید میان مدت طرحریزی کرده است. این برنامه توسط موسسهای به نام «اوراق نقرهای» به نیابت از شرکت مزبور به اجرا درمیآید. پس از برنامهریزیهای اولیه، موسسه مزبور خزانهداری شرکت X را از وجود یک متقاضی انجام سرمایهگذاری، تا مبلغ ۱۰میلیون دلار در اوراق قرضه پنجساله با نرخ بهرهای که چندصدمدرصد کمتراز آنچه که معمولا شرکت X توقع پرداخت آن را دارد، مطلع میسازد.
در این حالت، شرکت مزبور میتواند نسبت به کسب منابع مالی موردنیاز از طریق انتشار اوراق قرضه با سررسید پنج ساله و با احتساب نرخ بهره موردنظر بازار اقدام کند.
ریسک تاثیرات نامطلوب
ریسک تاثیرات نامطلوب عبارتست از امکان اثرگذاری انتشار ناموفق اوراق قرضه بر موفقیت اوراق منتشره آتی.
صادرکنندگان اوراق باید از ورود به بازار اولیه در زمان بالا بودن نارضایتی نسبی سرمایهگذاران، خودداری کرده و به شدت از بروز عدم موفقیت در انتشار اوراق حتی در هنگامی که خرید اوراق، به طور کامل از سوی تعهدکنندگان خرید تضمین شده باشد، پرهیز کنند.
مثال: شرکت Yدر نظر دارد نسبت به تامین منابع مالی موردنیاز خود از طریق مراجعه به بازار اوراق تجاری انگلیس اقدام کند. در این ارتباط لازم به ذکر است که بهتازگی شرکت B که یک صادرکننده دیگر اوراق تجاری است، به تعهدات خود عمل نکرده است. عدم عمل به تعهدات از سوی شرکت B تاثیر نامطلوبی بر نگرش و برخورد سرمایهگذاران نسبت به برنامه پیشنهادی اوراق تجاری شرکتY ایجاد میکند، به طوری که سرمایهگذاران نگران عدم ایفای به موقع تعهدات، از سوی وامگیرندگان هستند. بدیهی است چنانچه متقاضیان نسبت به سرمایهگذاری در اوراق تجاری شرکت Y تمایلی نداشته باشند، شرکت ناگزیر خواهد بود که برنامه انتشار اوراق را متوقف و به زمان مناسب دیگری موکول کند.
۲ - ریسک تامین منابع مالی مجدد: باید به این نکته مهم توجه داشت از آنجا که برای تمامی اوراق منتشره، احتمال بروز ریسک عدمپرداخت اصل و فرع مبلغ اوراق مطابق با جدول زمانبندی از پیش طراحی شده وجود دارد، بنابراین ممکن است صادرکنندگان این قبیل اوراق را به استفاده مجدد از روشهای مختلف تامین مالی جهت ایفای به موقع تعهداتشان سوق دهند.
این ریسک همزمان هم سرمایهگذار و هم منتشرکننده اوراق را تحتتاثیر قرار میدهد. شرکتها باید با پرهیز از اتکای بیش از حد به وامهای مالی، زمینه تامین مالی مجدد را محدود کنند.
۳ - ریسک نوسانات نرخ برابری ارز: افزایش ارزش واحد پولی اوراق منتشره در مقابل سایر ارزها، از جمله ریسکهایی است که پیش روی صادرکنندگان این قبیل اوراق قرار دارد. این ریسک میتواند هزینههای خدمات منتشرکننده اوراق و بازپرداخت بدهی مربوطه را افزایش دهد.
مثال: شرکت C در نظر دارد از طریق صدور اوراق قرضه با بهره ثابت سالانه ۶درصد نسبت به تامین منابع مالی موردنیاز خود به میزان ۲۱۰میلیون دلار اقدام کند. این شرکت پس از گذراندن مراحل مربوط به انتشار و فروش اوراق، وجوه دلاری به دست آمده را با نرخ برابری ۵/۱دلار در برابر یکپوند تبدیل و در کشور انگلستان سرمایهگذاری کرده است. متعاقب منتشر کنندگان اوراق قرضه این سرمایهگذاری، ارزش دلار در مقابل پوند تقویت میشود، به طوری که نرخ تبدیل به ۴/۱دلار در برابر یکپوند تغییر یافته است.
از آنجا که مبلغ ۲۱۰میلیون دلار حاصل از انتشار اوراق قرضه با لحاظ کردن نرخ برابری ارزهای مزبور به میزان ۱۴۰میلیون پوند قابل تبدیل است، لیکن با تغییر نرخ برابری این دو ارز و افزایش قدرت دلار در برابر پوند، بازپرداخت اوراق براساس نرخ برابری ۴/۱دلار در برابر یکپوند محاسبه میشود که بالغبر ۱۵۰میلیون پوند است.
۴ - ریسکهای سرمایهگذاران در بازارهای قرضه: سرمایهگذاران در اوراق قرضه و اوراق تجاری می توانند در معرض ریسکهای بزرگی قرار گیرند.
آنها ممکن است در اثر عملکرد غیرصادقانه یا غیرعادلانه منتشرکنندگان اوراق بهادار، واسطهها و دیگر سرمایهگذاران دچار ضرر و زیان شوند.
۱ - «ریسک اعتباری» در بین منتشرکنندگان مختلف اوراق بهادار و با توجه به دوره سررسید اوراق در بین بازارهای مختلف متفاوت است. رتبهبندی اعتباری میتواند تا حدودی در برابر ریسک اعتباری از سرمایهگذاران محافظت کند.
۲ - «ریسک نرخ ارز» میتواند برای متقاضیان سرمایهگذاری در اوراق بهادار دارای ارزش اسمی یک ارز خارجی اتفاق بیافتد.
چنانچه نرخ ارز در مقایسه با پول محلی سرمایهگذار کاهش یابد، ارزش سرمایه به کار گرفته شده از سوی سرمایهگذار کاهش یافته که در این صورت سرمایهگذار متضرر خواهد شد.
۳ - «ریسک نقدشوندگی» ناشی منتشر کنندگان اوراق قرضه از کم شدن میزان نقدینگی در بازار ثانویه است. در صورتی که میزان نقدشوندگی اوراق در بازار از ضریب بالایی برخوردار باشد، سرمایهگذاران میتوانند اوراق بهادار خود را به سهولت و به قیمت منصفانه معامله کنند. لیکن درصورت پایین بودن میزان نقدشوندگی اوراق موجود در بازار، انجام معامله برروی اوراق بهادار آسان نبوده و به دشواری صورت میپذیرد. در اینگونه موارد سرمایهگذار مایل به فروش اوراق بهادار در اختیار خود بوده، اما قادر به یافتن خریداری که آماده خرید آنها باشد، نیست که در این صورت توجه به دو راهحل زیر مورد تاکید است.
* اوراق تا زمان امکانپذیری فروش آن با شرایط مناسب نزد عرضهکننده باقی بماند.
* به منظور جذب خریدار، قیمت اوراق به میزانی کمتر از ارزش منصفانه آن در نظر گرفته و سپس به فروش رسانیده شود.
برخی از بازارهای اوراق قرضه دارای نقدشوندگی بالا بوده و برخی دیگر به صورت دورهای از نقدشوندگی شناوری برخوردار هستند. البته بازارهایی نیز وجود دارند که در اغلب اوقات دارای نقدشوندگی پایین هستند. ریسک جدی برای سرمایهگذاران اوراق قرضه هنگامی روی خواهد داد که در زمان خرید این اوراق، بازار دارای نقدشوندگی بالا بوده و سپس از روند نزولی برخوردار شود، به طوری که ارزش سرمایهگذاری صورت گرفته را کاهش و فروش مجدد اوراق را با دشواری روبهرو سازد.
۴ - «ریسک سرمایهگذاری» مبین امکان کاهش ارزش سرمایهگذاری و بروز خسارت ناشی از آن برای سرمایهگذار است.
در صورتی که موسسه منتشرکننده اوراق قرضه منحل شود، کل سرمایهگذاری دچار ریسک شده و به طور عمومی به از دست رفتن بخش مهمی از ارزش سرمایهگذاریهای صورت گرفته منجر خواهد شد. اوراق قرضهای که قیمتهای آن دارای نوسانات بیشتری است، در مقایسه با اوراق قرضهای که قیمتهای آن در طول زمان تمایل بیشتری به ثبات داشتهاند، به صورت بالقوه دارای ریسک سرمایهگذاری بیشتری است. باید توجه داشت که در صورت افزایش نرخ بهره جاری در بازار، ارزش اوراق قرضه کاهش مییابد. اهم دلایل بیثباتی قیمت اوراق قرضه میتواند ناشی از مدت باقیمانده تا زمان سررسید اوراق و نرخ بهره کوپن اوراق باشد.
تخمین میزان عدمثبات قیمت اوراق قرضه از طریق اندازهگیری طول دوره انتشار و همچنین اعتبار صادرکننده آن امکانپذیر بوده و سرمایهگذار میتواند سبدی از اوراق قرضه را که دارای سطح قابلقبولی از ریسک سرمایهگذاری است انتخاب کند.
انتشار دهندگان اوراق بهادار باید به مقوله ریسک سرمایهگذاری و عوامل تاثیرگذار در آن، همچون زمان انتشار، نوع اوراق، نرخ کوپن و مدت سررسید و . توجه ویژهای داشته باشند که این امر مستلزم تعمق و درک دقیق موارد زیر است:
۱ - ریسک اعتباری- فواید رتبهبندی اعتباری.
۲ - ریسک نقدشوندگی در بازار- انتخاب بازار مناسب برای انتشار اوراق.
۳ - ریسک سرمایهگذاری و بیثباتی قیمت- دوره سررسید و میزان اعتبار صادرکننده.
بررسی اوراق مشارکت در ایران
اوراق مشارکت و اوراق قرضه - مالیه عمومی و تعیین خط و مشی دولت ها
تاریخچه اوراق قرضه و مشاركت در ایران
تنها دولت اقدام به انتشار چند مورد اوراق قرضه نمود ؛ مثلا: اوراق قرضه منتشر شده دكتر محمد مصدق-اوراق قرضه اصلاحات ارضی منتشر شده توسط بانك كشاورزی-اوراق قرضه عمران اراضی عباس آباد منتشره توسط شهرداری
بعد از انقلاب اسلامی: اوراق قرضه ربوی شناسایی شد( چون اوراق قرضه برگه ای است كه به موجب آن سرمایه گذار وجه خود را قرض میدهد و سرمایه پذیر اختیار دارد با وجه آن هر كاری را انجام دهد و سرمایه پذیر متناسب با قیمت اسمی و نرخ بهره معین ، بهره دریافت خواهد گرفت.
مطالعات گسترده ای توسط بانك مركزی جمهوری اسلامی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی و بورس اوراق بهادار و وزارت مسكن انجام شدكه در نتیجه اوراق مشاركت را جایگزین اوراق قرضه دولتی كردند. همچنین بعد از انقلاب بانك مركزی - وزارت نیرو و برخی شركتها مثل ایران خوردرو پلی اكریل و پتروشیمی خارك بطور محدود اقدام به انتشار اوراق مشاركت نموده اند.
نخستین سابقه مكتوب: سالهای جنگ جهانی دوم و در خلال سال 1322 که فردی به نام دكتر میلسپو كه قبلا برای اصلاح امور مالیه به استخدام دولت ایران درآمده بود اقدام به انتشار اوراق نمود.
سال1330: دوران ملی كردن صنعت نفت و نخست وزیری دكتر مصدق كه این اوراق بنام قرضه اصلی صادر شد.كه مبلغ كل آن معادل 2میلیارد ریال بود كه قرار بود در4نوبت هر دفعه 500 میلیون ریال منتشر شوداما فقط بار اول آن منتشر شد و با سقوط دولت دكتر مصدق در كودتای 28مرداد سال 1332 ادامه انتشار آن متوقف شد.
تاسالهای آغازین دهه 40:كسربوجه دولت از طریق استقراض خارجی و استقراض ازسیستم بانكی(بانك ملی) تامین شدو از اوراق قرضه استفاده نشد.
درسال1346:به موجب قانون بودجه ، دولت اجازه پیدا كرد كه اوراق قرض ای به نام اوراق قرضه دولتی یا دفاعی منتشركند.كه بطور بانام و بی نام با عاملیت بانك مركزی و با سررسید 1 تا10 ساله منتشر شد و معاف از مالیات بوده و بازپرداخت اصل و فرع آن را دولت تعهد كرده بود.
افتتاح بورس اوراق بهاداردر بهمن سال 1346:كه بازار ثانویه ای برای معاملات سهام و اوراق قرضه دولتی پدید آمد.
درجریان انقلاب اسلامی درسال57: بهای اوراق به شدت كاهش پیداكرد و بعد از پیروزی انقلاب، معاملات اوراق قرضه دولتی راكد ماند.
تصویب بانكداری بدون ربا در سال1362: پرونده استقراض عمومی از طریق صدور اوراق قرضه دولتی بطور كامل بسته شد.
برنامه اول توسعه (73-1369) ؛همچنان برای تامین كسری بودجه از استقراض از سیستم بانكی و بانك مركزی استفاده شد.
برنامه دوم توسعه(78-74) ؛ درپی مطالعات گسترده سازمان برنامه و بودجه و بورس اوراق بهادار و بانك مركزی و وزارت مسكن مسئله استقراض از طریق صدور اوراق بهادار مطرح شد.
برنامه سوم توسعه (84-79) ؛
- انتشار اوراق مشاركت توسط بانك مركزی و تصویب شورای پول و اعتبار
- انتشار 5 هزار میلیارد ریال اوراق مشاركت توسط دولت
تفاوت های بین اوراق قرضه و اوراق مشاركت
اوراق مشاركت با اوراق قرضه شبیه است ولی تفاوتهای زیررا باهم دارند.
- اوراق مشاركت برای طرح یا طرح های مشخص استفاده میشود در حالیكه در مورد اوراق قرضه چنین الزامی وجود ندارد.
- به اوراق مشاركت سودی بعنوان علی الحساب به نرخ معین تعلق میگیرد و سود قطعی آن هم در پایان طرح و یا در سررسید از محل سود قطعی طرح تعیین و ما به التفاوت پرداخت میشود در صورتیكه در اوراق قرضه اعطای چنین سودی معمول نیست.
- ناشرانی كه اوراق مشاركت منتشر میكنند باید در مقاطع مشخصی از زمان، وضعیت مالی و عملكرد اجزای طرح موضوع اوراق مشاركت را گزارش كنند.
در اوراق مشاركت باز پرداخت اصل و پرداخت سود علی الحساب بر حسب مورد توسط دولت (در طرح های عمرانی) یا توسط بانك عامل (در مورد سایر انواع اوراق مشاركت) تضمین می شود و به این ترتیب خطر نكول (عدم انجام تهعدات توسط منتشركننده اوراق) درمورد هیچ یك از انواع آن وجود ندارد.
اغلب شركتهای بزرگ نمیتوانند استقراض های میلیاردی خود را فقط از طریق یك وام دهنده تامین كنند. زیرا هیچ اعتبار دهنده ای تمایل ندارد كه چنین ریسك بزرگی را متقبل شود و در واقع حاضر نیستند كه چنین مبلغ بالایی را فقط در یك شركت ، سرمایه گذاری نمایند . به همین دلیل بانكها و اعتبار دهنگان مبلغ وام را كوچك میكنند و تعداد وام گیرندگان را افزایش میدهند و بدین ترتیب ریسك خود را متنوع كرده و كاهش می دهند. در ابتدای مقاله درمورد پیدایش اوراق قرضه در ایران و سیر تحولی آن در قرن معاصر ( قبل از انقلاب و بعد از انقلاب ) مطالبی ارائه شده است . در پایان نیز جداولی در خصوص اوراق مشارکت و اوراق قرضه ارائه شده است. در ادامه به انواع اوراق قرضه و مشارکت و مشخصات آن سخن به میان آمده است .
یكی از ابزارهای مالی كه در اكثر كشورهای جهان برای تامین كسری بودجه و اجرای فعالیتهای و برنامه های عمرانی استفاده میشود استقراض عمومی از طریق اوراق قرضه دولتی است.
آشنایی با اوراق قرضه
اوراق قرضه در واقع نوعی ابزار مالی با درآمد ثابت می باشد؛ معمولا منتشر کنندگان اصلی این اوراق دولت ها و شرکت های بزرگ می باشند که با انتشار این اوراق بین مردم، شرکت ها، نهاد های مالی و دولت های دیگر از آن ها پول قرض می گیرند. افراد حقیقی و حقوقی با خریدن این اوراق باعث تامین سریع پروژه های بزرگ می شوند.
آشنایی با اوراق قرضه
اوراق قرضه در واقع نوعی ابزار مالی با درآمد ثابت می باشد؛ این اوراق نشان دهنده میزان بدهی وام گیرنده به وام دهنده و تمامی جزئیات مربوط به تامین مالی، هستند. شرکتها، شهرداریها، استانها و دولت ها این اوراق را با هدف تامین مالی پروژه های خود منتشر می کنند. در واقع خریداری این اوراق از منتشر کننده آن ها طلبکار می باشد. مواردی مانند: سر رسید، میزان سود و نحوه پرداخت سود و جزئیات دیگر در این اوراق قید شده اند.
منتشر کنندگان اوراق قرضه
معمولا منتشر کنندگان اصلی این اوراق دولت ها و شرکت های بزرگ می باشند که با انتشار این اوراق بین مردم، شرکت ها، نهاد های مالی و دولت های دیگر از آن ها پول قرض می گیرند. به عنوان مثال: دولت ها برای ساخت زیرساخت ها نیازمند منابع مالی می باشند و برای تامین این منابع، مبالغی را از مردم و شرکت ها قرض می گیرند.
گاهی اوقات جنگ های ناگهانی نیز می توانند دولت را مجبور به انتشار سریع این اوراق بین نهاد ها و مردم برای تامین مالی نیاز های جنگ نماید. شرکت ها تنها در صورتی که بانکها توانایی مالی لازم برای تامین هزینه های پروژه های شرکت مانند: خرید تجهیزات، زمین و یا اجرای پروژه های سودآور و… را نداشته باشند. به طور معمول شرکت های بزرگ به منابع مالی بزرگتری از بانک های معمولی نیاز دارند. این اوراق با وجود سادگی زیاد خود مشکل تامین مالی پروژه های بزرگ را حل می کنند.
افراد حقیقی و حقوقی با خریدن این اوراق متناسب با توان مالی خود، مبالغی را به دولت و یا شرکت قرض داده و در نتیجه پروژه های بزرگ به سرعت تامین مالی می شوند. بازار این اوراق نیز به فعالین این بازار برای فروش سریع اوراق کمک می کند.
نحوه کار اوراق قرضه
اوراق قرضه به اوراق بهادار با درآمد ثابت نیز شناخته می شوند؛ این اوراق همانند سهام و بازار پول، از مهمترین بازار های مالی برای سرمایه گذاران می باشند. بسیاری از این اوراق توسط شرکت ها و دولت ها در بازار، معامله می شوند و هرکسی می تواند به سادگی مانند بازار سهام و یا بازار فارکس این اوراق را خریداری نماید. این اوراق گاهی به صورت مستقیم و توسط شرکت ها به سرمایه گذاران داده می شود. تمامی جزئیات بازپرداخت روی این اوراق به صورت دقیق ذکر شده است.
معمولا قیمت این اوراق روی ورقه به ارزش 100 یا 1000 دلار نوشته می شود، این ارقام در واقع بنام ارزش اسمی اوراق شناخته می شوند؛ اما قیمت بازاری این اوراق با قیمت اسمی آن متفاوت می باشد. قیمت بازاری این اوراق با توجه به عرضه و تقاضا و وضعیت نرخ بهره موجود در بازار تعیین می شود. بین نرخ بهره و قیمت اوراق یک رابطه معکوس وجود دارد و این بدین معنی است که در صورت افزایش نرخ بهره قیمت بازاری اوراق کاهش پیدا کرده و در صورت کاهش نرخ بهره قیمت بازاری اوراق افزایش پیدا می کند. علاوه بر این مدت زمان باقی مانده تا سر رسیدن این اوراق نیز روی قیمت آن تاثیر دارد.
با این وجود در نهایت دارنده این اوراق، مبلغی برابر با قیمت اسمی نوشته شده روی اوراق به همراه سود تعیین شده برای آن دریافت خواهد کرد. وجود امکان انتقال این اوراق به دیگران باعث شده که بتوان به سادگی آن را با قیمت روز به شخص دیگری فروخت و در این صورت نیازی به نگه داشتن اوراق تا پایان سررسید نخواهد بود.
ویژگی های اوراق قرضه
برخی از ویژگی های این اوراق عبارتند از:
1_ ارزش اسمی: هر ورقه از این اوراق یک ارزش اسمی مربوط به خود را دارد و این ارزش در حقیقت همان پولی است که فرد در زمان تسویه به ازای هر اوراق دریافت می کند.
2_ نرخ کوپن: این نرخ در حقیقت همان نرخ بهره ای می باشد که توسط منتشر کننده اوراق و متناسب با ارزش اسمی آن ها به طلبکاران پرداخته می شود.
3_ تاریخ پرداخت کوپن: تاریخ تعیین شده برای پرداخت سود اوراق که به طور معمول به صورت بازپرداخت اوراق شش ماهه می باشد، تاریخ پرداخت کوپن نام دارد. توجه داشته باشید که دوره زمانی بازپرداخت آن ها به صادرکنندگان این اوراق بستگی دارند.
4_ تاریخ سررسید: تاریخ سررسید و یا همان تاریخ انقضای این اوراق که با فرا رسیدن زمان آن این اوراق به اندازه ارزش اسمی تعیین شده به پول تبدیل می شوند.
5_ قیمت عرضه اوراق قرضه: به طور معمول به منظور افزایش جذابیت این اوراق برای افراد، قیمت عرضه اولیه این اوراق کمتر از قیمت اسمی آن ها می باشد.
6_ ریسک نکول: به ریسک عدم بازپرداخت اوراق در زمان پایان تاریخ انقضای آن ها ریسک نکول گفته می شود. در حقیقت این اوراق بنا به رتبه اعتبار دولت یا شرکت صادرکننده آن و زمان پایان تاریخ انقضای آن می تواند بهره و بازده متفاوتی داشته باشد.
دیدگاه شما