صورت حساب سود و زیان چیست؟
صورتهای مالی هر شرکت در خصوص وضعیت مالی و نتیجه فعالیت یک شرکت در یک دوره زمانی خاص میباشد و حاوی اطلاعات مفیدی برای استفاده کاربران درون سازمانی مانند هیئت مدیره، سهامداران، کارمندان، حسابرسان داخلی و … و کاربران برون سازمانی مانند دولت و اداره مالیات، سهامداران بالقوه، تسهیلات دهندگان و .. میباشد که شامل 4 بخش اساسی زیر است:
- ترازنامه (Balance Sheet)
- صورت سود و زیان (Statement of Profit or Loss)
- صورت جریان وجوه نقد (Statement of Cash Flows)
- یادداشت های همراه
با توجه به نزدیک شدن استانداردهای حسابداری ایران به استانداردهای جهانی IFRS اخیرا بخش پنجمی نیز درحال اضافه شدن به این صورتهاست به نام صورت تغییرات حقوق صاحبان سهام (Statement of Changes in Equity).
در این مقاله قصد توضیح صورت سود و زیان و بخش های مختلف آن را داریم.
کلمات کلیدی :
سود و زیان – درآمد – هزینه – بهای تمام شده – عملیاتی – غیر عملیاتی – تحلیل بنیادی
مقدمه :
صورت سود و زیان (Income Statement) نشان دهنده عملکرد شرکت در یک دوره مالی میباشد و بر خلاف ترازنامه که همانند یک عکس از وضعیت مالی یک شرکت میباشد، سود و زیان مانند یک فیلم از فعالیت و عملکرد شرکت در یک دوره مالی است. پس ترازنامه در تاریخ مقرر، و سود وزیان برای دوره منتهی به تاریخ مقرر تهیه میشود.
برای تشریح بیشتر یک مثال ساده میزنیم. فرض کنید که یک شرکت تولیدی در طول یک سال مالی، 100 خودکار تولید کرده و بهای تمام شده هرکدام 50 تومن بوده ؛ یعنی این شرکت برای تولید هر خودکار، 50 تومان هزینه کرده است. و در نهایت شرکت هریک از این خودکار ها را به قیمت 75 تومان فروخته است. با یک محاسبه ساده میتوان 750 تومان درآمد و 500 تومان هزینه برای این شرکت شناسایی کرد و در نهایت سود(ناخالص) این شرکت را 250 تومان اعلام کرد.
لازم به ذکر است که صورت سود و زیان شرکتهای مختلف همانند ترازنامه آنها می تواند متفاوت باشد و به نوع فعالیت شرکت وابسته است. به عنوان مثال درآمد شرکت خدماتی حاصل از فروش خدمات و درآمد شرکت تولیدی حاصل از فروش کالای تولیدی آن است. درآمد شرکت بیمه ای ممکن است از بهره سرمایه گذاری هایش حاصل شود و … . هرچند بعضی اقلام مانند هزینه آب و برق و تلفن، هزینه اجاره، هزینه حقوق دستمزد و … تقریبا در همه شرکت ها وجود دارد و شرکتها مستلزم به پرداخت و نشان دادن آنها در صورت سود و زیان می باشند. در ادامه سعی میکنیم با بررسی صورت سود و زیان شرکتهایی از صنایع مختلف، تفاوت سود غیر عملیاتی های عمده آنان را بررسی کنیم.
برای آشنایی به قسمت های مختلف صورت سود و زیان، ابتدا یک نمونه ساده آن را مشاهده میکنیم.
همانطور که مشاهده می کنید در قسمت بالایی این صورت به دنبال پیدا کردن سود ناخالص شرکت هستیم که برای محاسبه آن، عمده درآمد شرکت که حاصل از فروش کالا/خدمات می باشد را منهای بهای تمام شده کالای تولید شده یا همان هزینه ای که صرف تولید کالا/خدمات شده است، می کنیم. بعد از این بخش سایر درآمد ها و هزینه های عملیاتی همانند درآمد از اجاره دادن ساختمان و زمین، درآمد بهره سرمایه گذاری های مختلف و هزینه های معمول عنوان شده یا هزینه های دیگر مانند هزینه های مالی و … را حساب میکنیم و در نهایت درآمد ها و هزینه های غیر عملیاتی را محاسبه کرده و پس از کسر مالیات به سود خالص میرسیم.
برای اینکه بتوانیم صورت سود و زیان شرکت های متفاوت را درک کنیم نیاز است به روند تهیه این صورت آشنا باشیم و فرق درآمد ها و هزینه های عملیاتی و غیر عملیاتی را بدانیم.
درآمد ها و هزینه های غیر عملیاتی، جزو فعالیت هایی هستند که منجر به تحقق درآمد و هزینه میشوند اما در غالب اهداف اساسنامه شرکت نیستند و جزو فعالیت های اصلی شرکت به حساب نمی آیند. همچنین ویژگی دیگر آنها این است که ثابت نیستند. به این معنا که در همه دوره ها محقق نمی شوند، لذا چندان قابل برنامه ریزی نیستند. تفکیک درآمدها و هزینه های عملیاتی از غیر عملیاتی در علم حسابداری بحث با اهمیتی می باشد که در بخش تحلیل بنیادی صورت سود و زیان بیشتر به آن خواهیم پرداخت.
در بخش پایانی صورت سود و زیان شرکت های بورسی، میزان سود خالص بر تعداد سهام آن شرکت تقسیم میگردد تا سود محقق شده برای هر سهم به دست آید که به EPS معروف است. سپس در مجمع سالیانه سهامداران شرکت تصمیم میگیرند که چه درصدی از این EPS)Earning per Share) بین سهامداران تقسیم شود (DPS) و مابقی آن برای برنامه ریزی و افزایش سود و حفظ نقدینگی نزد شرکت سود غیر عملیاتی باقی میماند.
تحلیل بنیادی صورت سود و زیان
پیش تر راجع به درآمدهای عملیاتی و غیر عملیاتی صحبت کردیم. یکی از روش های معمول برای تحلیل بنیادی شرکت های بورسی از طریق صورت سود و زیان، بررسی این نکته است که چه مقدار از درآمد های شرکت را درآمد های عملیاتی تشکیل داده اند. همانطور که قبلا گفتیم درآمد های غیر عملیاتی پایدار نیستند و جزو درآمد های ثابت و اصلی شرکت به حساب نمی آیند. حال اگر بیشتر درآمد شرکتی، عملیاتی باشد، با توجه به هزینه ها میتوان استنباط کرد که شرکت در کسب و کار اصلی خود موفق تر عمل کرده نسبت به شرکتی که بیشتر درآمدش غیر عملیاتی و ناپایدار است. فرض کنید بخش عمده درآمد شرکت فولاد مبارکه اصفهان، که یک شرکت تولیدی است، مربوط به بازدهی و بهره سرمایه گذاری های این شرکت باشد. در این صورت ممکن است با توقف رشد بازار های مالی، توان درآمد زایی این شرکت نیز تقلیل یافته و شرکت زیان ده شود. لذا بررسی عملیاتی بودن درآمد های شرکت بسیار با اهمیت است.
نکته قابل توجه دیگر تحلیل افقی صورت سود و زیان یک شرکت است. بدین صورت که آیا میزان درآمد ها و سود این شرکت نسبت به سالهای گذشته افزایش داشته است یا خیر. اگر میزان سودآوری شرکت به عنوان مثال طی 3 سال متوالی روندی صعودی را طی کرده باشد میتواند نشانه موفقیت و پیشرفت شرکت در فعالیت خود باشد که نشان از بنیاد خوب آن نیز هست. به عنوان مثال صورت سود و زیان شرکت خدمات و پشتیبانی بانک اقتصاد نوین را در نظر بگیرید.
صورتهای مالی سال مالی منتهی به 1397/12/29 (حسابرسی شده) (شرکت خدمات و پشتیبانی اقتصاد نوین)
همانطور که مشخص است این شرکت افزایش چشم گیر 853 درصدی در سود ناخالص که جزو فعالیت های عملیاتی شرکت است داشته است که میتواند نکته مثبتی باشد. هرچند همچنان این شرکت زیان ده است و نتوانسته است به سود برسد که البته این بستگی به هدف از تاسیس شرکت و فعالیت آن دارد. همچنین هزینه های اداری عمومی این شرکت و خود بانک اقتصاد نوین در مقایسه بین سالهای 96 و 97 افزایش قابل توجهی داشته است.
تفاوت صورت سود و زیان در شرکت های مختلف
همانطور که گفته شد، صورت سود و زیان شرکت های مختلف بسته به نوع فعالیت آنها ممکن است تغییر کند. به عنوان مثال درآمد اصلی شرکت تولیدی خودکار، فروش خودکار می باشد و هزینه آن بهای تمام شده خودکار های تولید شده که از هزینه مواد خام، کارگران خط تولید، هزینه های سربار و … تشکیل شده است. از طرفی درآمد یک شرکت تولید اپلیکیشن موبایل از فروش نرم افزار هایش بوده و هزینه اصلی آن احتمالا مربوط به هزینه حقوق و دستمزد برنامه نویسان شرکت و هزینه های سربار برق و ملزومات و … می باشد. یک مثال دیگر شرکت بیمه ای است که احتمالا بخش عمده درآمد آن را بهره حاصل از سرمایه گذاری حق بیمه های دریافتی در بازار های مالی یا بانک و … تشکیل میدهد و هزینه اصلی آن میتواند مربوط به خسارات احتمالی پرداخت بیمه ها باشد.
لذا شرکتهای مختلف می توانند عناوین مختلفی را در صورت سود غیر عملیاتی سود و زیان خود به کار گیرند اما ماهیت این صورت بررسی عملکرد شرکت از طریق کسر هزینه ها از درآمد هاست و این قالب برای تمامی شرکت ها ثابت است.
برای آشنایی بیشتر با صورت سود و زیان چندین مثال از صنایع مختلف مشاهده میکنیم و توضیح مختصری راجع به هر یک میدهیم.
صورت سود و زیان بانک پاسارگاد
همانطور که مشاهده می شود در بانک ها به جای استفاده از لفظ عملیاتی و غیر عملیاتی، واژه مشاع و غیر مشاع استفاده شده است.درآمدهای مشاع بانک ها از مجموع سود تسهیلات اعطایی و سود و زیان حاصل از سرمایه گذاری ها حاصل می شود که اگر از این درآمد، سهم سود سپرده گذاران کسر شود، سهم بانک از درآمدهای مشاع حاصل می شود. همچنین مشاهده میکنیم که جمع درآمد های شرکت افزایش یافته است و به تبع آن مالیات نیز افزایش می یابد اما در نهایت سود خالص نیز با رشد همراه بوده که نشانه مثبتی برای این بانک می باشد.
صورت سود و زیان پتروشیمی نوری
اقلام صورت سود و زیان پتروشیمی نوری به طور کامل توضیح داده شده اند و همانند یک شرکت تولیدی از مواد خام، محصولاتی تولید کرده و به فروش رسانده و از این طریق کسب سود کرده است. همچنین درآمد های غیر عملیاتی این پتروشیمی حدود یک سوم از کل درآمد های این شرکت را تشکیل میدهند که مقدار قابل توجهی است..
صورت های مالی و محاسبه صورت سود و زیان شرکت تولیدی
در حسابداری تولیدی محاسبه صورت سود و زیان شرکت تولیدی به شکل زیر انجام میشود:
مالیات- سود و زیان ویژه = سود و زیان بعد از کسر از مالیات
درآمدهای غیرعملیاتی+ هزینه های غیر عملیاتی- سود و زیان عملیاتی = سود و زیان ویژه (خالص)(قبل از کسر مالیات)
هزینه های عملیاتی- سود (زیان) ناویژه = سود و زیان عملیاتی
هزینه های بهره و وام – هزینه کارمزدهای بانکی- درآمدهای متفرقه + سود بهره بانکی = هزینه ها و درآمدهای غیرعملیاتی
هزینه های تعمیراتی + هزینه های اداری عملیاتی + هزینه های فروش = هزینه های عملیاتی
بهای تمام شده کالا فروش رفته- فروش خالص = سود (سود غیر عملیاتی زیان) ناویژه
(تخفیفات نقدی فروش + برگشت از فروش و تخفیفات) – فروش = فروش خالص
موجودی پایان دوره کالا- بهای تمام شده کالا ساخته شده + خرید کالا+ موجودی کالا اول دوره = بهای تمام شده کالا فروش رفته
کار در جریان پایان دوره- هزینه تولید+ کار در جریان اول دوره = بهای تمام شده کالا ساخته شده
در حسابداری تولید برای محاسبه صورت سود و زیان شرکت تولیدی، باید ابتدا هزینه تولید محاسبه شود. هزینه تولید قسمت مهم بهای تمام شده کالای فروش رفته است. هزینه های تولید شامل مواد مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار تولید هستند:
مواد مستقیم
مواد اولیه ای که در ساخت کالا نقش اساسی دارد و از نظر مقدار و قیمت قابل ملاحظه است. در صورتی که مواد اولیه از نظر قیمت یا مقدار، در تولید محصول قابل ملاحظه نباشد در زمره مواد غیر مستقیم که زیر مجموعه سربار تولید می باشد قرار می گیرد.
دستمزد مستقیم و غیر مستقیم
دستمزد کارگران تولید تا وقتی که در کنار دستگاه تولیدی هستند و آن دستگاه به تولید مشغول است؛ مثلاً دستمزد کارگران کنترل کننده دستگاه، پرس کننده، مونتاژ کار.
اما دستمزد این افراد دستمزد مستقیم محسوب نمی شود: سرپرست کارگران، سرکارگر، مدیران، تعمیرکار. چون مربوط به کل تولیدات (در محدوده تولید عادی) است و نه یک تولید خاص. در نحوه حسابداری شرکتهای تولیدی، چه تولید باشد یا نباشد و چه کم باشد و چه زیاد، دستمزد این افراد رابطه مستقیمی با میزان تولید نداشته و حقوق خود را خواهند گرفت. لذا در زمره دستمزد غیر مستقیم تولید قرار میگیرند که در گروه سربار تولید طبقه بندی میشوند.
صورت سود و زیان چیست
صورت سود و زیان یکی از اظهارنامه های مالی است که درآمد، هزینه‌ها و سود و زیان یک شرکت تجاری را برای یک دوره خاص مشخص می‌کند. صورت سود و زیان اولین گزارش مالی است که معمولاً در طول دوره حسابداری شرکت تهیه میشود. لازم است تا سود و زیان خالص قبل از اظهارات مالی دیگر برای صاحبان سرمایه محاسبه و گزارش شود.
هم چنین ارائه این محاسبات نشان دهنده میزان سودآوری یک شرکت موفق است و میتواند سرمایه گذاران و وام دهندگان را ترغیب کند تا در این گونه شرکتها، با سود آوری بالا سرمایه‌گذاری گذاری کنند.
ده مورد ضروری در تهیه صورت سود و زیان:
- سود عملیاتی
- مخارج عملیات
- سود یا زیان عملیاتی
- هزینه‌های مالی
- دیگر درآمدها و هزینه‌های غیر تجاری
- مالیات بر درآمد
- سود و زیان فعالیتهای نامتعارف
- موارد اتفاقی
- سهم اقلیت
- سود خالص یا زیان
درآمدها و هزینه‌های حساب سود و زیان را میتوان به سه بخش زیر تقسیم کرد:
درآمد و هزینه‌های تجاری:
پروژه هایی که به طور مستقیم به موضوع شرکت تجاری مرتبط هستند، در این حالت پروژه های عملیاتی را به صورت ناخالص در حساب سود و زیان گزارش میدهند، به این معنی که درآمدها و هزینه های عملیاتی در یک زمان با هم جمع نمی‌شوند.
درآمدها و هزینه های غیر تجاری:
شامل اقلامی میشود که وجود آنها غیر طبیعی است اما به صورت پیوسته رخ میدهند. این گونه اقلام در حساب سود یا زیان به صورت خالص قید میشوند.
پروژه های غیر تجاری:
پروژه های بسیار مهم و غیر معمول است که ریشه‌های آن فراتر از فعالیت های عادی شرکت است و انتظار نمی‌رود که به طور منظم تکرار شوند یا رخ دهند. این موارد پس از کسر پرداخت مالیات به عنوان سود خالص مشخص میشود.
حساب سود و زیان اولیه، در زیر صورت سود و زیان اولیه یک شرکت تجاری بیان میشود و آن را به صورت جداگانه ارائه نمی‌دهند.
نمونه‌های آن در زیر بیان شده است که عبارت‌اند از:
- سود خالص برای سال مالی جاری
- سود اولیه در آغاز دوره
- تعدیلات سنواتی
- سود انباشته در طول دوره
- مشاهده موارد دیگر سود خالص، از قبیل تغییر ارزش ارز
- سود قابل تقسیم
- پرداخت سود سهام
- تخصیص به پس‌انداز ها
- سود جمع آوری شده سال مالی
موسسه مشاوران ارائه دهنده انواع خدمات مالی می باشد.
صورت سود و زیان
سود و زیان خالص:
صورت سود و زیان خالص به عنوان گزارش مالی اصلی از کل درآمدها و هزینه های مشخص شده در طول دوره مالی شرکت به دست می‌آید و به مالکان سرمایه ارائه میگردد.
به بیان دیگر تمام مواردی که باعث میشود حقوق مالکان سهام تغییر کند، جدا از آورده و گرفته مالکان سهام در صورت سود و زیان گزارش میشود.
صورت سود و زیان خالص بر اساس یک نظریه (شامل عموم) تهیه میشود. با توجه به نظریه عملکرد فعلی شرکت، تنها پروژه های پیوسته در صورت سود و سود غیر عملیاتی زیان مشخص میشوند و پروژه های غیرقابل اجرا لازم است در حساب سود و زیان انباشته گنجانده شود.
لازم است در صورت سود و زیان خالص موارد پایین به ترتیب گنجانده شود:
- سود خالص و زیان در طی دوره مالی شرکت، بر اساس صورت سود و زیان.
- دیگر درآمدها و هزینه های شناخته شده‌ای که به طور مستقیم در منافع مالکان سهام منعکس شده است، مطابق با استانداردهای حسابداری، مانند محاسبه باقی مانده نوسازی، سود و زیان از تغییر ارز، یا سود و زیان ناشی از سرمایه گذاری های دراز مدت
- تعدیلات سنواتی
- اگر اجزای صورت سود و زیان خالص محصور به سود یا زیان خالص و تعدیلات سنواتی باشد، نیازی به ارائه یک گزارش سود خالص نیست. در این صورت گزارش سود و زیان دوره مالی شرکت لازم نیست به صورت عمومی افشا شود.
- سود خالص سالانه
- مازاد غیر واقعی به دلیل بازنگری دارایی های ثابت
- سود و زیان کسب نشده از سرمایه گذاری دراز مدت
- سود و زیان تغییر نرخ ارز خارجی
- سود عمومی سال مالی
- تعدیلات سنواتی
- درآمد جامع شناخته شده از تاریخ گزارش سال جاری
اقلام ویژه در صورت سود و زیان:
اقلام ویژه باید در ارزیابی سود یا زیان فعالیت های طبیعی قرار بگیرند. تعداد هر یک از اقلام خاص (به طور جداگانه یا در موارد مشابه آن) باید به صورت جداگانه و در متن اظهارنامه مربوط به سود و زیان تحت عنوان درآمد یا هزینه قید شوند.
این اقلام باید به عنوان اقلام خاص شناسایی شوند و در متن گزارش سود و زیان به صورت توضیحات یادداشت شوند. برای درک ماهیت این اقلام لازم است که هر کدام به خوبی شرح داده شود. نمونه‌هایی از اقلامی که ممکن است به عنوان استثناها در نظر گرفته شوند به شرح زیر هستند:
- آسیب های ناشی از بلایای طبیعی در مناطقی که در آن وقایع متناوب دور از انتظار نیست.
- هزینه های خروجی در مقیاس بزرگ کارکنان شاغل در قسمت های فعال شرکت تجاری
- هزینه های بازسازی شرکت
- هزینه دارایی های نامشهود در خارج از روند استهلاک
- طبق مقررات فعلی، جابه جایی صنایع مزاحم به خارج از محدوده شهر
- دریافت کمکهای غیر نقدی به صورت بلاعوض و کمکهای بلاعوض پرداختی
- سود و زیان از فروش دارایی های مشخص و سرمایه گذاری‌های دراز مدت
- سود یا زیان از بخش فروش یا وقفه در عملیات بخشی از شرکت تجاری
- هزینه های غیر عادی مرتبط با ادعاهای مشکوک و موجودی و استهلاک موجودی
- ذخایر تلفیقی ناشی از قراردادهای طولانی مدت
- کسر بودجه اضافی که توسط شرکت بیمه حل و فصل شده است
- مخارج جذب نشده ناشی از کمبود ظرفیت مورد انتظار و ضایعات غیر طبیعی
- سود و زیان در اثر حل و فصل دعاوی حقوقی شرکت
- وقفه در عملیات یک قسمت از شرکت تجاری
توقف بخشی از یک قسمت شرکت تجاری عبارت است از قسمتی نسبتاً مشخص و یا یک گروه که وجود آن از اهمیت فراوانی برخوردار است و به صورت جداگانه شناخته شده باشند، هم چنین فعالیت و دارایی آن بخش به وضوح از سایر واحدهای تجاری متفاوت باشد.
برای این منظور هزینه های عملیاتی و درآمد مربوط به بخش متوقف شده باید به طور جداگانه در بخش های مربوطه، ترجیحا در متن حساب سود و زیان ذکر شده باشد.
هنگام وقفه در عملیات یک قسمت از واحد تجاری باید گزارش عملیات قسمت متوقف شده از جمله عملکرد سود یا زیان و یا فرآیند انتقال آن بخش به صورت جداگانه در صورت سود و زیان مشخص شده باشد.
هم چنین لازم است که سود و زیان حاصل از انتقال قسمت متوقف شده، پس از انجام معامله، تمامی اندوخته های مرتبط با مخارج غیر قابل برگشت عملیات توقف، پس از سود یا زیان عملیاتی در هر صورت (سود یا زیان) مشخص شود.
ضروری است تا موارد زیر به صورت جامع در ارتباط با توقف عملیات یک قسمت از واحد تجاری افشا شود:
حسابداری نوین
تفاوتهای بین اقلام استثنایی و اقلام غیر مترقبه
اقلامی با اهمیت است که منشأ آن رویدادها یا معاملاتی میباشد که در چارچوب فعالیتهای عادی شرکت واقع میگردد و به منظور ارائـه تصویری مطلوب، افشای جداگانه آنها، منفرداً یا در صورت تشابه نوع، در مجموع، به لحاظ استثنایی بودن ماهیت یا وقوع ضرورت می‌یابد.
اقلام استثنایی باید در محاسبه سود یا زیان فعالیتهای عادی منظور شود . مبلغ هر قلم استثنایی (منفرداً یا در صورت تشابه نوع، در مجموع) باید به طور جداگانه و ترجیحاً در متن صورت سود و زیان تحت سرفصل درآمد یا هزینه مربوط منعکس گردد . اعم از اینکه انعکاس این اقلام در متن صورت سود و زیان یا در یادداشتهای توضیحی صورت گیرد، این اقلام باید به‌عنوان اقلام استثنایی قابل تشخیص باشد و این‌گونه تصریح گردد . شرح مناسبی در مورد هر یک از اقلام استثنایی جهت درک ماهیت این اقلام ضروری است.
تعریف فعالیتهای عادی: فعالیتهای معمول، تکرار شونده یا منظم واحد تجاری (فعالیتهای تجاری) و همچنین فعالیتهای مرتبطی است که به تبعیت و در جهت پیشبرد فعالیتهای فوق یا درنتیجه آنها توسط واحد تجاری انجام میشود. چنانچه وقوع برخی رویدادها، صرف نظر از ماهیت غیر معمول یا تناوب آن، در محیط حاکم بر عملیات واحد تجاری (اعم از اقتصادی، مقرراتی، جغرافیایی و غیره) مورد انتظار باشد، آثار آنها بر عملیات واحد تجاری در زمره فعالیتهای عادی تلقی میشود.
نمونه اقلامی که ممکن است درصورت با اهمیت بودن، استثنایی تلقی شود عبارت است از:
الف. زیانهای ناشی از بلایای طبیعی در مناطقی که وقوع آنها به‌طور متناوب انتظار می‌رود.
ب . هزینه‌های اخراج دسته جمعی کارکنان شاغل در بخشهای فعال واحد تجاری.
ج . هزینه‌های تجدید سازمان.
د . به هزینه بردن داراییهای نامشهود خارج از فرایند استهلاک.
ﻫ . زیان انتقال صنایع مزاحم به خارج از محدوده شهرها، طبق مقررات جاری. و . کمکهای بلاعوض غیرسرمایه‌ای دریافتی و کمکهای بلاعوض پرداختی.
ز . سود یا زیان فروش داراییهای ثابت مشهود و سرمایه‌گذاریهای بلندمدت.
ح . سود یا زیان فروش یا توقف عملیات یک بخش از واحد تجاری.
ط . هزینه‌های غیرمعمول مربوط به مطالبات مشکوک‌الوصول و کاهش ارزش موجودی مواد و کالا.
ی . ذخیره‌های غیرمعمول برای زیانهای ناشی از پیمانهای بلندمدت.
ک . وجوه مازاد ناشی از حل و فصل ادعای خسارت از شرکتهای بیمه.
ل . هزینه‌های جذب نشده ناشی از عدم دستیابی به ظرفیت معمول (عملی) مورد انتظار و ضایعات غیرعادی.
م . سود یا زیان ناشی از حل و فصل دعاوی برله یا علیه شرکت.
*اقلام غیر مترقبه:
اقلامی با اهمیت و بسیار غیر معمول است که منشأ آن رویدادهایی خارج از فعالیتهای عادی شرکت میباشد و انتظار نمی‌رود به طور مکرر یا منظم واقع شود؛سود یا زیان اقلام غیر مترقبه و مالیات مربوط باید به طور جداگانه در صورت سود سود غیر عملیاتی و زیان پس از سود یا زیان ناشی از فعالیتهای عادی نشان داده شود.
سهم سهامداران اقلیت از سود یا زیان غیر مترقبه نیز باید زیر صورت سود و زیان تلفیقی افشا شود.
ارائـه شرح مناسبی در یادداشتهای توضیحی در مورد هریک از اقلام غیر مترقبه جهت درک ماهیت این اقلام ضروری میباشد. طبقه‌بندی اقلام به عنوان غیرمترقبه به شرایط خاص هرمورد بستگی دارد. به علت تفاوت در فعالیتهای عادی، آنچه برای یک واحد تجاری غیر مترقبه است، لزوماً برای واحد تجاری دیگر غیرمترقبه نیست. اقلام غیرمترقبه بسیار نادر است، زیرا مربوط به رویدادهایی بسیار غیر معمول میباشد که خارج از فعالیتهای عادی واحد تجاری رخ میدهد و انتظار نمی‌رود به طور مکرر یا منظم واقع شود. با توجه به ملاحظات فوق، سودها یا زیانهای ناشی از مواردی از قبیل بلایای طبیعی (مانند زلزله و سیل) و مصادره داراییها را در صورت با اهمیت بودن، میتوان به عنوان مثالهایی از اقلام غیر مترقبه ذکر کرد.
درآمدها و هزینه‌هایی که منشأ آن رویداد غیرمترقبه واحدی باشد، تشکیل دهنده یک قلم غیرمترقبه واحد است و باید ادغام شود و به عنوان اقلام غیرمترقبه در صورت سود و زیان منظور گردد.
اثر مالیاتی اقلام غیرمترقبه: اثر مالیاتی اقلام غیر مترقبه باید از طریق مقایسه مالیات سود یا زیان ناشی از فعالیتهای عادی بدون احتساب اقلام غیر مترقبه و مالیات سود یا زیان سال مالی (پس از اقلام غیر مترقبه) تعیین گردد. هرگونه اضافه یا کسر مالیات ناشی از مقایسه فوق باید به اقلام غیر مترقبه نسبت داده شود. این روش تضمین‌کننده این امر است که در هر سال محاسبه مالیات مربوط به سود یا زیان ناشی از فعالیتهای عادی به وجود یا عدم وجود اقلام غیر مترقبه بستگی نداشته و ارقام حاصل‌شده در هر دو حالت یکسان باشد.
صورت سود و زیان
در دنیای متغییر امروز نیاز است که عملکرد مالی یک شرکت یا سازمان در یک بازه زمانی خاص اندازه گیری شود. بازه زمانی میتواند ماهیانه، فصلی، سالیانه و حتی طی چند روز باشد. به اطلاعاتی که میتوان از روی آن عملکرد مالی را سنجید، صورت سود و زیان گفته میشود. در این مقاله به اهمیت اجزا گزارش سود و زیان در حسابداری برای شرکت های مختلف خواهیم پرداخت. صورت سود و زیان جامع و صورت سود و زیان تلفیقی را نیز بررسی خواهیم کرد.
سود و زیان در حسابداری به چه معناست؟
در بخش حسابداری صورت سود و زیان از اهمیت زیادی برخوردار است. سود و زیان در یک نگاه اجمالی خلاصه‌ای از هزینه‌ها و درآمدهای ناشی از فعالیتهای عملیاتی، فعالیتهای غیر عملیاتی و سود و زیان خالص را نشان میدهد تا یک گزارش از فعالیتهای کسب و کار به دست آید تا میزان رشد و افت مالی مشخص شود.
اهمیت صورت سود و زیان
صورت سود و زیان به قدری مهم است که بارها دیده و شنیده شده است که مدیران در فواصل کوتاه آن را درخواست کرده‌اند زیرا به کمک سود و زیان میتوان از میزان سود آوری شرکت مطلع شد. اطلاع از جایگاه سازمان و شرکت باعث میشود که:
- میزان پیشرفت یا پسرفت نسبت به رقبا سنجیده شود.
- با توجه به صورت سود و زیان، تصمیمات درون سازمانی و برون سازمانی گرفته سود غیر عملیاتی شود.
انواع سود
شناختن انواع سودها کمک می‌کند تا راحت‌تر مفاهیم سود و زیان در حسابداری درک شود که در ادامه توضیح مختصر هر یک از مفاهیم سود آمده است:
- سود ناخالص: سود ناخالص سودی است که از کسر میزان فروش کالا از هزینه تمام شده به دست می‌آید.
- سود خالص: سود خالص از کسر مالیات از درآمدهای شرکت (عملیاتی و غیر عملیاتی) به دست می‌آید.
- سود عملیاتی: سود عملیاتی از کسر درآمدهای عملیاتی از هزینه‌ها به دست می‌آید که میزان سود شرکت قبل از کسر مالیات را نشان میدهد.
فرمول محاسبه سود و زیان در حسابداری
محاسبه سود و زیان در حسابداری از فرمول خاصی تبعیت می‌کند که به قرار زیر است:
- سود دوره مالی = هزینه‌های دوره مالی – میزان درآمدهای دوره مالی
- زیان دوره مالی = درآمدهای دوره مالی – میزان هزینه‌های دوره مالی
در واقع تمام درآمدها با هم جمع شده و سپس همه هزینه‌ها از آن کسر میشود و پس از آن مالیات نیز از آن کسر میشود. اگر درآمدها بیشتر از هزینه‌ها باشد شرکت سودآور بوده است ولی اگر هزینه‌ها بیشتر از درآمدها باشد، شرکت زیان ده است.
تفاوت سود با درآمد
آیا درآمد و سود متفاوت هستند؟ هر دو کلمه درآمد و سود دارای جریان مثبت نقدینگی هستند و کمی به هم شبیه هستند. البته باید گفت ممکن است سود کاهش یافته باشد که به آن تعدیل سود منفی گفته میشود از این رو همیشه هم سود مثبت نیست. سود پس از کسر هزینه‌ها حاصل میشود که با توجه به نوع هزینه‌ای که از درآمد کسر میشود در سطح‌های مختلف قابل محاسبه است اما درآمد با افزایش قیمت‌ها بر تعداد کالاهای فروخته شده محاسبه میشود یا به عبارتی دیگر درآمد در واقع تمام درآمدی است که قبل از برداشت هزینه‌ها به دست می‌آید.
پس میتوان گفت درآمد میزان مبلغی را که پس از فروش محصولات یا کالا دریافت میشود، میباشد. درآمد مبلغی ناخالص است که مبالغ مربوط به مواد اولیه و تولید محصول از آن کسر نشده است. اگر شرکتی دارای درآمدهای چندگانه باشد، مجموع درآمدهای به دست آمده به درآمد کل شرکت افزوده میشود.
دیدگاه شما