نوسانات بلند مدت

بهترین سرمایه گذاری در زمان تورم و برای 5 سال بعد چیست؟

در اقتصاد کشورمان با توجه به اینکه متغیرهای کلان اقتصادی مثل نرخ بهره و نرخ تورم مدام درگیر نوسانات می باشد، موضوع سرمایه‌گذاری اهیمت زیادی پیدا می کند. با توجه به تورم و کاهش ارزش پول ملی، پیدا کردن راهکاری مناسب جهت حفظ ارزش پول و دارایی نقد خود بسیار مهم است و سوال اصلی این است که چطور سرمایه هایمان را از کاهش ارزش ناشی از تورم روزافزون مصون کنیم؟ در واقع بهترین گزینه سرمایه گذاری در زمان تورم بالا چیست؟

تورم چیست؟

از نظر اقتصادی، تورم یا Inflation به افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در یک بازه زمانی مشخص گفته می‌شود. تورم را می‌توان افزایش بی‌رویه قیمت کالاها و خدمات بدون پشتوانه و بدون برنامه‌ریزی دانست که باعث کاهش قدرت خرید می‌شود و تعادل میان تقاضای محصولات با نقدینگی موجود برای خرید محصولات را بر هم می‌زند.

با وجود تورم ارزش پول ملی روز به روز کاهش می یابد و قدرت خرید خانوارها نسبت به قبل کاهش پیدا میکند. در صورتی که افراد پول و سرمایه خود را در جایی که نرخ بازدهی آن کمتر از نرخ تورم باشد سرمایه گذاری کنند، عملا از ثروت آنها به مرور زمان کاسته خواهد شد. بنابراین اطلاع داشتن از بازارهای بالقوه برای سرمایه گذاری و مقایسه آنها با یکدیگر و ترجیحات فردی شخص میتواند به تصمیم گیری بهتر برای سرمایه گذاری یاری دهنده باشد.

انواع گزینه های سرمایه گذاری

افراد می توانند در یکی از بازارهای مالی زیر جهت حفظ ارزش پول و دارایی خود در برابر تورم سرمایه‌گذاری کنند:

• بازار مسکن
• بانک
• ارز و دلار
• سکه و طلا
• بازار سهام و سرمایه

در ادامه سرمایه‌گذاری در هریک از این بازارهای را مورد بررسی قرار می دهیم تا بهترین سرمایه‌گذاری در زمان تورم مشخص گردد.

سرمایه‌گذاری در مسکن

در کشورمان به دلیل عوامل فرهنگی و اقتصادی، به سرمایه‌گذاری در مسکن اهمیت زیادی داده می شود و بعضی ها معتقدند بهترین سرمایه گذاری در دوران تورم سرمایه گذاری در بازار مسکن است چرا که مسکن هم کالایی مصرفی است و هم قیمت آن به مرور افزایش پیدا می کند، براین اساس بسیاری از مردم بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری در ایران را خرید مسکن می دانند. اما همانطور که گفته شد هر یک از بازارهای مالی مزایا و معایب و همینطور ریسک مخصوص به‌خود را دارند.

مزیت سرمایه‌گذاری در مسکن در زمان تورم:

• ریسک نسبتا پایینی برای حفظ سرمایه دارد
• قابلیت استفاده دارد و همچنین می توان با اجاره دادن درآمدزایی کرد
• قیمت آن به مرور رشد می کند

معایب سرمایه‌گذاری در بازار مسکن:

• یک سرمایه‌گذاری بلندمدت بشمار می رود و سود موردنظر را در کوتاه‌مدت نمی دهد
• طبق مصوبه‌های جدید اگر خالی بماند باید بابتش مالیات پرداخت شود
• نقدشوندگی پایین بازار مسکن یکی دیگر از معایب سرمایه‌گذاری در این حوزه به شمار می رود
• همچنین فردی که قصد ورود به این بازار را دارد باید سرمایه زیادی داشته باشد. حال اینکه عموم مردم چنین پولی در دسترس ندارند.

در حال حاضر وضعیت ملک و خرید و فروش مسکن همگام با تورم در حال افزایش روزافزون است اما به دلیل ناتوانی خریداران در پرداخت قیمت مسکن، بازار ملک دچار رکود است. خانه‌دار شدن در حال حاضر کار ساده‌ای نیست زیرا حداقل بودجه لازم برای خرید خانه یک میلیارد تومان شده است و وام مسکن نیز حتی اگر بخواهیم مشکلات وام اوراق و اقساط نجومی آن را در نظر نگیریم درصد کمی از این پول را پوشش می دهد.

سرمایه‌گذاری در بانک

درصد بالایی از حجم سرمایه‌گذاری‌ها در ایران به سپرده بانکی برمی گردد. سرمایه‌گذاری در بانک به اینگونه است که پول به بانک سپرده می نوسانات بلند مدت شود، به صورت ماهانه مبلغی به عنوان سود سپرده دریافت می شود. سرمایه‌گذاری در بانک از جمله سرمایه‌گذاری‌های بدون ریسک می باشد زیرا اصل سرمایه حفظ و مبلغی سود در هر ماه به آن تعلق می گیرد. بنابراین این روش برای افرادی که به شدت ریسک‌گریز هستند مناسب می باشد.

مزایای سرمایه‌گذاری در بانک‌:

• به لحاظ افق زمانی می توان سرمایه‌گذاری بلندمدت و کوتاه‌مدت داشت
• سرمایه‌گذاری بدون ریسک می باشد
• سودآوری آن تضمینی و قطعی است

معایب سرمایه‌گذاری در بانک:

• در سرمایه‌گذاری بلندمدت سپرده بانکی امکان انتقال سرمایه از یک بانک به بانک دیگر وجود ندارد و همینطور اگر فرد سرمایه‌گذار بخواهد پول خود را پیش از زمان سررسید برداشت کند با نرخ سکشت روبه‌رو می شود
• سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت از جمله منابع ارزان قیمت محسوب می شود
• در سپرده بانکی بلندمدت تا پنج سال امکان نقل و انتقال سرمایه به دیگر بازارهای وجود ندارد و این در حالی است که در شرایط اقتصاد تورمی و نوسانی ایران، بلوکه شدن پول در چنین حسابی ریسک بالایی دارد.
• در شرایط تورمی معمولا نرخ بهره بانکی بسیار پایین تر از نرخ تورم موجود است.

بنابراین در شرایط فعلی اقتصاد ایران که تورم دو رقمی و بیش از ۳۰ درصد است، بهره بانکی نمی تواند ارزش پول شما را در برابر تورم حفظ کند و این موجب ضرر شما می شود. بنابراین اگر به دنبال بهترین بازار سرمایه گذاری در زمان تورم هستید سرمایه گذاری در بانک به شما پیشنهاد نمی شود.

سرمایه‌گذاری در بازار ارز و دلار

بازار ارز همیشه علاقه‌مندان مخصوص به خود را داشته و دارد، همچنین می توان گفت یکی از اصلی‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری در ایران می باشد و به دلیل نوسانات قیمتی، بازار مطلوبی برای سرمایه گذاری در زمان تورم می باشد اما این بازار نیز مانند دیگر بازارها معایب خود را دارد که به شرح زیر است:

• کار کردن در این بازار با ریسک زیادی همراه است
• از شفافیت معاملات برخوردار نیست
• به نوعی فعالیت در یک بازار سیاه به‌حساب می آید
• یک سرمایه‌گذاری پایدار شناخته نمی شود
• به شدت متاثر از اتفاقات و تحولات داخلی و دنیا
• پیش‌بین نرخ ارز همواره با ابهام روبه‌رو می باشد

شاید بازار ارز و دلار یکی از بهترین انواع سرمایه گذاری در زمان تورم باشد اما به دلیل اینکه تاثیر منفی بر وضعیت زندگی افراد دیگر جامعه می گذارد توصیه نمی شود. خرید و فروش در بازار ارز باعث افزایش قیمت ها و کاهش قدرت خرید مردم می شود.

سرمایه‌گذاری در بازار طلا و سکه

در ایران سرمایه‌گذاری در طلا و سکه همواره مورد توجه عموم مردم، دولت و روش مناسب و قابل اعتمادی برای سرمایه‌گذاری بوده است و می توان گفت مأمن امن سرمایه‌گذاران در هنگام بحران‌های اقتصادی می باشد. افراد زیادی بر این باورند که طلا و سکه هیچ‌گاه ارزش خود را از دست نمی دهند بنابراین سرمایه‌گذاری در این حوزه همواره می تواند سودده باشد. از جمله مزیت‌های سرمایه‌گذاری در این بازار نبود محدودیت زمانی است درواقع در هر زمان می توان اقدام به خرید یا فروش کرد. اما عیب این بازار ریسک تقریبا زیاد آن است چرا که از دو فاکتور داخلی یعنی نرخ برابری دلار به ریال و فاکتور خارجی قیمت اونس جهانی تاثیرپذیر است.

مزایای سرمایه گذاری در بازار طلا و سکه:

• استهلاک ندارد.
• نقدشوندگی نسبتا خوبی دارد.
• هنگام خرید و فروش، هزینه بنگاهی یا کارگزاری چندانی ندارد (هزینه قابل اغماض است).

معایب سرمایه گذاری در بازار طلا و سکه:

• به نرخ دلار واکنش نشان می‌دهد.
• به قیمت جهانی طلا واکنش نشان می‌دهد.
• ریسک تقلب فروشنده در عیار و وزن دارد. (که سکه ریسک کمتری در این بخش دارد)

سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه

سرمایه‌گذاری در بازار سهام یکی دیگر از روش‌های سرمایه‌گذاری محسوب می شود. سرمایه‌گذاری در بورس یکی از مرسوم‌ترین روش­های سرمایه‌گذاری در دنیا و یکی از معقولانه ترین روش های سرمایه گذاری در دوران تورم است. شرکت‌‌های معتبر کشور در صنایع مختلف سهام خود را در بورس عرضه می کنند تا افراد مختلف که قصد سرمایه‌گذاری در این حوزه را دارند، سهامدار شرکت‌ها شوند .بورس ایران در سال ۹۸ و پنج ماه ابتدایی سال 99 رکورد‌های بی‌نظیر و بازدهی چشمگیری را در کارنامه خود به ثبت رساند و رشد خوب و بی‌سابقه‌ای داشت. در سال قبل دلایلی چون افزایش نرخ ارز، حمایت های دولت، عرضه اولیه های زیاد، واگذاری و فروش سهام دولتی در بازار، افزایش نرخ تورم و اوضاع بد کسب‌وکار در پی شیوع ویروس کرونا و … موجب هدایت و ورود نقدینگی بالایی به بازار سهام شد. از میانه های تابستان اما روند صعودی بورس تهران تغییر مسیر داد و به سمت سراشیبی رکود حرکت کرد و بسیاری از سرمایه گذاران نا امید از کسب بازدهی های نجومی، پول های خود را از این بازار خارج کردند. اما نکته ای که سهامداران تازه وارد از آن غافل ماندند و یک اصل مهم سرمایه گذاری در بازار سرمایه و بورس محسوب میشود، داشتن علم و اطلاعات کافی از بازار بورس و صنایع و شرکتهای فعال در آن است تا یک شخص بتواند به طور مستقیم در این بازار ورود کند. در غیر این صورت سرمایه گذاری در این بازار نیز همانطور که دیده شد با ریسک بسیار زیادی همراه است و میتواند سرمایه افراد را به خطر بیاندازد. برای این منظور به سهامداران توصیه میشود که به طور غیرمستقیم به سرمایه گذاری در این بازار اقدام کنند.

بنابراین می توان گفت که از مزایای سرمایه گذاری در بازار بورس در زمان تورم

• عدم نیاز به سرمایه زیاد و کلان. افراد می توانند با مبلغ ۵۰۰ هزار تومان فعالیت خود را در این بازار شروع کنند. البته باید توجه داشت که برای خرید عرضه‌های اولیه نقدینگی کمتری مورد نیاز است.
• نقدشوندگی بالا
• امنیت و شفافیت در سرمایه‌گذاری
• حفظ سرمایه در مقابل تورم
• کسب سود به دو طریق افزایش قیمت‌ها و در پی آن کسب سود و سود نقدی تقسیمی بین سهامداران که بعد از برگزاری مجمع به حساب سهامداران واریز می شود
• معافیت مالیاتی

اما اگر بخواهیم از بزرگترین عیب سرمایه گذاری در بازار بورس در زمان تورم صحبت کنیم باید به ریسک زیاد در صورت نزول شدید بازار اشاره کنیم که اخیرا شاهد آن بودیم. بنابراین برای منتفع شدن از این بازار و مصون ماندن از ریسک نوسانات این چنین بازار بورس توصیه میشود که سرمایه گذاری غیرمستقیم را انتخاب کنید و واحد های (یونیت های) صندوق های سرمایه گذاری را خریداری کنید. این کار امکان سرمایه گذاری با نرخی بیشتر از نرخ بهره بانکی و نزدیک به نرخ تورم را به سرمایه گذاران میدهد و علاوه بر آن، افراد از مزایای رشد بازار بورس نیز منتفع میشوند.

سخن آخر

تجربه ثابت کرده است که بازدهی بازار بورس عموما در بلند مدت بیشتر از نرخ تورم بوده است و درواقع یکی از ویژگی‌های مهم بازار بورس حفظ ارزش پول شما در برابر تورم می باشد وحتی بازدهی دارایی شما را از تورم جلو میندارد. بنابراین با در نظر گرفتن معایب و مزایای بازارهای مالی مختلف، می توان گفت سرمایه‌گذاری در بازار بورس با توجه به ویژگی‌هایی که دارد می تواند بهترین سرمایه‌گذاری در زمان تورم باشد زیرا علاوه براینکه پول شما را در برابر تورم بالا حفظ می کند باعث افزایش تورم نشده و برعکس محرک تولید و اشتغال زایی است. و با در نظر گرفتن شرایط حال حاضر بورس صندوق های سرمایه گذاری گزینه های بهتری به نظر میرسند چرا که حداقل نرخ بهره را که بیشتر از نرخ بهره بانکی است را تضمین میکند و در بعضی صندوق ها مانند صندوق های سهامی و مختلط در صورت کسب بازدهی بیشتر، این سود نیز بین سهامداران توزیع خواهد شد.

نوسانات بلند مدت

(ویدئو در اردیبهشت ۱۳۹۸ تهیه شده است)

امروز قصد داریم در مورد یکی دیگر از مفاهیم بازار سرمایه (بورس) یعنی نوسان‌گیری صحبت کنیم، و به این موضوع که آیا نوسان‌گیری استراتژی مناسبی در این بازار هست یا خیر بپردازیم.

سوالات بسیار زیادی هم در مورد این موضوع از ما پرسیده می‌شود. این که به طور کلی “نوسان‌گیری به چه معناست؟!”، “چگونه می‌توان از آن استفاده کرد؟”،”آیا این کار استراتژی مناسبی برای سرمایه‌گذاری است؟!”

یا بسیاری از افراد هم این سوال را دارند که “به طور متوسط در بورس چقدر می‌توان درآمد ماهیانه داشت؟!” معمولا افرادی که این سوال را می‌پرسند نیز همان نگاه نوسان‌گیری را نسبت به بازار دارند و فکر می‌کنند با این نگاه می‌توانند به صورت ماهیانه درآمد مشخصی را در این بازار داشته باشند.

تعریف نوسان‌گیری

به صورت عامیانه به “گرفتن سودهای کم در بازه‌های زمانی کوتاه” اصطلاحا نوسان‌گیری می‌گویند.

مثلا ممکن است فردی به دنبال کسب سود ۳ تا ۴ درصدی در یک هفته باشد و یا فرد دیگری به سود ۷ یا ۸ درصدی در دو هقته رضایت دهد. یا حتی افرادی هستند که ممکن است در طول یک روز به انجام معامله و خرید و فروش بپردازند. همه این افراد در حال نوسان گرفتن از بازار هستند.

پس معمولا به انجام معاملات در بازه‌های زمانی کمتر از یک ماه نوسان‌گیری می‌گویند.

نظر شخصی من !

همان‌طور که در تعریف بالا گفتیم، نوسان‌گیری می‌تواند یک استراتژی معاملاتی برای فعالان بازار سرمایه باشد. اما تجربه ثابت کرده افرادی که در بازار بورس در بلند مدت به دنبال نوسان‌گیری هستند، نمی‌توانند موفقیت‌های خوبی را به دست آورند. همچنین طبق آمارهای بین‌المللی در بازارهای جهانی، حدود ۴۰% از افرادی که در هنگام ورود به بورس نگاه نوسان‌گیری به این بازار دارند و یا کسانی که به دنبال کسب درآمد ماهیانه از بورس هستند، در همان ماه اول از بازار ناامید شده و از آن خارج می‌شوند. هرچند این آمار در ایران رسمی نیست اما تجربه سالیان اخیر این موضوع را در کشور خودمان هم به ما ثابت کرده است!

پس قابل توجه کسانی که از همین شروع کار قصد نوسان گرفتن از بازار را دارند، اگر تجربه و مهارت کافی را نداشته باشید و استراتژی‌های معاملاتی مناسبی را انتخاب نکنید به راحتی جزء همان ۴۰% قرار خواهید گرفت.

اما کار به همین جا ختم نمی‌شود. چرا که بیش نوسانات بلند مدت از نیمی از افراد باقی‌مانده نیز حداکثر پس از یک سال از بازار خارج خواهند شد! به نظر شما این آمار واقعا چه چیزی را نشان می‌دهد ؟!

البته نباید ناامید شوید! این آمار مختص کسانی است که با نگاه نوسان‌گیری وارد بازار شده‌ و یا می‌شوند. شما می‌توانید جزء آن‌ها نباشید و با نگاه سرمایه‌گذاری به نتایج فوق‌العاده‌ای برسید.

نکات مهم در مورد نوسان‌گیری

۱- دوری از هیجانات

کسی می‌تواند در بازار سرمایه موفق باشد که بتواند معاملاتش را به دور از هیجانات درونی و بیرونی و بر اساس استراتژی‌هایی که از پیش تعیین شده انجام دهد. قطعا کسی که نتواند هیجانات خودش را کنترل کرده و همواره با ترس، استرس و یا طمع به خرید و فروش بپردازد نمی‌تواند سرمایه‌گذاری موفق و به خصوص نوسان‌گیری موفقی داشته باشد. پس کسی که قصد دارد در این بازار موفق باشد باید حتما مهارت زیادی در کنترل کردن هیجانات داشته باشد.

۲- مسأله زمان!

همان‌طور که می‌دانید و قبلا هم بارها به آن اشاره کرده‌ایم، زمان معاملات در بازار بورس اوراق بهادار از ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ روزهای شنبه تا چهارشنبه است. لذا کسی که قصد دارد به نوسان‌گیری بپردازد باید زمان زیادی را صرف رصد بازار، تحلیل آن و پیگیری اخبار کند. پس به نوعی می‌توان گفت که این کار به شغل اول او تبدیل خواهد شد.

توجه کنید که اگر نوسانات بلند مدت نوسانات بلند مدت شغل ثابتی دارید و نمی‌توانید زمان زیادی را صرف بازار بورس کنید، نمی‌توانید به راحتی به نوسان‌ گرفتن از بازار بپردازید. اگر هم به بازار بورس به عنوان شغل دوم خودتان نگاه می‌کنید، توصیه ما این است که به دنبال نوسان‌ گرفتن از بازار نباشید.

۳- استراتژی مناسب

کسی که قصد دارد از نوسانات سهام شرکت‌های مختلف بیشترین استفاده را ببرد، باید استراتژی مشخص و مورد اعتمادی داشته باشد. در مورد جزئیات این استراتژی‌ها در ویدیوهای آموزش بورس به طور مفصل صحبت کردیم. یکی از مهمترین این مباحث رعایت کردن حد سود و حد ضرر است. کسی که قصد دارد با نوسان‌گیری به سودهای خوبی برسد حتما باید به حد ضررها و حد سودهای خودش پایبند باشد. در غیر این صورت در بلند مدت با ضررهای بسیار زیادی مواجه خواهد شد!

معاملات الگوریتمی چیست؟!

از آن جا که ممکن است خطای انسانی در بسیاری از موارد محدودیت‌هایی را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کند، بسیاری از فعالان بازارهای مالی در سرتاسر دنیا از گذشته تا بحال به دنبال ایجاد ربات‌ها و برنامه‌های کامپیوتری بوده‌اند که به جای انسان و به صورت اتوماتیک معاملات را انجام دهد. به این گونه معاملات که نرم‌افزارها و برنامه‌های کامپیوتری طراحی شده به جای انسان معاملات را انجام می‌دهند، معاملات الگوریتمی می‌گویند.

البته در کشور ما هنوز مجوز رسمی برای معاملات الگوریتمی و ماشینی داده نشده است. اما در سال‌های اخیر زمزمه‌هایی برای ایجاد بستر مناسب برای این معاملات شنیده می‌شود. لذا در صورتی که این امکان برای معامله‌گران فراهم شود، می‌‌توان استفاده‌های مناسبی برای نوسان‌گیری از آن انجام داد. البته این امر نیز مستلزم داشتن تجربه و مهارت کافی برای معامله‌گران است، چرا که معامله‌گر باید بتواند استراتژی‌های خودش را برای ماشین (کامپیوتر) تعریف نماید تا این سیستم بازدهی مورد نظر را داشته باشد. در غیر این صورت ممکن است ضررهای بسیاری به سرمایه‌گذار تحمیل شود.

پس کسی که قصد دارد در نوسان‌‌گیری بازدهی خوبی کسب نماید، باید تمرکز کافی و بسیار زیادی داشته باشد تا همانند معاملات الگوریتمی با خطای انسانی کمی مواجه شود.

به کارمزدها توجه کنید!

از آن جایی که در بحث نوسان‌‌گیری ما به دنبال سودهای اندک در بازه‌های زمانی کوتاه مدت هستیم، طبیعتا تعداد معاملات ما بیشتر بوده و بحث کارمزدهای پرداختی مطرح می‌شود. اگر قرار بر این باشد که نوسانات بلند مدت تعداد معاملات بالا با سودهای اندکی همراه باشد، هزینه‌های تحمیل شده بر سرمایه‌گذار در بلندمدت از طریق این کارمزدها قابل توجه خواهد بود.

چکیده مطلب :‌

آمار نشان می‌دهد که بسیاری از افرادی که با دید نوسان‌گیری وارد بورس می‌شوند، چون نمی‌توانند نتایج مطلوبی را کسب کننده و به سودهایی که انتظار داشته‌اند برسند، خیلی زود از این بازار ناامید شده و از آن خارج می‌شوند. تجربه نیز ثابت کرده که افرادی که با دید بلند مدت وارد بازار بورس می‌شوند و نگاه سرمایه‌گذاری کردن بر روی سهام شرکت‌های مختلف را دارند، نسبت به کسانی که بدون مهارت کافی به دنبال نوسان‌گیری و یا کسب درآمد ماهیانه در بورس هستند موفق‌تر خواهند بود.

توصیه ما به شما و مخصوصا افرادی که به تازگی قصد ورود به بورس را دارند و یا وارد بورس شده‌اند این است که حتما در سرمایه‌گذاری‌های خود نگاه بلندمدت داشته و از نوسان‌گیری پرهیز کنند.

قطعا شما هم پس گذشت زمان و با کسب تجربه و مهارت لازم، سودهای فوق‌العاده‌ای را به دست خواهید آورد. لذا در گام بعدی با انتخاب استراتژی‌های مناسب و در دوره‌های کوتاه‌مدت‌تر می‌توانید با بخشی از سرمایه خود به نوسان‌گیری نیز بپردازید.

به یاد داشته باشید که سرمایه‌گذاران موفق و ثروتمندان خودساخته همانند “وارن بافت” همواره در سرمایه‌گذاری‌هایشان از دید بلندمدت بهره‌ می‌گیرند.

معاملات بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت

برای معاملات و سرمایه گذاری در بازارهای مالی، افق های زمانی متفاوتی وجود دارد که شامل افق کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت است. قبل از انتخاب هر کدام از این بازه های زمانی، باید اهداف سرمایه گذاری خود را به درستی تعیین کرده، ذات بازار را در نظر گرفته و میزان تحمل ریسک فردیِ خود را بسنجید.

معاملات بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت

سرمایه گذاری در بازارهای مالی بسیار وسوسه انگیز است، بخصوص برای افراد ناآگاه. زیرا اکثر آنها تصور می کنند یک شبه در این بازار پولدار خواهند شد و تمام رویاهایشان به حقیقت خواهد پیوست. همین اشتباه باعث می شود این افراد در کوتاه ترین زمان ممکن کل سرمایه شان را در بازار نابود کنند و تقصیر را به گردن بازار بیاندازند. اما واقعیت این نیست. در واقع افراد باید مدیریت سرمایه که شرط نخستِ ورود به این بازارهاست را رعایت کرده و مطابق با آن معاملات خود را زمانبندی کنند. بازه های زمانی معاملات را در بازارهای مالی میتوان به سه گروه کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تقسیم بندی کرد. با ما باشید تا در این مقاله نگاهی دقیق تر به این موضوع بیاندازیم.

تعاریف بازه های زمانی معاملاتی

برای تصمیم گیری بهتر، قبل از هر چیز باید با تعاریف هر کدام از این بازه های زمانی به درستی آشنا باشید:

• معاملات کوتاه مدت:معاملات کوتاه مدت، معمولاً به تریدهایی گفته می شود که در بازه زمانی کمتر از یک ساعت و حداکثر کمی بیش از یک هفته انجام می شوند. این نوع معاملات برای افرادی که حرفه ای هستند و یا صبر کمتری در بازار دارند و می خواهند زودتر به نتیجه برسند، مناسب است. البته زودتر به نتیجه رسیدن منوط به مهارت لازم در امر تریدینگ است و اصلاً برای افراد آماتور توصیه نمی شود. تریدهای کوتاه مدت نیازمند رصد دائمی بازار است و معامله گر استرس زیادی را متحمل می شود. زیرا با نوسانات زیادی در بازار مواجه خواهد شد و ریسک بیشتری سرمایه اش را تهدید خواهد کرد. در این میان افرادی هستند که منحصراً علاقه به معاملات روزانه دارند یا ترجیح می دهند حتی زیر یک ساعت معامله کرده و از نوسانات بازار سود بگیرند. اصطلاح اسکالپ کردن مربوط به این نوع معاملات نوسانگیری کوتاه مدت است. برای این نوع ترید، نمودارهای 4 ساعته یا کمتر را باید تحلیل کنید;
• معاملات میان مدت: این نوع تریدها در بازه زمانی حداقل یک هفته و حداکثر چند ماه (معمولاً 6 ماه را در نظر می گیرند) صورت می گیرند و می شود به آنها نام “سرمایه گذاری میان مدت” هم داد. بر خلاف معاملات کوتاه مدت که برای همه افراد مناسب نیست، این بازه زمانی برای اکثر افراد مناسب است. استرس کمتری هم به تریدر وارد می شود. البته باید حتماً به تحلیل ها آشنایی کامل داشته و جوانب کار را به طور کامل بسنجید و بعد برای خرید سهم یا هر آیتم دیگری که قصد خریدش را دارید، اقدام کنید. برای این نوع ترید، نمودار روزانه را باید تحلیل کنید;
• معاملات بلند مدت: کم استرس ترین نوع ترید و سرمایه گذاری، معاملات طولانی مدت است زیرا نیازی به رصد دائم بازار نیست و اکثراً در بازه زمانی طولانی بیشتر سود خواهید کرد. البته این در همه موارد صدق نمی کند و به تحلیل مناسب شما در زمان تریدر و سرمایه گذاری مربوط است که بهترین گزینه را انتخاب کرده باشید. همچنین اگر سرمایه ای دارید که برای مدت طولانی میتوانید چشم روی آن ببندید، به سمت سرمایه گذاری های بلند مدت بروید. برای سرمایه گذاری بلند مدت که بازه آن معمولاً بیشتر از یک نوسانات بلند مدت نوسانات بلند مدت سال است، نمودارهای هفتگی و ماهانه را تحلیل کنید. وارن بافت توصیه می کند که “بدنبال سودهای کوچک از بازار نباشید و سهام مناسبی را انتخاب کنید که در طولانی مدت به شما سود خوبی می رساند.”

بازه های زمانی معاملات را بر چه مبنایی باید تعیین کرد و کدام بهتر است؟

در معاملات و سرمایه گذاری اولین اصل، مدیریت سرمایه و هدف گذاری درست است. شما باید اهداف خود را از سرمایه گذاری به درستی شناسایی و تعیین کنید، سپس متناسب با آن دست به معامله بزنید. مثلاً اگر قصد یک تفریح کوچک و ساده را دارید، شاید ترید کوتاه مدت از همه گزینه ها برایتان بهتر باشد. ولی اگر قصد دارید در 5 سال آینده خانه بخرید و یا برای بازنشستگی خود سپرده ای جمع کنید، سرمایه گذاری بلند مدت برای تان ایده آل تر است.

فاکتور بعدی که باید به شدیداً به آن دقت کنید، میزان پذیرش ریسک فردی است. اگر تحمل ریسک های بالا را ندارید، به هیچ عنوان به دنبال تریدهای کوتاه مدت نروید.

به طور کلی، هر کدام از این بازه های زمانی مزایا و معایب خاص خود را دارند که باید بر آنها اشراف کامل داشته باشید. شاید اگر بخواهیم مزایا و معایب این افق های سرمایه گذاری را کنار هم بگذاریم و منطقی تصمیم بگیریم، سرمایه گذاری میان مدت به طور کلی گزینه بهتری باشد. زیرا نه ریسک بالای سرمایه گذاری کوتاه مدت و امکان سوخت سریع و کامل سرمایه را دارد و نه قرار است سرمایه برای مدت زیادی یک گوشه بی استفاده بماند. سرمایه گذاری میان مدت ریسک کمتری داشته و بازدهی به نسبت خوبی هم دارد. البته این برای بازار سهام صدق میکند. در بازار سهام سرمایه گذاری میان مدت و بلند مدت به صرفه تر است و تریدهای کوتاه مدت به نوعی بی معناست.

در بازارهای پرنوسان تری مثل فارکس، ارزهای دیجیتال و یا آتی، به علت ذات بازار که به نوعی قابل اعتماد نیست، بهتر است با دانش تحلیلی کامل و کافی به سمت معاملات بلند مدت و میان مدت بروید و موارد ارزنده ای را انتخاب کنید. البته معاملات کوتاه مدت هم در این بازارها مهارت خاصی را می طلبد و بسیار پر ریسک است.

بازارهای مالی، بازارهایی با فرصت های بالقوه زیاد است که نوسانات بلند مدت فقط باید به درستی و در زمان مناسب آنها را شناسایی کنید. بازه سرمایه گذاری و یا ترید کردن هر کس، با توجه به اهداف سرمایه گذاری، ذات بازار و ریسک پذیری افراد تعیین می شود و این یک مسئولیت کاملاً فردی است که این فاکتورها را به درستی بررسی کند.

تاثیر نوسانات ارز بر تجارت

با توجه به شرایط و روابط سیاسی و منطقه‌ای کشورمان، و تصمیمات اخذ شده از سمت مسئولین و وجود تحریم‌ها، نرخ ارز همواره در کشورمان در حال تغییر است. نوسانات ارز علاوه بر محصولات داخل کشور، بر تجارت بین الملل هم تاثر گذار است. در این مقاله نگاهی کوتاه به تاثیر نوسانات ارز بر تجارت خواهیم داشت. به پول‌های خارجی ارز گفته می‌شود. به گفته دیگر به واحدهای پولی که در کشورهای دیگر به جز کشور اصلی داد و ستد شود به صورت کلی ارز گفته می‌شود.

با توجه به شرایط حاکم بر کشورمان، معمولا نرخ ارز، نوسانات زیادی دارد که این نوسانات ارز تاثیر مستقیمی بر تجارت بین­ الملل دارد. اثرات نوسانات ارز بر تجارت می­‌تواند مثبت و یا منفی باشد. ما در اینجا مفصلا تأثیر نوسانات ارز بر تجارت و اقتصاد را بررسی خواهیم کرد.

تعیین قیمت ارز

قیمت ارز به دو صورت تعیین می‌شود. عرضه و تقاضا تعیین‌کننده قیمت ارز در کشورهایی است که گردش ارز در آن‌ها آزاد بوده و بانک مرکزی و دولت، دخالتی در تعیین نرخ ارز ندارند. اما در سایر کشورها ملاحظات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، بانک مرکزی و دولت، نرخ ارز را تعیین می‌کنند؛ که یک نظام کنترلی را شکل داده‌اند. ایران جز کدام دسته است؟

تأثیر نرخ ارز

رایج‌ترین شاخص برای رقابت ‌پذیری در مبادلات بین‌المللی، نرخ ارز موثر حقیقی است. از این شاخص برای ارزیابی تغییر و تحول قیمت‌ها و هزینه‌های نسبی استفاده می‌شود. این متغیر جایگاه کشورها را در عرصه رقابت نشان می‌دهد و تأثیر چشمگیری در توسعه اقتصاد کلان دارد؛ همچنین بر متغیرهای اساسی اقتصاد کلان تأثیرگذار است.

یکی از چالش‌های اصلی اقتصاد کشورمان، ایران، نرخ ارز و سیاست‌گذاری‌های ارزی است. این چالش همیشه در مجالس سیاست‌گذاری اقتصاد کشور و نحوه تعیین نرخ ارز و اثرات آن وجود داشته است.

ارزش پول ملی در دنیای بین‌الملل نقش اساسی در تعیین هزینه‌های اقتصادی مربوط به سرمایه‌گذاری، واردات و صادرات دارد که بر رشد اقتصادی نوسانات بلند مدت اثرگذار است. نوسانات نرخ ارز می‌تواند باعث ایجاد تردید در تجارت بین‌المللی شود که با کاهش سرمایه‌گذاری در بخش خارجی، باعث کاهش تجارت و جریان سرمایه شده و سبد دارایی‌های مالی به هم می‌خورد.

برخی عوامل تاثیرگذار در تعیین نرخ ارز در کشور:

• چالش‌های سیاسی خارجی مثل تحریم‌ها، برجام و مسائل منطقه‌ای با همسایگان
• چالش‌های سیاسی داخلی مثل اعتراضات و اعتصابات صنفی، کسری بودجه دولت، اثرهای تقویمی و سیاست‌های ضد تورمی

همچنین نرخ ارز بر قدرت رقابتی تولیدکنندگان، سطح تولید و اشتغال اثرگذار است که روی سطح عمومی قیمت‌ها و تورم تأثیر مستقیم دارد؛ بنابراین با توجه به اثرات مستقیم نرخ ارز بر عملکرد اقتصادی کشور، سیاست‌گذاری‌های ارزی و تعیین نرخ ارز اهمیت بالایی دارد.

تأثیرات تغییر نرخ ارز

اقتصاد کلان یک کشور به سایر کشورها از طریق بازار کالاها، توسط نرخ ارز مرتبط می‌شود. با افزایش نرخ ارز، صادرات غیر نفتی و تراز تجاری بهبود می‌یابد. ولی نوسانات بلند مدت این تغییرات در بلند مدت باعث افزایش هزینه‌های تولید ناشی از افزایش قیمت مواد اولیه شده که به شرکت‌ها زیان می‌رساند.

با تغییر نرخ ارز روند پس‌انداز و سرمایه‌گذاری غیرمنطقی شده که امکان تخصیص بهینه منابع نخواهد بود.

نرخ ارز و صادرات

در زمان بحران، سیاست ارزی متفاوت از شرایط عادی اقتصاد کشور است. بسیاری بر این باورند که با افزایش نرخ ارز در کشور و افزایش قیمت دلار، زمان خوبی برای صادرات است و باید برای آن برنامه‌ریزی کرد.

اگر کاهش ارزش پول هر کشور، آگاهانه و با نظارت لازم دولت و کنترل‌های پولی همراه باشد، تأثیر مثبت بر افزایش صادرات خواهد داشت. همانند چین که با پایین نگه‌داشتن ارزش پول ملی خود نسبت به آمریکا، صادرات خود را افزایش داده است.

این افزایش نرخ ارز می‌تواند قدرت رقابت در بازارهای صادراتی را افزایش دهد؛ اما از طرفی باعث افزایش هزینه تولید و کمبود نقدینگی در داخل کشور می‌شود. همچنین بازپرداخت‌های ارزی نیز افزایش خواهد یافت.

با توجه به شرایط خاص کشورمان در منطقه و جهان، وجود شرایط تحریمی، نوسانات شدید قیمت ارز، شرایط سیاسی، روابط سیاسی، تصمیم‌های دولت و تأثیرگذاری مستقیم این موارد در تجارت بین‌الملل، توصیه می‌شود قبل از شروع تجارت با کشورهای خارجی از مشاوران با تجربه در این زمینه کمک بگیرید. کارشناسان GTG آماده ارائه انواع مشاوره به شما هستند.

نویسنده: حمید قاسمی

با توجه به شرایط و روابط سیاسی و منطقه‌ای کشورمان، و تصمیمات اخذ شده از سمت مسئولین و وجود تحریم‌ها، نرخ ارز همواره در کشورمان در حال تغییر است. نوسانات ارز علاوه بر محصولات داخل کشور، بر تجارت بین الملل هم تاثر گذار است. در این مقاله نگاهی کوتاه به تاثیر نوسانات ارز بر تجارت خواهیم داشت. به پول‌های خارجی ارز گفته می‌شود. به گفته دیگر به واحدهای پولی که در کشورهای دیگر به جز کشور اصلی داد و ستد شود به صورت کلی ارز گفته می‌شود.

با توجه به شرایط حاکم بر کشورمان، معمولا نرخ ارز، نوسانات زیادی دارد که این نوسانات ارز تاثیر مستقیمی بر تجارت بین­ الملل دارد. اثرات نوسانات ارز بر تجارت می­‌تواند مثبت و یا منفی باشد. ما در اینجا مفصلا تأثیر نوسانات ارز بر تجارت و اقتصاد را بررسی خواهیم کرد.

تعیین قیمت ارز

قیمت ارز به دو صورت تعیین می‌شود. عرضه و تقاضا تعیین‌کننده قیمت ارز در کشورهایی است که گردش ارز در آن‌ها آزاد بوده و بانک مرکزی و دولت، دخالتی در تعیین نرخ ارز ندارند. اما در سایر کشورها ملاحظات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، بانک مرکزی و دولت، نرخ ارز را تعیین می‌کنند؛ که یک نظام کنترلی را شکل داده‌اند. ایران جز کدام دسته است؟

تأثیر نرخ ارز

رایج‌ترین شاخص برای رقابت ‌پذیری در مبادلات بین‌المللی، نرخ ارز موثر حقیقی است. از این شاخص برای ارزیابی تغییر و تحول قیمت‌ها و هزینه‌های نسبی استفاده می‌شود. این متغیر جایگاه کشورها را در عرصه رقابت نشان می‌دهد و تأثیر چشمگیری در توسعه اقتصاد کلان دارد؛ همچنین بر متغیرهای اساسی اقتصاد کلان تأثیرگذار است.

یکی از چالش‌های اصلی اقتصاد کشورمان، ایران، نرخ ارز و سیاست‌گذاری‌های ارزی است. این چالش همیشه در مجالس سیاست‌گذاری اقتصاد کشور و نحوه تعیین نرخ ارز و اثرات آن وجود داشته است.

ارزش پول ملی در دنیای بین‌الملل نقش اساسی در تعیین هزینه‌های اقتصادی مربوط به سرمایه‌گذاری، واردات و صادرات دارد که بر رشد اقتصادی اثرگذار است. نوسانات نرخ ارز می‌تواند باعث ایجاد تردید در تجارت بین‌المللی شود که با کاهش سرمایه‌گذاری در بخش خارجی، باعث کاهش تجارت و جریان سرمایه شده و سبد دارایی‌های مالی به هم می‌خورد.

برخی عوامل تاثیرگذار در تعیین نرخ ارز در کشور:

• چالش‌های سیاسی خارجی مثل تحریم‌ها، برجام و مسائل منطقه‌ای با همسایگان
• چالش‌های سیاسی داخلی مثل اعتراضات و اعتصابات صنفی، کسری بودجه دولت، اثرهای تقویمی و سیاست‌های ضد تورمی

همچنین نرخ ارز بر قدرت رقابتی تولیدکنندگان، سطح تولید و اشتغال اثرگذار است که روی سطح عمومی قیمت‌ها و تورم تأثیر مستقیم دارد؛ بنابراین با توجه به اثرات مستقیم نرخ ارز بر عملکرد اقتصادی کشور، سیاست‌گذاری‌های ارزی و تعیین نرخ ارز اهمیت بالایی دارد.

تأثیرات تغییر نرخ ارز

اقتصاد کلان یک کشور به سایر کشورها از طریق بازار کالاها، توسط نرخ ارز مرتبط می‌شود. با افزایش نرخ ارز، صادرات غیر نفتی و تراز تجاری بهبود می‌یابد. ولی این تغییرات در بلند مدت باعث افزایش هزینه‌های تولید ناشی از افزایش قیمت مواد اولیه شده که به شرکت‌ها زیان می‌رساند.

با تغییر نرخ ارز روند پس‌انداز و سرمایه‌گذاری غیرمنطقی شده که امکان تخصیص بهینه منابع نخواهد بود.

نرخ ارز و صادرات

در زمان بحران، سیاست ارزی متفاوت از شرایط عادی اقتصاد کشور است. بسیاری بر این باورند که با افزایش نرخ ارز در کشور و افزایش قیمت دلار، زمان خوبی برای صادرات است و باید برای آن برنامه‌ریزی کرد.

اگر کاهش ارزش پول هر کشور، آگاهانه و با نظارت لازم دولت و کنترل‌های پولی همراه باشد، تأثیر مثبت بر افزایش صادرات خواهد داشت. همانند چین که با پایین نگه‌داشتن ارزش پول ملی خود نسبت به آمریکا، صادرات خود را افزایش داده است.

این افزایش نرخ ارز می‌تواند قدرت رقابت در بازارهای صادراتی را افزایش نوسانات بلند مدت دهد؛ اما از طرفی باعث افزایش هزینه تولید و کمبود نقدینگی در داخل کشور می‌شود. همچنین بازپرداخت‌های ارزی نیز افزایش خواهد یافت.

با توجه به شرایط خاص کشورمان در منطقه و جهان، وجود شرایط تحریمی، نوسانات شدید قیمت ارز، شرایط سیاسی، روابط سیاسی، تصمیم‌های دولت و تأثیرگذاری مستقیم این موارد در تجارت بین‌الملل، توصیه می‌شود قبل از شروع تجارت با کشورهای خارجی از مشاوران با تجربه در این زمینه کمک بگیرید. کارشناسان GTG آماده ارائه انواع مشاوره به شما هستند.

نویسنده: حمید قاسمی

مطالب مرتبط

سامانه ارز نیما در واقع مخفف شده‌ عبارت « نظام یکپارچه‌ معاملات ارزی » است. سامانه نیما باهدف سازماندهی بازار…

تصویب ناقص قوانین بودجه سنواتی بدون تصویب آیین‌نامه پوشش نوسانات نرخ ارز

گزیده جستار: امکان استفاده از تسهیلات ارزی، با فرض وجود بسیار اما و اگر دیگر، در دوران پسابرجام مهم است؛ ولی آنچه مهم‌تر است پیش‌بینی‌پذیر نمودن و تحت کنترل در آوردن آثار نوسانات نرخ ارز جهت استفاده بهینه از این تسهیلات است.

مقدمه:

«نرخ ارز» قیمت واحد پول خارجی است که تحت شرایط عرضه و تقاضا قرار دارد . ریسک افزایش نرخ ارزهای خارجی برای تولیدکنندگان و ریسک کاهش نرخ ارزهای خارجی برای صادرکنندگان مجموعاً با عنوان «ریسک نوسانات نرخ ارز» از مسائل تعیین کننده در نظام مالی و اقتصادی است که با نوسانات خود به صورت همزمان عموم بخش های اقتصادی را تحت تأثیر قرار می دهد. نوساناتی که برنامه‌ریزی به ویژه از نوع بلند مدت آن را در هر سطح اقتصادی دچار اختلال می کند.

این نوسانات در سطح خرد در اکثر مواقع باعث بالا رفتن هزینه تولید و در نتیجه پایین آمدن توان رقابتی آنها می‌‌شود.

در سطح کلان، سهم قابل توجهی از درآمدهای دولت از محل صادرات نفتی تأمین می‌شوند که با توجه به نرخ ارز به ریال تبدیل می‌شود. بنابراین، نوسانات نرخ ارز تأثیر غیرقابل ‌انکاری بر بودجه دولت دارد. همچنین دولت با اعمال سياست تعيين نرخ ارز، در جريان ورود و خروج ارز در اقتصاد ملی و متعاقباً ميزان ورود و خروج کالا، خدمات و سرمايه بين يك کشور با ساير کشورها دخالت می کند .

نرخ ارز به عنوان نرخ مبادله پول رايج يك کشور با پول ساير کشورها در کشورهاي مختلف بر اساس يكی از نظام هاي ثابت، متغير، چندگانه يا مديريت شناور شده تعيين می شود . سعی شده است نظام تعیین نرخ ارز ایران ، «شناور مدیریت شده» باشد.

«علاوه بر «عوامل مقطعي و كوتاه مدت»، این «عوامل بنیادین» به تفکیک جدول ذیل هستند که زمینه ساز افزایش نرخ ارز می گردند. بر مبنای نظریات اقتصادي، عوامل بنيادین، روند بلند مدت نرخ هاي برابري پول كشورها را تعيين مي كنند. اگر در كشوري نرخ رشد اقتصادي كاهش یابد، نرخ تورم افزایش یابد، عرضه پول داخلي آن كشور به دليل سياست هاي انبساطي پولي افزایش یابد، كسري بودجه دولت افزایش یابد و یا كسري تجارت خارجي در آن افزایش یابد، در آن صورت ارزش پول آن كشور در مقابل سایر پول ها كاهش خواهد یافت .

در سال های پس از بحران ارزی 1390 و 1391 برخي از روندهای اقتصادی نقشي اساسي در شکل گیری زمینه های كاهش ارزش پول ملي داشته اند. بر اساس جدول ذیل طي سال های اخیر روند متغیرهای تعیین كننده نرخ ارز به جز نرخ تورم همگي در جهت كاهش ارزش پول ملي بوده است . »

پیش تر ادعاهای بانکی و حقوقی مطروح بر سر نحوه تسویه حساب ارز تخصیص یافته به واردکنندگان پس از نوسانات ناگهانی نرخ ارز در سال 1391 در نوشتاری جداگانه با عنوان « مسئولیت حقوقی پرداخت تفاوت ریالی تعهدات ارزی واردکنندگان » مورد بررسی قرار گرفت.

اکنون در این نوشتار روند تصویب ابزارهای قانونی مقرر جهت پوشش نوسانات نرخ ارز در دو قسمت مورد بررسی قرار می گیرد.

قسمت نخست) ابزار قانونی تصویب نشده جهت پوشش نوسانات نرخ ارز:

به موجب ماده 46 قانون برنامه ششم توسعه مصوب 14 اسفندماه 1395:

«به منظور رونق توليد، نوسازي صنايع، حمايت هدفمند از صنايع داراي اولويت سياست هاي كلي اقتصاد مقاومتي و همچنين توسعه صادرات غيرنفتي، دولت و دستگاه هاي اجرائي ذي ربط به شرح زير اقدام مي كنند : . ت. دولت مکلف است با رعایت تبصره (۳) ماده 20 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب ۱.۲.۱۳۹۴ طی اجرای قانون برنامه ساز وکار لازم برای پوشش خطرات افزایش‌سالانه بیش از ده‌درصد (۱۰%) نرخ ارز را در بودجه سنواتی پیش‌بینی کند و برای بنگاه های اقتصادی دریافت کننده تسهیلات ارزی طراحی و به اجراء درآورد . »

در تبصره (3) ماده 20 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب ۱ اردیبهشت ماه ۱۳۹۴ آمده است:

«وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است ظرف مدت سه ماه پس از تصویب این قانون با همکاری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، سازمان بورس و اوراق بهادار و بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، آیین نامه پوشش نوسانات نرخ ارز را تهیه کند و به تصویب هیأت وزیران برساند . »

آنچه در این میان قابل توجه می نماید آن است که علی رغم تکلیف قانونی مقرر در تبصره (3) ماده 20 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مبنی بر تصویب آیین نامه پوشش نوسانات نرخ ارز ظرف مدت سه ماه از تاریخ ۱ اردیبهشت ماه ۱۳۹۴، تا کنون این آیین نامه اجرایی نشده است. بنابراین اجرای بند (ت) ماده 46 قانون برنامه ششم توسعه نیز امکان پذیر نخواهد بود.

لذا می توان نتیجه گرفت تا زمان عدم تصویب آیین نامه پوشش نوسانات نرخ ارز، قوانین بودجه سنواتی تصویبی در مدت زمان اعتبار قانون برنامه ششم توسعه؛ از جهت عدم امکان لحاظ ده‌درصد (۱۰%) مقرر در بند (ت) ماده 46 قانون برنامه ششم توسعه در متون خود، دارای نقص خواهند بود.

قسمت دوم) ابزارهای قانونی تصویب شده جهت پوشش نوسانات نرخ ارز:

الف) به موجب ماده72 قانون برنامه پنجم توسعه مصوب 15 دی ماه 1389:

«به منظور کاهش خطرپذیری ناشی از نوسانات قیمت ها از جمله نوسانات نرخ ارز برای واحدهای تولیدی ـ صادراتی، بیمه مرکزی ایران از طریق شرکت های تجاری بیمه، امکان ارائه خدمات بیمه‌ای مربوط به نوسانات قیمت ها و نوسانات نرخ ارز را فراهم آورد . »

متعاقباً به استناد ماده ۷۲ قانون برنامه پنجم توسعه و بند (5) ماده ۱۷ قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری و به منظور کاهش خطرپذیری ناشی از نوسانات قیمت‌های ارز، شورای‌ عالی بیمه در جلسه مورخ ۲۹.۱.۱۳۹۱ اجازه صدور «بیمه‌نامه نوسانات نرخ ارز واحدهای تولیدی – صادراتی» را توسط شرکت‌های بیمه در چارچوب « آیین نامه شماره 70: شرایط عمومی بیمه‌نامه نوسانات نرخ ارز واحدهای تولیدی – صادراتی » صادر کرد.

به این ترتیب تولیدکنندگان داخلی که نگران تأثیر منفی افزایش نرخ ارز خارجی بر فعالیت‌های تولیدی خود هستند، همچنین صادرکنندگانی که کاهش نرخ ارز را به نفع خود و توسعه صادرات خود نمی داننند، می‌توانند برای کنترل تأثیر منفی نوسانات نرخ ارز پایه نسبت به نرخ روز انعقاد بیمه نامه، از بیمه استفاده کنند. در این بیمه نامه، زیان بیمه گذار، ناشی از تفاوت نرخ ارز پایه در تاریخ سررسید بیمه نامه، نسبت به نرخ تاریخ انعقاد بیمه نامه ( تا حدود ۲۰ درصد )، خسارت تلقی می‌شود و شرکت بیمه متعهد است که آن قسمت از خسارت را که بر اساس مفاد شرایط عمومی و خصوصی بیمه نامه، متوجه بیمه گذار شده باشد تا سقف مندرج در بیمه نامه پرداخت نماید .

این بیمه نامه مواردی مانند خسارت ناشی از عدم دریافت مجوز صدور کالا و خسارت ناشی از عدم ایفای تعهدات طرفین تجاری را از تعهدات شرکت بیمه مستثنا کرده و بی توجهی بیمه گذار به ایفای تعهدات خود و فسخ قرارداد تجاری بیمه گذار را از جمله موارد فسخ بیمه نامه برشمرده است .

«البته شرکت‌های بیمه برای بیمه کردن هر نوع ریسک باید قادر به اندازه‌گیری ریسک مورد نظر باشند؛ در حالی که نوسانات نرخ ارز تابع هیچ شرایط پیش‌تعیین شده‌یی نیست و کاملا تصادفی نوسان می‌کند.

از طرفی شرکت‌های بیمه زمانی یک ریسک را بیمه می‌کنند که بین ریسک بیمه‌گذاران همبستگی وجود نداشته باشد. در مورد نرخ ارز به گونه‌یی است که کاملا این همبستگی وجود دارد. به عبارتی وقتی یک نفر دچار خسارت شود سایر بیمه‌گذاران نیز دچار خسارت می‌شوند.

بنابراین شرکت‌های بیمه زمانی می‌توانند این ریسک برای متقاضیان را بیمه کنند که حق بیمه بالایی پرداخت کنند. با توجه به مراتب فوق شرکت‌های بیمه نسبت به ارائه بیمه‌نامه فوق رغبتی از خود نشان ندادند. »

ب) به موجب بخشنامه شماره 90298. 89 مورخ 29 تیرماه 1389 « آیین نامه اجرایی معاملات آتی ارز - ریال » توسط بانک مرکزی برای بانک ها لازم گردید.

موضوع قرارداد در اين آيين نامه تعهد بانك و مشتري نسبت به مبادله مقدار معينی ارز يا ريال به نرخ آتی ارز در سررسيد می باشد . نرخ آتی ارز، مبلغ و سررسيد در زمان عقد قرارداد تعيين می گردند. بانك متعهد می گردد پس از شناسايی کامل مشتري و وجود قرارداد تجاري صادراتی يا وارداتی معتبر در تاريخ سررسيد نسبت به تأمين و فروش ارز يا ريال توافق شده به مشتري اقدام نمايد .

« آيين نامه بانك مرکزي هم درباره پوشش ريسك نوسانات ارزي با استفاده از ابزار آتی نقص های خود را دارد. آنچه بانك مرکزي ساختاري طراحی کرده است شيبه پيمان آتی ارز است که نوعاً بنگاه هاي بزرگ اقتصادي از آن استفاده می کنند و نرخ آن براساس توافق مشتري با بانك تعيين می شود.

اگرچه براساس دستورالعمل، نر خ ها می بايست در چارچوب نر خ هاي واقعی متعارف بازار باشد؛ ولی در عمل نرخی که تعيين می شود نرخ قابل قبول و بهينه براي مشتري نيست.

بانك تعهد می کند در سررسيد، که حداقل يك ماه و حداکثر دوازده ماه می باشد، ارز را بدهد و مشتري توافق می کند که در سررسيد بهای قرار داده شده را بدهد. بنابراين همه چيز بر اساس توافق طرفين تعيين می شود. پس اتاق پاياپايی ) محل تسويه وجوه ( وجود ندارد که اگر يكی از طرفين به تعهدش عمل نكرد اتاق پاياپاي، اين کار را انجام دهد.»

جالب آنکه به موجب تبصره (3) ماده 9 این آیین نامه بانک مجاز شده است با توجه به نوسانات نرخ اسعار در همین طول مدت قرارداد حداکثر دوازده ماهه، نسبت به تعديل ميزان وثايق اقدام نمايد. البته استفاده از این اختیار بانک نیاز به تصریح در قرارداد دارد؛ زیرا به موجب بند (1) ماده 10 این آیین نامه اعمال هر گونه تغييرات جزئي و کلي در مفاد این قرارداد حتي فسخ آن، صرفًا در صورت توافق و رضايت طرفين امکان پذير است .

ج) اخیراً نیز هیات وزیران در جلسه 17 اردیبهشت ماه 1396 به پیشنهاد مجمع عمومی صندوق ضمانت صادرات ایران و به استناد ماده 7 قانون چگونگی اداره صندوق ضمانت صادرات ایران مصوب 17 مهرماه 1375 تصویب نامه شماره 123424.ت 51733 هـ مورخ 1394.9.22 را اصلاح و به موجب آن « بیمه نامه پوشش نوسان نرخ ارز جهت صادرات » ابلاغ نمود. این بیمه نامه با دوره اعتبار حداکثر شش ماهه، کاهش سه الی سی و پنج درصدی نرخ ارز مربوط به کالاهای صادراتی را پوشش می‌دهد .

واضح است که منحصر بودن این نوع از بیمه نامه به «کالاهای صادراتی» کاربرد آن را محدود می نماید.

در پایان می توان چنین نتیجه گرفت:

امکان استفاده از تسهیلات ارزی؛ با فرض وجود بسیار اما و اگر دیگر، در دوران پسابرجام مهم است؛ ولی آنچه مهم تر است پیش بینی پذیر نمودن و تحت کنترل در آوردن آثار نوسانات نرخ ارز جهت استفاده بهینه از این تسهیلات است.

هرچه در این امر موفق تر عمل شود بهتر می توان از تسهیلات ارزی برای اهداف زیربنایی و تولیدی با تشویق مشارکت بیشتر بخش خصوصی در قالب تامین مالی های بلند مدت (فاینانس) استفاده گردد.

در غیراین صورت تسهیلات ارزی؛ برای گریز از آثار نوسانات نرخ ارز، ناگزیر در قالب تامین مالی های کوتاه مدت تر (یوزانس و ریفاینانس) به اهداف نوعاً روبنایی و مصرفی اختصاص می یابد.

مصوبات کم تاثیر قبلی از یک طرف و بیش از دو سال تاخیر از تصویب «آیین نامه پوشش نوسانات نرخ ارز» از طرف دیگر، می تواند نشان از عدم توجه کافی به تاثیرپذیری محل مصرف تسهیلات ارزی از نوسانات نرخ ارز یا قابل پیش بینی نبودن وضعیت این نوسانات حتی برای مرجع تصویب آن داشته باشد؛ به صورتی که نمی خواهد یا نمی تواند آن را در قالب آیین نامه مذکور پوشش بدهد.

بماند که به عنوان یک تکلیف جدید از سال 1396 طی اجرای قانون برنامه ششم توسعه بر اساس همین «آیین نامه پوشش نوسانات نرخ ارز»؛ که تاکنون تصویب نشده، می باید ساز وکار لازم برای پوشش خطرات افزایش‌سالانه بیش از ده‌درصد (۱۰%) نرخ ارز در بودجه سنواتی پیش‌بینی و برای بنگاه های اقتصادی دریافت کننده تسهیلات ارزی طراحی و اجراء گردد.