معامله فضولی چیست؟

عمومیکیفری

معامله فضولی چیست و آثار آن

در این مقاله به بررسی معامله فضولی چیست و آثار آن می پردازیم .

برای مشاوره معامله فضولی و آثار آن

برای مشاوره معامله فضولی و آثار آن

عناوین اصلی این مقاله

طبق قانون هر کس که مالک مالی باشد می تواند در آن مال هر گونه تصرف قانونی ای بنماید در واقع این نتیجه مستقیم مفهوم مالکیت است . یعنی مالک می تواند با مالش معاملات قانونی داشته باشد برای مثال می تواند مالک یک خانه می تواند آن را بفروشد ، اجاره دهد ، هبه کند و . البته مالک می تواند به شخص یا اشخاصی برای دخالت در امور مربوط به ملکش ، وکالت دهد یا آنها را وصی خود قرار دهد و یا اینکه آنها را نماینده خود برای این امور کن د . در واقع این افراد برای دخالت در امور مربوط به مال ، از طرف مالک اجازه دارند به همین دلیل نمی توان اعمالشان را غیر قانونی دانست . اما اگر کسی غیر از مالک که از طرف او اجازه نیز ندارد ، در اموال مالک دخالت کند ، فضول محسوب می شود و به معامله ای که منعقد کرده است معامله فضولی می گویند . از این رو در این مقاله به بررسی اینکه معامله فضولی چیست و آثار معامله فضولی ، می پردازیم .

معامله فضولی چیست

معامله فضولی یعنی اینکه کسی که صاحب مالی نیست یا از طرف مالک آن اجازه ندارد ، اقدام به انجام یک عمل حقوقی نسبت به مال کند ؛ مثلا در حالتی که انتقال سند بعد از فوت موکل ، توسط وکیل انجام می شود . به فردی که بدون اجازه مالک ، مال او را معامله کرده است ، فضول می گویند . اقدام حقوقی نسبت به مال یعنی اینکه فضول با مال کاری کند ، که انجام آن تنها در حوزه اختیارات مالک است و او در انجام این کار دخالت بی اجازه کرده است . برای مثال الف ، ماشین ب را بدون اجازه او به ج می فروشد یا به اجاره می دهد . با توجه به این مثال می توان گفت که در هر معامله فضولی 3 نفر وجود دارند :

2- فضول : کسی که بدون اجازه و داشتن حقی ، اقدام به انجام معامله نسبت به مال دیگری کند . ( الف در مثال بالا )

آثار معامله فضولی

معامله فضولی یک معامله غیر نافذ است یعنی از نظر حقوقی نیاز به تایید و تنفیذ دارد تا اعتبار داشته باشد . اما چه کسی باید این تایید را بدهد ؟ یا به بیان دیگر اگر کسی بدون اجازه مالک اقدام به انجام معامله فضولی کرد ، سرنوشت این معامله چیست ؟ سرنوشت معامله فضولی را مالک مشخص می کند . در واقع باید اینطور گفت که اصیل وقتی در حال معامله با فضول بوده است ، چه بداند و چه نداند که در حال معامله با فضول است ، به انجام معامله رغبت داشته است . فضول هم که در معامله نقشی ندارد پس تنها کسی که باید سرنوشت قرارداد و آثار معامله فضولی را مشخص کند مالک است . درباره آثار معامله فضولی می توان گفت که :

پذیرش معامله : اولین اثر معامله فضولی پذیرش معامله از طرف مالک است . در صورتی که مالک معامله را بپذیرد ، معامله ، کامل می شود و از لحظه پذیرش قرارداد بین مالک و اصیل معتبر خواهد بود و هر دو باید به آن عمل کنند . تایید مالک هم می تواند به صورت صریح باشد یعنی مثلا مالک به اصیل بگویند معامله را با تو می پذیرم ، یا اینکه به طور غیر مستقیم معامله را بپذیرد مثلا از اصیل درخواست اجاره بها کند .

رد معامله : دومین اثر معامله فضولی رد مالک است . مالک می تواند معامله فضولی را رد کند و به آثار آن نسبت به خودش پایان دهد .

نکته مهمی که باید در آثار معامله فضولی به آن توجه کرد این است که برای مالک مدتی جهت تایید یا رد معامله تعیین نشده است . از طرفی اصیل نیز تا زمانی که مالک تکلیف قرارداد را مشخص نکرده است حق فسخ آن را ندارد و باید به آن پایبند بماند . اما اگر در این مدت که مالک در حال تصمیم گیری برای معامله فضولی است ، به اصیل ضرری از بابت معامله وارد شود ، با اثبات آن می تواند معامله را بر هم بزند .

نحوه ابطال معامله فضولی، بدین صورت بوده که مالک باید با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی، برای ثبت دادخواست ابطال معامله و ارجاع آن به دادگاه حقوقی اقدام نموده و از آثار باطل کردن این معامله نیز می توان به حق مالک، برای استرداد عین مال یا دریافت مثل یا قیمت آن و اجرت المثل، اشاره نمود.

برای مطالعه بیشتر درباره معامله فضولی چیست و آثار آن در کانال تلگرام حقوق قراردادها عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون معامله فضولی چیست و آثار آن پاسخ دهند .

معامله ی فضولی چیست؟

عمومیکیفری

معامله‌ی فضولی، معامله ای است که در آن مالک از معامله یا بی خبر است و یا از آن رضایت ندارد. در معامله‌ی فضولی شخص بدون اینکه صاحب مالی باشد و یا از صاحب آن اجازه یا وکالتی داشته باشد اقدام به فروش آن مال می‌کند. این در حالی است که یکی از شروط معامله، رضایت مالک است. اگر معامله‌ای بدون رضایت مالک صورت گیرد، غیرنافذ است و تا رضایت مالک جلب نشود این معامله از نظر قانونی صحیح نیست. طبق ماده 247 قانون مدنی ” معامله به مال غیر، جز به عنوان ولایت معامله فضولی چیست؟ یا وصایت یا وکالت، نافذ نیست ولو این که صاحب مال باطناً راضی باشد ولی اگر مالک یا قائم‌مقام او پس از وقوع معامله آن را اجازه نمود در این صورت معامله، صحیح و نافذ می‌شود.”.

انواع معامله ی فضولی:

معامله ی فضولی بر دو نوع است؛

در معامله‌ی فضولی تملیکی شخص فضول، مالی را بدون رضایت صاحب مال به دیگری می‌فروشد.

در معامله‌ی فضولی عهدی هم به این صورت است که شخص به حساب فرد دیگری متعهد می‌شود معامله‌ای را برای شخص دیگر انجام دهد.

مطابق آنچه در ماده 674 قانون مدنی آمده است؛ “موکل باید تمام تعهداتی را که وکیل در حدود وکالت خود کرده است، انجام دهد. در مورد آنچه که در خارج از حدود وکالت انجام شده است، موکل هیچ‌گونه تعهد نخواهد داشت مگر اینکه اعمال فضولی وکیل را صراحتا یا ضمنا اجازه کند”.

در اینجا منظور از وکیل همان معامله کننده‌ی فضول است وقتی که از حدود اختیارات خویش خارج شده باشد.

حکم معامله فضولی چیست؟

معامله‌ی فضولی هم مانند سایر معامله‌ها سه نوع دارد؛

• معامله‌ی صحیح
• معامله‌ی باطل
• معامله‌ی غیرنافذ

در چه صورت معامله‌ی فضولی، باطل است؟

معامله‌ی فضولی در دو حالت باطل می‌شود؛

• اگر شخص مالک بعد از در جریان قرار گرفتن از معامله، عدم رضایت خود را اعلام کند معامله باطل می‌شود.
• اگر وکالتی که شخص وکیل برعهده گرفته است بنا به دلایلی باطل شده باشد و بعد از آن اقدام به معامله کند، معامله‌ی انجام گرفته باطل می‌شود.

ماده 251 قانون مدنی اینطور می‌گوید: “رد معامله فضولی، به هر لفظ یا فعلی که بر عدم رضای به آن، دلالت کند، حاصل می‌شود”.

معامله‌ی غیر نافذ چیست؟

معامله‌ی غیرنافذ معامله‌ای است که در آن نقصی وجود داشته باشد و معامله نه صحیح است و نه باطل. صحیح شدن معامله وابسته به حل و برطرف شدن آن نقصی است که باعث غیرنافذ شدن معامله شده است.

در معامله‌ی فضولی این نقص، همان عدم رضایت مالک است. هر وقت رضایت مالک برای معامله جلب شود این نقص برطرف شده و معامله صحیح می‌شود. رضایت مالک می‌تواند به صورت صریح یا ضمنی باشد. رضایت به شکل صریح به این صورت است که مالک به صورت لفظی و به معامله فضولی چیست؟ صراحت رضایت خود را اعلام می‌کند. اما در رضایت ضمنی، مالک با دادن اجازه و وکالت به شخص دیگری(فضول) رضایت خود را از این معامله نشان می‌دهد. پس مطابق ماده 248 قانون مدنی؛ “اجازه‌ی مالک نسبت به معامله فضولی حاصل می‌شود به لفظ یا فعلی که دلالت بر امضای عقد نماید”.

البته لازم به ذکر است اجازه ی مالک در صورتی شرط است که مالک اهلیت داشته باشد؛ یعنی صغیر و یا سفیه و مجنون نباشد.

اشخاص دخیل در معامله‌ی فضولی

در معامله‌ی فضولی سه نفر دخالت دارند؛

مالک همان کسی است که صاحب واقعی مال است که از این معامله بی خبر است یا رضایت به انجام آن ندارد. برای یک معامله ی صحیح، رضایت مالک شرط اصلی است.

فضول همان شخصی است که اقدام به فروش مالی کرده است که خود صاحب آن نیست و بدون رضایت مالک قصد فروش آن را دارد.

شخص اصیل هم، کسی است که در معامله ی فضولی با فضول معامله می‌کند.

البته لازم است بدانید که همیشه شخص فضول با قصد و نیت بد اقدام به این معامله نمی‌کند و ممکن است قصد خیرخواهی داشته باشد. به هر حال این معامله آثار و تبعات حقوقی خواهد داشت و در صورتی که فضول با نیت بدی اقدام به انجام این معامله کرده باشد جرم شمرده شده و کیفر و مجازات دارد.

آثار حقوقی معامله‌ی فضولی

اگر آثار معامله‌ی فضولی را بررسی کنیم متوجه می‌شویم که اجازه‌ی تنفیذ و پایبندی اصیل مهم‌ترین آن‌ها است.

به طور کلی وضعیت معامله قبل از اجازه یا رد مالک صحیح یا باطل نیست بلکه در حالتی قرار دارد که به آن غیرنافذ می‌گویند و تا زمانی که اجازه ی مالک اخذ نشده باشد در همین حالت باقی می‌ماند. قانون مدنی در ماده‌ی 252 به این صورت بیان می‌کند که ؛ “لازم نیست اجازه یا رد فوری باشد. اگر تأخیر موجب تضرر طرف اصیل باشد مشارالیه می‌تواند معامله را به هم بزند”. در ماده‌ی 253 هم این نکته را درباره ی وضعیت مال بعد از فوت مالک یادآوری می‌کند؛ “در معامله‌ی فضولی اگر مالک قبل از اجازه یا رد فوت نماید اجازه یا رد، با وارث است”.

اظهارنامه معامله فضولی

اظهار نامه چیست؟

اظهارنامه نوعی اوراق قضایی است که در آن شخص برای مطالبه‌ی حق خود با ارسال اظهارنامه به طور رسمی اقدام به اقامه دعوی کند.

در واقع با ارسال اظهارنامه است که شخص می‌تواند هرگونه تعهدی که انجام گرفته است را به فرد متعهد یادآور شود. برای ثبت اظهارنامه باید به مراجع قضایی و دفاتر ارائه دهنده‌ی خدمات قضایی مراجعه کرد. علاوه بر این می‌توان با مراجعه به سامانه الکترونیکی هم به روش الکترونیکی اقدام به ثبت آن کرد. در نوشتن اظهارنامه باید نکاتی را رعایت کرد، در زیر به چند نکته از آن اشاره می‌کنیم؛ در نوشتن اظهارنامه باید توجه و دقت بسیاری داشته باشیم که مطلبی نامناسب ذکر نکرده باشیم زیرا ممکن است در آینده این مطالب علیه خودمان استفاده شود. در نوشتن اظهارنامه نباید از کلمات و واژه های غیراخلاقی استفاده کرد. همچنین نباید مطلبی کذب یا تهمت آمیز به شخص مقابل نوشته شود که عواقب بدی داشته باشد. هر مطلبی باید همراه سند آن ارائه شود. در واقع اظهارنامه یک نمونه هشدار برای مخاطب است که متوجه شود در صورت حل نشدن مشکل موجود اقدام قانونی علیه او شکل میگیرد.

تفاوت دادخواست و اظهارنامه در چیست؟

نوشتن دادخواست اولین قدم برای شروع رسیدگی‌های دعوای حقوقی است که بعد از اظهارنامه شکل می‌گیرد.

در واقع اظهارنامه قبل از دادخواست نوشته می‌شود تا مخاطب بعدا کتمان نکند که از چیزی خبر ندارد. البته ارسال اظهارنامه همیشه توصیه نمی‌شود زیرا ممکن است طرف با هشیاری اموال خود را به نام دیگری بزند تا از دسترس طلبکار خارج شود.

در زیر یک نمونه تنظیم قرارداد و دادخواست تنفیذ فسخ معامله‌ی فضولی را باهم بررسی می‌کنیم؛

با سلام

احتراماً به استحضار می رساند:

اینجانب به موجب مبایعه نامه مورخ ………… شش دانگ یک باب منزل مسکونی / یک واحد آپارتمان به مساحت ……… متر مربع واقع در ………… به شماره پلاک ثبتی ………. بخش ……… را به مبلغ ……………. با شرایط تعیین شده در قرارداد خریداری نمودم. بنده بعد از مدتی اطلاع یافتم که ملک در مالکیت فرد دیگری است و مالک حاضر به تنفیذ معامله نیست. اینجانب طبق قرارداد تمامی تعهدات خود را نیز انجام داده ام و با وجود مراجعات بسیار و همچنین ارسال اظهارنامه به شماره …… تاریخ ……. خوانده حاضر به فسخ قرارداد نمی باشند.

لذا با تقدیم این دادخواست و با استناد به ماده ۳۵۲ قانون مدنی و مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته را استدعا دارم.

معامله فضولی چیست

معامله فضولی به معامله‌ای گفته می‌شود که در آن مالک از انجام یک معامله یا واگذاری مالی، رضایت ندارد یا اینکه از موضوع بی‌خبر است. به بیانی دیگر در این نوع معامله یک شخص بدون اینکه مالک یا صاحب مالی باشد، بدون اطلاع صاحب اصلی آن نسبت به فروش آن اقدام می‌کند. ناگفته نماند که در قانون از جمله شروط اصلی برای تائید معامله این است که مالک از فروش یا واگذاری رضایت کامل را داشته باشد. در نتیجه اگر در معامله‌ای مالک یا صاحب مال رضایت نداشته باشد، تا زمان جلب رضایت او معامله از نظر قانونی تائید نمی‌شود. جز مالک اصلی تنها وکیل یا وصی قانونی شخص می‌تواند نسبت به فروش اموال او اقدام کند. در ادامه به توضیح بیشتر در مورد معامله فضولی می‌پردازیم. برای آگاهی بیشتر تا پایان با ما همراه باشید.

انواع معامله فضولی

معامله فضولی دو نوع دارد.
معامله فضولی تملیکی: در این نوع معامله فرد بدون اطلاع و رضایت صاحب مال آن را می‌فروشد.
معامله فضولی عهدی: در این نوع معامله یک نوع تعهدی وجود دارد. یک شخص روی حساب شخص دیگری متعهد می‌شود تا یک معامله را برای شخص دیگری انجام دهد. بر این اساس موکل باید تعهداتی که وکیل در حیطه فعالیت خود دارد را انجام دهد. در مورد اقداماتی که در خارج از چهار چوب تعهدات قرار دارد، هیچ گونه مسئولیتی ندارد. ناگفته نماند که در این قسمت از توضیحات منظور از کلمه موکل همان معامله کننده فضول است. زمانی که از حدود اختیاراتی که برای وی در نظر گرفته شده است، خارج می‌شود.

حکم معامله فضولی چیست

معامله فضولی هم همانند دیگر معامله‌هایی که در چهارچوب قانون انجام می‌شوند، سه حالت دارد. حالت اول اینکه معامله صحیح است. حالت دوم اینکه معامله باطل است و حالت سوم معامله غیر نافذ است. در ادامه به توضیح بیشتر در مورد شرایطی می‌پردازیم که در صورت وقوع آنها معامله فضولی باطل می‌شود.
_ اگر معامله فضولی صورت گیرد و شخص مالک پس از وقوع معامله همچنان ناراضی باشد، معامله باطل است.
_ اگر وکالتی که بر طبق آن وکیل مسئولیت و تعهد دارد، باطل شده باشد. و پس از باطل شدن وکالت نامه، فوضول، نسبت به انجام معامله اقدام کند، معامله صورت گرفته باطل می‌باشد.

منظور از معامله غیر نافذ چیست

غیرنافذ به معامله‌ای گفته می‌شود که حالتی بین صحیح و باطل دارد. معامله غیر نافذ به آن دسته از معاملاتی گفته می‌شود که در آن نقص وجود دارد. به دلیل نقص موجود نمی‌توان تشخیص داد که معامله صحیح است یا باطل. در چنین شرایطی برای صحیح واقع شدن معامله باید هر چه زودتر نسبت به رفع مشکلی که سبب غیر نافذ شدن معامله شده است، اقدام کنید. در این نوع معامله مقصود از وجود نقص همان نارضایتی مالک است. هر زمانی که شخص بتواند رضایت مالک را کسب کند، نقصی که عامل غیر نافذ شدن معامله شده است، برطرف و در نتیجه معامله صحیح محسوب می‌شود.
گرفتن رضایت از مالک می‌تواند به صورت صریح یا ضمنی باشد. منظور از رضایت صریح این است که مالک به صورت حضوری و با صراحت کلام رضایت خود از معامله را اعلام کند اما اعلام رضایت به روش ضمنی کمی متفاوت است. در این روش مالک با دادن یک رضایت نامه به شخصی دیگری ( فضول) رضایت خود از این معامله را بیان می‌کند. ناگفته نماند که رضایت مالک برای فروش تنها در مواقعی لازم و ضروری است که معامله فضولی چیست؟ مالک شخص بالغ و عاقل باشد.

مالک: مالک به شخصی گفته می‌شود که صاحب اصلی مال است که ممکن است از فروش مال مورد نظر اطلاع نداشته باشد. یا در صورت اطلاع راضی نباشد. شرط اصلی صحیح واقع شدن معامله این است که مالک از معامله رضایت داشته باشد.
شخص اصیل: شخص اصیل به فردی گفته می شود که در معامله فضولی با فضول معامله می‌کند.
شخص فضول: به شخصی گفته می‌شود، که خودش صاحب مال نیست و بدون رضایت صاحب مال قصد فروش آن را دارد.
در نتیجه دانستید که معامله فضولی به معامله‌ای گفته می‌شود که در آن یک شخص که صاحب مال نیست و از آن تحت عنوان شخص فضول یاد می‌شود قصد دارد که بدون رضایت مالک ان را بفروشد. معاملاتی نظیر این مورد که در آن صاحب اصلی مال راضی نیست، معامله باطل است. فقط در صورتی صحیح می‌شود که فرد بتواند رضایت مالک را کسب کند.

معامله فضولی و نکات مهم آن

مفهوم معامله فضولی : عبارت است از معامله برای دیگری یا به مال دیگری بدون داشتن نیابت. ساده‌ترین حالت معامله فضولی، فروش فضولی مال غیر است، یعنی اینکه شخصی بدون داشتن نمایندگی از مالک، مال متعلق به مالک را بفروشد.

مثلاً شخصی اتومبیل متعلق به برادر خود را بدون داشتن نمایندگی بفروشد یا یک سارق، مالی را که دزدیده است بفروشد. از توجه به این دو مثال مشخص میشود که فروش فضولی عین متعلق به غیر را می توان در دو حالت در نظر گرفت که اصطلاحاً معامله برای غیر و معامله به مال غیر نامیده میشود.

اجازه عقد فضولی

عقد فضولی غیرنافذ است و در صورت تنفیذ (اجازه) مالک، نافذ خواهد شد. اجازه مالک یک ایقاع است و باید شرایط اساسی صحت معاملات را داشته باشد.

وکیل حقوقی : اجازه عقد فضولی باید به صورت لفظی یا فعلی یا به هر صورت دیگری که دلالت بر قصد تنفیذ عقد داشته باشد، اعلام شود. طبق ماده 247 قانون مدنی صرف رضای باطنی مالک برای نفوذ عقد کفایت نمی کند و همچنین طبق ماده 249 قانون مدنی سکوت مالک، تنفیذ عقد محسوب نمی‌شود. البته اگر در شرایط استثنائی، سکوت توأم با قرینه‌ای باشد که دلالت بر تنفیذ عقد کند، بعنوان اجازه ضمنی معتبر است.

رد معامله فضولی

رد معامله فضولی نیز مانند تنفیذ آن یک ایقاع است و باید توسط شخص دارای اهلیت و اختیار، بصورت صریح و ضمنی و لفظی یا فعلی اعلام شود و بروز خارجی پیدا کند. رد معامله فضولی باعث بطلان آن معامله فضولی چیست؟ می‌شود و پس از رد عقد فضولی توسط مالک، دیگر امکان اجازه آن وجود ندارد.

اگر شخصی بصورت فضولی، خانه دیگری را اجاره داده و مالک بعد از آگاهی از اجاره فضولی، شخصاً خانه را به فرد دیگری اجاره دهد، چنین اقدامی، رد ضمنی معامله (اجاره) فضولی محسوب خواهد شد.

التزام اصیل به معامله فضولی

عقد فضولی از طرف مالک غیرنافذ است و تا قبل از تنفیذ او، هیچ اثر حقوقی‌ای ندارد اما اصیل اصولاً باید به عقد ملتزم باشد و نمی‌تواند از عقد شانه خالی کند.

طبق ماده 252 قانون مدنی لازم نیست اجازه یا رد فوری باشد اما اگر تأخیر مالک در اجازه یا رد عقد فضولی، منجر به تضرر اصیل شود، وی حق فسخ عقد را خواهد داشت، فارغ از اینکه به فضولی بودن معامله عالم باشد یا نباشد و از مفهوم مخالف آن استنباط میشود که اگر تأخیر مالک موجب تضرر اصیل نشود، وی حق فسخ عقد معامله فضولی چیست؟ معامله فضولی چیست؟ را نخواهد داشت.

قائم مقامی در اجازه یا رد معامله فضولی

لازم نیست اجازه یا رد عقد فضولی توسط شخصی که در حین انعقاد عقد، مالک مبیع بوده است انجام شود، بلکه اجازه یا رد توسط قائم مقام مالک نیز ممکن است؛ بنابراین اگر مالک بدون آگاهی از معامله فضولی، مبیع را به دیگری بفروشد، عقد کماکان غیرنافذ است و تنفیذ یا رد آن با مالک جدید خواهد بود.

طبق ماده 253 قانون مدنی اگر مالک قبل از اجازه یا رد فوت کند، اجازه یا رد با وراث او خواهد بود. حق اجازه یا رد عقد فضولی، تابع مالکیت ورثه مبیع است. بنابراین اگر مثلاً زمین یا خانه مردی فروخته شود، زوجه او حق اجازه یا رد عقد فضولی را نخواهد داشت؛ زیرا زوجه از عین مال غیرمنقول ارث نمی‌برد.

آیا فوت یا حجر اصیل باعث بطلان عقد می شود؟

همان طور که فوت یا حجر مالک باعث بطلان عقد فضولی نمیشود، فوت یا حجر اصیل نیز باعث بطلان عقد نمیشود و اصیل یا ورثه او باید به عقد ملتزم بمانند.

اگر کسی مال خود را همراه با مال دیگری بفروشد ، چه وضعیت حقوقی پیش می‌آید؟

طبق ماده 256 قانون مدنی، هرگاه کسی مال خود و مال غیر را به یک عقدی منتقل کند معامله نسبت به خود او نافذ است و نسبت به غیر ، فضولی است که در اصطلاح تبعیض در معامله فضولی گویند.

معامله فضولی چیست؟

معامله فضولی از جمله معاملاتی است که به ‌وسیله فردی غیر از مالک انجام خواهد شد. با پیشرفت روزافزون جامعه و تکنولوژی امروزه میزان طرفدار معاملات بالا رفته و اکثر افراد به این کار مشغول هستند. در واقع این معامله به این شکل است که یا مالک یا از آن آگاهی ندارد و یا به انجام آن رضایت نداده است. این نوع معامله، معامله فضولی نام دارد که توانسته در مدت کمی توجه مردم بسیاری را به خود جلب کند.

شخصی که بدون اجازه و نمایندگی صاحب مال اقدام به انجام معامله‌ای کند، این فرد فضول نامیده خواهد شد که قصد دارد یک عمل حقوقی را انجام داده و مالی را از عوض کسی دیگر به فروش برساند.

با ما همراه باشید

معامله فضولی چیست و چند حالت دارد؟

معامله فضولی یکی از نوع معاملاتی است که در آن فردی بدون اینکه رضایت صاحب مال را بگیرد، اقدام به فروش مال او می‌کند. در واقع صاحب مال هیچ‌گونه خبری از معامله ندارد و این فرد بدون اطلاع صاحب مال این کار را انجام می‌دهد. ولی نکته‌ای که وجود دارد این است که یکی از شروط انجام معامله، رضایت صاحب مال می‌باشد. در صورتی ‌که صاحب مال رضایتی برای فروش مال خود نداشته باشد، معامله درست نبوده و انجام نخواهد شد.

در حقیقت باید بدانید تا زمانی که صاحب مال رضایت خود را برای فروش مال خود بیان نکرده باشد، این معامله قانونی نخواهد بود و انجام آن نیز فایده‌ای نخواهد داشت. در این حالت تکلیف خریدار در معامله فضولی نامعلوم خواهد بود. این معامله دارای انواعی است که هر یک دارای مبحث و ویژگی‌های جداگانه‌ای هستند. البته لازم به ذکر است که معمولاً افراد راحت‌طلب و سوءاستفاده‌ کننده به سمت آن جذب می‌شوند؛ چرا که انجام این کار در واقع نوعی کلاهبرداری است و کار غلطی به شمار می‌رود.

معامله فضولی دارای 3 حالت است که عبارتند از: صحیح یا درست، غلط یا نادرست، غیرنافذ.

این نوع معامله به‌ هیچ ‌وجه صحیح نیست؛ زیرا این کار بدون اجازه صاحب مال انجام شده و او از تمامی ماجرا بی‌خبر بوده است. پس در حقیقت این کار نادرست یا غلط خواهد بود.

این معامله تنها در 2 صورت باطل خواهد بود:

1. در صورتی ‌که مالک پس از آگاه شدن از معامله، موافق نبودن خود را بیان کند.
2. در حالتی که وکالت وکیل بسته به هر دلیلی باطل شده باشد و پس از این اتفاق اقدام به انجام معامله کرده و آن را انجام دهد.

معامله نافذ نیز به این معناست که در این نوع معامله ایراد و نقصی وجود داشته باشد. در این صورت معامله انجام شده نه درست و نه باطل خواهد بود، بلکه نافذ می‌باشد. برای اینکه بتوانید این معامله را به شکل صحیحی درآورید، باید بتوانید مشکل و مسئله به وجود آمده را حل کنید که در این حالت سبب خواهید شد تا معامله غیر نافذ شود.

انواع معامله فضولی

معامله فضولی یکی از معامله‌های پرطرفداری است که دارای انواع گوناگونی می‌باشد. از انواع آن می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

معامله عهدی یکی از انواع معامله فضولی است که در آن شخص از طرف فردی دیگر تعهد می‌دهد که از عوض او معامله‌ای انجام دهد. به این حالت معامله فضولی عهدی گفته می‌شود.

تملیکی

معامله تملیکی نیز یکی دیگر از انواع‌ معامله است. در این نوع، شخص فضول بدون اینکه صاحب مال اطلاعی داشته باشد، مال او را به کسی دیگر می‌فروشد. به این نوع عمل، معامله فضولی تملیکی می‌گویند.

چه افرادی در این معامله نقش دارند؟

معامله فضولی، از جمله معاملاتی است که یکسری افراد در آن نقش مهمی دارند و باید بتوانند به وظایف خود به ‌درستی عمل کنند. باید بدانید که تکلیف خریدار در این معامله مشخص نخواهد بود و برای مشخص شدن آن باید مالک به فروش ملک خود رضایت دهد. حال زمان آن است که بدانید چه کسانی در انجام این معامله دخالت دارند. در ادامه به بررسی افراد دخیل درون معامله می‌پردازیم:

فرد فضول کسی است که قصد دارد مال کسی را بدون اجازه و آگاهی او به فروش برساند. شخص فضول می‌خواهد بدون اینکه به صاحب مال اطلاع دهد یا حتی رضایت او را بگیرد، مال آن را بفروشد. باید بدانید که انجام این کار به‌ هیچ ‌وجه کار درستی نیست و حتی اگر شما بتوانید بفروشید هم در آینده‌ای نه‌ چندان دور دردسر و مشکلاتی گریبان‌گیرتان خواهد شد؛ افراد به این کار، کلاهبرداری می‌گویند.

مالک کسی است که مالی دارد و سایر افراد قصد دارند بدون اطلاع و رضایت او، اموالش را به فروش برسانند. در این صورت اگر مالک از معامله خبر نداشته باشد یا رضایتی برای انجام آن ندهد، معامله صحیح نخواهد بود. رضایت مالک برای انجام معامله یک امر ضروری و مهم است.

نکته: مسئله مهمی که در مورد مالک وجود دارد، این است که اگر مالک از فروش مال خود اطلاع داشته و رضایتی برای فروش آن اعلام کرده باشد، معامله صحیح خواهد بود. در غیر این صورت این معامله درست و قانونی نیست و باطل خواهد شد.

فرد اصیل کسی است که معامله‌ای با فرد فضول داشته و در واقع مالی را بدون اطلاع از شخصی دروغی خریده است.

معامله فضولی از نظر تحلیل اراده به چند دسته تقسیم بندی شده است؟

این معامله از نظر تحلیل اراده به 2 دسته تقسیم‌بندی شده که هریک در جای خود مسئله بسیار مهمی هستند. این 2 دسته عبارتند از:

• شخص فضول این معامله فضولی چیست؟ معامله را با نام و حساب مالک انجام دهد
• شخص فضول این معامله را با نام و حساب خود انجام دهد

در هر حال در صورت داشتن هرگونه مشکل یا سؤالی، می‌توانید از وکیل حقوقی و وکیل خانواده مشورت گرفته و سؤالات و مشکلات خود را به ‌راحتی برطرف کنید.

صحبت نکردن مالک زمان انجام معامله

در صورتی ‌که فرد مالک در زمان انجام معامله آنجا باشد و همه چیز را ببیند ولی هیچ صحبتی نکند، این کار او به معنی رضایت و قبول کردن نیست. بلکه افراد باید قادر باشند تا پس از عقد قرارداد رضایت مالک را بگیرند. در غیر این صورت اگر پس از انجام معامله، مالک رضایت ندهد معامله انجام شده هیچ خواهد بود و روال منتفی را طی می‌کند. لازم به ذکر است مالک پس از رد معامله دیگر اجازه ندارد که دوباره معامله را قبول کرده و انجام دهد، این معامله دیگر به‌هیچ ‌وجه انجام نخواهد شد.

نکته: اجازه و رضایت مالک به معنی قبول معامله و تمامی قواعد آن و رد یا عدم رضایت مالک به معنای رد و منتفی نمودن معامله به‌صورت کلی است.

نکاتی مهم در مورد انجام معامله قبل از گرفتن رضایت و پس از گرفتن رضایت

باید بدانید معامله‌ای که قبل از گرفتن اجازه مالک انجام شود درست نخواهد بود و در این صورت تکلیف خریدار در معامله فضولی نامعلوم خواهد ماند. در واقع اگر این معامله قبل از اطلاع مالک انجام شده باشد، رد یا باطل نخواهد شد. بلکه این عقد قرارداد غیر نافذ خواهد بود.

معامله‌ای که پس از گرفتن رضایت و اجازه مالک انجام شده باشد، هیچ مشکلی در پی نخواهد داشت و در واقع این معامله درست و صحیح است. اجازه مالک هم با لفظ یعنی صحبت و هم با فعل امکان‌پذیر است.

شروط لازم برای اجازه مالک

برای اینکه معامله درست پیش برود، لازم است تا رضایت مالک جلب شود. برای اینکه اجازه انجام آن را داشته باشید و معامله هم به شکل صحیحی پیش رود، باید شروط لازم را به ‌خاطر بسپارید و بر اساس آن‌ها عمل کنید. 2 شرط برای اجازه مالک نیاز است که حتی اگر این شرایط درست نباشند هم معامله نادرست خواهد شد. در ادامه به بررسی شروط لازم برای اجازه مالک می‌پردازیم:

1. فرد مالک باید در زمان اهلیت یا همان سالم بودن مغز و ذهنش این رضایت را داده باشد. اگر فرد فضول رضایت برای فروش ملک را در زمان‌هایی همانند صغیر، مجنون و سفیه از مالک گرفته باشد، این معامله فضولی چیست؟ رضایت هیچ اثری روی معامله شما نخواهد داشت و معامله انجام نخواهد شد.
2. اجازه مالک در حالتی قادر است که تکمیل ‌کننده معامله باشد که مسبوق به رد نباشد، یعنی در واقع اگر مالک یک‌بار معامله را رد کند دیگر برای بار دوم اجازه قبول کردن آن را نخواهد داشت و معامله به ‌صورت کامل لغو و کنسل خواهد شد.

معامله فضولی چه حکمی دارد؟

حال زمان آن است که بسته به مطالب بالا، بدانیم که معامله فضولی چه حکمی دارد؟ برای اینکه بفهمید این معامله چه حکمی دارد و به چه شکلی است به ادامه مطالب توجه کنید. در حالتی که فردی با نیت و قصد قبلی اقدام به معامله کند، مرتکب جرم شده است. جرم انتقال مال غیر یا در واقع همان معامله نسبت به مال غیر شده و مجازات شده است. مجازات معامله فضولی در صورتی که با نیت و سوء قصدی انجام شده باشد، این است که فرد مجرم تحت عنوان فروش یا منتقل کردن مال غیر، به 1 الی 7 سال حبس محکوم خواهد شد و همچنین موظف است تا مطابق با مال جریمه نقدی به مالک بپردازد.

نکته پایانی: البته احتمال دارد که فرد فضول با قصد و نیت بدی مال فردی را نفروخته باشد و در حالی ‌که قصد او خیرخواهی صاحب مال باشد ولی به ‌هرحال باید بدانید که انجام این کار درست نیست و در صورتی که با قصد و هدف نادرست و بدی انجام شده باشد، معامله باطل شده و فرد مجرم شناخته خواهد شد.

سخن پایانی

معامله فضولی به معنای انجام یک معامله بدون آگاهی مالک مال توسط شخص دیگری است. در این معامله یا مالک از انجام معامله اطلاعی ندارد یا رضایتی برای انجام آن نداده است. در این صورت این فرد قصد خواهد داشت که اقدام به معامله از عوض مالک نماید. انجام این کار بسیار کار نادرستی است و هیچ سود و فایده‌ای که نخواهد داشت، بلکه سبب بروز دردسر و مشکلاتی نیز خواهد شد.

در صورت بروز هرگونه مشکل یا پرسشی در مورد این نوع معامله و حتی اثبات معامله فضولی، می‌توانید از گروه حقوقی پرشیا در دفتر وکالت شمال تهران کمک گرفته و با مشورت از وکلای حقوقی و خانواده برای سؤالات خود پاسخی مناسب پیدا کنید. همچنین قادر خواهید بود تا با تماس گرفتن با شماره‌ تلفن‌های 26852793-021 / 091222714725 از مشاوره تلفنی برخوردار شوید.

امیدواریم از مطالب بیان شده لذت برده باشی و توانسته باشیم تا اطلاعات مفیدی در اختیارتان قرار دهیم.